Śantanu

Śantanu, król Hastinapura w Mahabharacie, dostrzega piękną kobietę na brzegach Gangi

W eposie Mahabharata, Śantanu był królem królestwa Kuru zasiadającym w Hastinapur. Był potomkiem rasy Bhāratów z Dynastii Księżycowej i prapradziadkiem Pandawów i Kaurawów. Był najmłodszym synem Króla Pratipa z Hastinapura i urodził się gdy jego ojciec był już stary. Najstarszy syn Dewapi miał trąd i odrzucił swe dziedzictwo by prowadzić żywot pustelnika. Średni syn Bahlika (lub Vahlika) opuścił swe ojcowskie królestwo i rozpoczął życie ze w królestwie, które przekazał mu jego wujek od strony matki Balkh. Śantanu został więc królem Hastinapury.

Jest najbardziej znany z tego, że był ojcem Bhiszmy, jednego z najpotężniejszych wojowników wszechczasów.

Przekleństwo Brahmy i narodziny Śantanu

Śantanu spotyka boginię Gangę autorstwa Warwicka Goble, 1913

W swym poprzednim życiu Śantanu był potężnym królem dynastii Ikszwaku o imieniu Mahabhiśa. Mahabhiśa posiadał wiele szlachetnych cech, a po wykonaniu tysiąca Aśwamedha Jagna (rytuał ofiarowania konia) i stu Radźaśuja jagna (by zostać imperatorem), po swej śmierci poszedł do nieba. Pewnego razu miał okazję odwiedzić siedzibę Brahmy, gdzie obecne były wszystkie Dewy i Ganga. Podczas gdy niebianie wielbili Brahmę, podmuch wiatru zdmuchnął ubrania Gangi obnażając jej ciało. Wszyscy obecni wstydliwie opuścili głowy poza Mahabhiśą, który wpatrywał się w jej ciało. Widząc to, Brahma wpadł w gniew i przeklął go, by narodził się w świecie śmiertelników i aby Ganga sprawiła mu dużo emocjonalnego bólu. Mahabhiśa poprosił wtedy Brahmę, aby mógł urodzić się jako syna króla Kuru, Pratipa i Brahma obiecał spełnić jego życzenie.

Pewnego razu król Kuru, Pratipa medytował, aby odpokutować za grzechy jakie popełnił w czasie przejęcia tronu Hastinapury. W tym czasie Ganga przyjęła postać pięknej kobiety, podeszła do króla i usiadła na jego prawym udzie. Kiedy spytał ją czego chce, powiedziała, że chce zostać jego żoną. Pratipa odmówił jednak, ponieważ podjął przysięgę, że nie będzie czuł do nikogo pożądania, a ponieważ dlatego, że usiadła na jego prawym udzie, które zgodnie z tradycją było zarezerwowane dla synowej, podczas gdy lewe dla żony. Zaoferował jej wtedy, że może poślubić jego syna, na co się zgodziła.

Dzieko urodziło się Pratipie i jego żonie w ich późnym wieku. Syn został nazwany Śantanu, ponieważ kiedy się urodził jego ojciec kontrolował seksualne pożądanie poprzez ascetyczne wyrzeczenia. Pratipa następnie osadził Śantanu jako króla Hastinapury i odszedł do lasu by praktykować ascezę. Bahlika, który był starszy od Śantanu także się zgodził, by jego młodszy brat został królem.

Śantanu i Ganga

Śantanu powstrzymuje Gangę przed utopieniem ich ósmego syna, znanego później jako Bhiszma.

Obraz na którym Ganga pokazuje swego syna Dewawratę jego ojcowi, Śantanu

Śantanu zobaczył piękną kobietę na brzegach rzeki Ganges (Ganga) i poprosił ją, aby za niego wyszła. Zgodziła się pod jednym warunkiem, że Śantanu nie zakwestionuje jej działań. Pobrali się, a ona później urodziła syna. Ale utopiła dziecko. Śantanu nie mógł zapytać jej o przyczynę, ponieważ złożył jej obietnicę, a ona by go opuściła. Jeden za drugim, urodziło jej się siedmioro synów i każdego z nich utopiła. Kiedy Ganga chciała utopić ósmego syna, Śantanu, zdewastowany, nie mógł się powstrzymać i skonfrontował się z nią. Ostatecznie Ganga opowiedziała Królowi Śantanu o klątwie, jaką Brahma rzucił na Mahabhiśa i na nią. Wtedy powiedziała mu, że ich ósmym dzieckiem było ośmiu Wasu, którzy zostali przeklęci przez Waśiszthę by narodzili się na ziemi jako śmiertelni ludzi, jednakże kiedy go przebłagali obiecał siedmiu z nich, że jego klątwa wyczerpie się do roku po ich urodzinach jako ludzie. Więc uwolniła siedmiu z nich od tego życia poprzez utopienie ich wszystkich. Jednakże jeden z Wasu, Djaus Pita został przeklęty długim życiem pozbawionym żony i dzieci. Mędrzec dał mu jednak również dar, że będzie szlachetny, będzie znał wszystkie pisma święte i będzie posłusznym synem swego ojca. Ganga powiedziała Śantanu, że zabierze ich ósmego syna do niebios gdzie dostanie on odpowiedniee wyszkolenie godne króla. Z tymi słowami zniknęła razem z dzieckiem, podczas gdy Śantanu został przeniknięty smutkiem i żalem, że resztę życia będzie musiał spędzić bez niej.

Śantanu spotyka się znów ze swym synem

Śantanu przepełniony smutkiem z powodu utraty żony i syna zaczął praktykę Brahmaćarji i wspaniale zarządzał królestwem. Poprzez bycie szlachetnym Śantany mógł łatwo podbić cały świat bez podniesienia broni. Wszyscy królowie uznali Śantanu za Imperatora, a jego rządy były pokojowe. Śantanu porzucił polowanie i zyskał popularność wśród poddanych.

Pewnego dnia, spacerując nad brzegami Gangi, Śantanu dostrzegł, że rzeka zrobiła się płytka. Szukając przyczyny tego zjawiska, znalazł przystojnego młodego chłopca. Nie rozpoznał jednak własnego syna, ponieważ widział go tylko przez kilka chwil po urodzinach. Chłopiec rozpoznał, że to jego ojciec, jednakże nie ujawnił mu tego, znikając przed jego wzrokiem dzięki własnym mocom iluzji. Po tym zdarzeniu Śantanu zaczął się zastanawiać, czy chłopiec jest jego synem i przywołał Gangę, aby pokazała mu syna. Tak pojawiła się Ganga. Objawiła mu, że chłopiec był rzeczywiście jego synem, Dewawratą i że został wyuczony wiedzy pism świętych przez mędrca Waśiszthę, a sztukie wojennej przez Paraśurama. Po objawieniu mu prawdy, powiedziała mu, żeby zabrał Dewawratę ze sobą do Hastinapura. Po dotarciu do stolicy Śantanu ukoronował Dewawratę na swego następcę do tronu.

Śantanu i Satjawati

Obraz autorstwa Radźa Ravi Varma ukazujący Śantanu zalecającego się do rybaczki Satjawati

Dewawrata składa przysięgę Bhiszma Pratigja

Cztery lata później w czasie podróży koło brzegów Jamuny, Śantanu poczuł słodki zapach pochodzący z nieznanego kierunku. Poszukując źródła zapachu natknął się na Satjawati, która była jego źródłem. Satjawati była adoptowaną córką szefa rybaków z jej wioski. Widząc ją, Śantanu zakochał się i zapragnął jej. Kiedy poprosił o jej rękę, ojciec zgodził się pod warunkiem, że jej syn odziedziczy tron Hastinapury.

Król Śantany nie był w stanie dać swego słowa, gdyż dziedzicem tronu był jego najstarszy syn Dewawrata. Kiedy jednak Dewawrata dowiedział się o tym, dla dobra swego ojca przyrzekł rybakowi, że wyrzeknie się tronu dla dzieci Satjawati. Żeby dodatkowo zapewnić sceptycznego szefa rybaków, przysięgł dochować celibatu przez całe życie, aby się upewnić, że dzieci Satjawati nie stracą prawa do tronu na rzecz jego własnych dzieci. Słysząc tą przysięgę ojciec Satjawati natychmiast zgodził się na jej ślub z Śantanu. Dewawrata został przez niebian nazwany Bhiszma (ten, który podjął straszną przysięgę) . Wracając do Hastinapury z Satjawati opowiedział ojcu o swej przysiędze. W nagrodę za swój czyn Bhiszma otrzymał dar długowieczności, że umrze dopiero wtedy, kiedy sam o tym zdecyduje. Śantanu i Satjawati mieli dwóch synów, Ćitrāngada i Wićitawirja. Po śmierci Śantanu Ćitrangada został królem Hastinapury