Czym jest Mudra?

(HR nr 49)

Mudra to po prostu postawa lub gest w sensie układu całego ciała. Wysublimowana do perfekcji w najdrobniejszych szczegółach âsana to jest właśnie MUDRA. Technika ta należy do grupy ćwiczeń nazywanych sthula krija i stanowi podstawową bazę praktyk Laja Jogi w jej części zwanej krija jogą lub raiju jogą. Mudra związana jest nieodłącznie z procesem oddychania, kwalifikuje się więc mudrę do grupy praktyk oddechowych zwanych ogólnie raiju jogą. Mudra przynależy także do wewnętrznego treningu mocy rytuału, stąd kwalifikacja praktyki do działu zwanego krija jogą.

Należy zwrócić uwagę na podstawowy fakt iż mudra jest gestem czy postawą całego ciała, nigdy zaś nie dotyczy części ciała. Mudra w żaden sposób nie jest gestem dłoni jak twierdzą hohsztaplerzy różnych maści. Mudra jest zawsze gestem całego ciała! Nauka postawy mudry rozpoczyna się zwykle od udoskonalenia sposobu medytacyjnego siedzenia, który związany jest z najbardziej podstawową i esencjonalną saną, określaną potocznie mianem siadu lotosowego. W istocie, termin sana oznacza dosłownie: siedzenie. Mudra jest zatem perfekcyjnym, pełnym mocy sposobem siedzenia w postawie lotosu zwanej padmasana. Osoby nie mające pojęcia o jodze myślą czasem, że mudra to gest dłoni czy palców jedynie, niestety jest to błąd w rozumowaniu pokazujący ich wielką niekompetencję w przedmiocie mudry. Mudra to zawsze postawa całego ciała, a także wewnętrzna postawa umysłu.

Każda wysublimowana postawa kontemplacyjna niesie ze sobą postawę umysłu w postaci wizualizacji czy koncentracji. Jednakże podstawą działania mudry jest rytualna, niebiańska moc gestu ofiarnego, jaki sprawowany jest dzięki doskonałej sublimacji i perfekcji wykonania takiej sthula kriji. Dewaty wysokiej rangi spoczywają na niebiańskich Tronach Chwały, nieustannie transmitując z tego planu, boskiego ducha o wibracji specyficznej, która zgenerowana jest właśnie postawą ich ciał widzianą całościowo. Mudra służy odbiorowi tej niebiańskiej, anielskiej energii. Nadajnik i odbiornik przyjmują taki sam kształt. Wtedy następuje przepływ duchowej mocy. Jej intensywność zależy wprost od stopnia oczyszczenia i uduchowienia. Im subtelniejszy umysł i czystsza cała psychika, tym bardziej potężny przepływ duchowej mocy z niebiańskiego Źródła. Ważne jest aby w subtelnym nastroju i najczystszym stanie ducha przyjąć postawę taką samą jak odpowiednia dewata (anioł), a niebiańska łaska, boska cudowna potęga zacznie przez nas przepływać.

Używanie samych gestów dłoni w charakterze Mudry przypomina użytkowanie samego tylko mikrofonu bez reszty całego aparatu telefonicznego. Próżno będziemy słuchać odpowiedzi, aczkolwiek sam fakt posiadania mikrofonu może nas cieszyć. Tak też wielu ludzi bawi się gestami dłoni myśląc, że praktykują technikę mudrajany. Wystarczy zajrzeć do jakiegokolwiek podręcznika autentycznej Hathajogi aby przekonać się, iż Mudra to postawa całego ciała. Nawet tak zwane taneczne Mudry w świętych tańcach śiwaickich to postawy przyjmowane przez całe ciało. Wystarczy uświadomić sobie przedstawianą na figurkach Śiwy postać Nataradźa zwaną Tańczącym Śiwą aby zrozumieć, że jego Nataradźa Mudra jest postawą przyjętą przez całe ciało, a nie tylko przez dłonie. Sposób ułożenia stopy, kąt podniesienia nogi - wszystko są to ważne części całej tej ścieżki Mahamudry, jaką jest w istocie sthula krija.

Spróbujmy zatem przyjrzeć się głębiej tej jogicznej technice, której nazwa została od niedawna dobrze rozpowszechniona, acz zbanalizowana. Istnieją trzy powiązane ze sobą i zasadniczo nierozdzielne procesy praktycznego inwokowania anielskich istot duchowych, dewów: Mudra, Mantra i Jantra. Mudra dotyczy ciała, Mantra opiera się na głosie i słowie, zaś Jantra jest techniką umysłu polegającą na symbolicznej wizualizacji.

W starożytności przekazywano, szczególnie w Indii, wiele podstawowych prawd i praktyk duchowych w sposób jawny i ogólnodostępny. Jednakże, wiedza o wznioślejszych i subtelniejszych praktykach przynoszących rozwój potężnych duchowych mocy zarezerwowana była tylko dla nielicznych adeptów będących poszukiwaczami prawdy i najwierniejszymi uczniami Doskonałego Mistrza Duchowego. Przekaz praktyki Mudry należy właśnie do takich lepiej szczerzonych na wschodzie sekretów, które dostępne są i dzisiaj jedynie nielicznym kręgom adeptów skupionych wokół Wielkich Ryszich, Doskonałych Mistrzów lub Awatarów. W Hatha Jodze, Mudra jest nauczana adeptów trzeciej klasycznej lekcji i jako cała lekcja nazywana jest Sthairjam, co oznacza Stałość, uciszanie lub stabilizowanie energetyczne i duchowe. Chodzi o osiągnięcie stałości przepływu fal duchowej inspiracji i boskiej duchowej czy charyzmatycznej mocy. W Laja Jodze, szczególnie w klasycznej ścieżce pojazdu Rudrajany, przekaz praktyki Mudry klasyfikowany jest także jako trzecia lekcja, którą zwiemy terminem Sthula Krija, co oznacza Fizyczne Rytuały.

Starożytni Przewodnicy Duchowi (Guru), podawali wiele rozmaitych wskazówek o tym, kogo można zacząć wprowadzać w wiedzę o Mudrach, a kogo jeszcze nie, gdyż nie jest dostatecznie przygotowany, aby być naczyniem odbierającym i przekazującym subtelne moce i potęgi duchowe płynące z Niebios. Kończąc wyjaśnianie podstawowej techniki pracy z Mudrami, Ryszi Gheranda tak powiada do swego uzdolnionego duchowo ucznia, Ćanda-Kapali: "Wyłożyłem Ci naukę o Mudrach. Poważane są one przez wszystkich Adeptów (Wtajemniczonych) i niszczą rozkład i śmierć. Nie należy tego nauczać byle kogo. Tajemnica ta winna być pilnie strzeżona. Nawet dla Dewów (Aniołów) są one trudnymi. Takie są Mudry ( Postawy), które prowadzą do szczęśliwości i wyzwolenia. Można ich uczyć osobę szczerą, spokojną, prostą, posłuszną radom Mistrza, osobę która pochodzi z dobrej rodziny (duchowej). One niszczą wszelkie choroby i wzmagają ogień gastryczny (solarny), jeżeli praktykować je codziennie. Śmierć nie ma przystępu do joginów, którzy je stosują, ani także rozkład. Takich nie przeraża ogień ani woda, ani wiatr (przeciąg). Kaszel, astma, powiększenie śledziony, trąd, flegma, są zaprawdę usuwane dzięki praktyce tych Mudr. O Ćando! Cóż więcej mógłbym ci powiedzieć? Mówiąc krótko, nic nie może równać się z Mudrami, gdy zmierzamy do szybkich rezultatów." Nauczyciel umiejący przekazywać potężnie działające Mudry będzie poszukiwał ucznia szczerego w duchowym rozwoju, żyjącego w prostocie serca, spokojnego w swej naturze i co więcej, posłusznego instrukcjom Guru, o co wszystko razem nie jest wcale łatwo we współczesnym świecie. Zainteresowani jednak mogą rozbudzić w sobie żarliwość aby jak najszybciej posiąść wskazane duchowe właściwości i przybliżyć się do Doskonałego Mistrza Duchowego, który będzie ich w stanie Tajemnicy Mudr nauczyć. Wtedy staną się Adeptami, Siddhami.

Kurs duchowego rozwoju oferowany w formie ścieżki Hatha Jogi wymaga dobrego uprzedniego przygotowania poprzez kilkuletnie wypełnienie Sześciu Oczyszczających Rytuałów (Szatkarman) oraz poprzez ustabilizowanie się w treningu postaw ciała zwanych Asanami. Linia Rudrajany, czyli klasyczna Laja Joga poprzedza naukę tych Sthula Kriji stopniem zwanym JAMA, który oznacza samoopanowanie i kontrolowanie działań tak aby nie popadać w czynności szkodliwe dla rozwoju duchowego ani ciałem, ani ustami, ani nawet myślą. Ten pierwszy stopień jest stopniem ogólnego oczyszczenia moralnego i w Hatha Jodze realizowany jest poprzez Sześć Rytuałów Śodhasana. Drugi stopień oczyszczenia w ścieżce Rudrajany to NIJAMA, a jej adept, Nijamita jest osobą która panuje nad własnymi zmysłami, nad skłonnościami materialnej natury. Podobny styl pracy stosuje się na ścieżkach starożytnej Radźa Jogi.

Praktyka Mudr nie powinna być przekazywana osobom, które mają tendencje do popadania w fanatyczne i skrajne poglądy czy ideologie. Mogłyby bowiem użyć uzyskaną mądrość i duchowe moce do niegodziwych celów. Nauczyciel powinien wiedzieć, że uczeń nie upadnie już w mroki ciemności, w niewolę różnych skłóconych sekt, które toczą jedynie wojny o udowodnienie swej rzekomo jedynej racji. Widja (duchowa wiedza) musi być przez ucznia gorliwie chroniona i strzeżona. Uczeń musi być skłonny do zachowywania tajemnicy i wierności. Nie wolno bowiem wyjawiać sekretów w sposób bezmyślny ani przypadkowy. Uczeń tej lekcji nie może już popadać w zwykłe światowe troski, zmartwienia i przygnębienia, gdyż duchowe potęgi Niebios z którymi wchodzi w kontakt praktykując techniki Mudry mogłyby zniszczyć jego psychikę, pozbawić go umysłu lub pomieszać mu zmysły. Dlatego uczeń musi być spokojnym w swym sercu i umyśle. Wyzbycie tendencji nawet do zmartwień czy trosk musi uczeń osiągnąć metodami stopni poprzednich, a wtedy godnym będzie i odpowiednim uczniem duchowej drogi aby wiedzę o potędze Mudr odziedziczyć od swego Guru. Praktykując techniki Mudry nie należy się nigdy przejadać lecz raczej więcej pościć, a także nie należy bezmyślnie i bezcelowo plotkować. Raczej trzeba dbać o umiar, celowość i panowanie nad mową. Słowa bluźnierstw, przekleństw oraz wszelkie plotkowanie należy generalnie wyeliminować z naszych zwyczajów, zanim rozpoczniemy realny trening pracy z potęgami Mudr. Nic dziwnego, że milczący z natury swej Guru ze Wschodu nie chcą uczyć europejczykow. Można zginąć przez nienasycony żołądek, bluźnierstwa i przekleństwa, gadulstwo bez umiaru i plotkowanie czy też przebywając w złym towarzystwie. Nieodpowiednie towarzystwo rozumie się jako grono osób o generalnie złych skłonnościach, jak grupy przestępcze, wielbiciele narkotyków włącznie z alkoholem, marihuaną, opium czy tytoniem, czy też podobne. Powodzenie osiągnie uczeń kultywujący radość życia, wytrwałość, odwagę, mądrość (umiar) i wiarę (nieograniczone zaufanie). Nieczynienie zła czynem, słowem ani myślą, szczere mówienie prawdy, niewyciąganie ręki po cudze, wstrzemięźliwość, tolerancyjność (znoszenie wszystkiego spokojnie), siła woli (wytrwałość), współczucie bliźniemu, skromność, przestrzeganie jarskiego odżywiania, oczyszczanie siebie, wszystkie te przymioty muszą być dobrze ugruntowane.

Kwestia odżywiania także jest istotna na stopniu praktykowania Mudry. Umiarkowany sposób odżywiania jaki jest polecany oznacza generalnie odżywianie jarskie. Następujące pokarmy mogą być bezpiecznie spożywane przez praktykujących Mudry: pszenica, ryż, jęczmień, mleko, masło klarowane (gryta, ghee), miód, suszony imbir, ogórki, zielone rośliny strączkowe i dobra woda. Wystrzegać należy się pokarmów zbyt ciepłych i zbyt chłodnych, zbyt intensywnych w smaku, ciężkostrawnych, a także zawierających alkohol. Czwarta część żołądka winna być pusta, co oznacza nieprzejadanie się, a pokarm ofiarowuje się Śiwie (Łasce Bożej). Adept Mudrajany (Pojazdu Praktyki Mudr) powinien jadać pokarm słodkawy z natury i gęsty, może być wymieszany z mlekiem, musi być pożywny i przyjemny dla podniebienia.

Aspiranci winni zrozumieć iż techniki Mudry służą pomocą dla obudzenia nieskończonej solarnej potęgi Niebios, którą w terminach jogi zwiemy Kundalini. Ryszi Swatmarama tak powiada o tej praktyce: "Jako Ananta, Pan Nagów, podtrzymuje cały ten świat wraz z jego górami i lasami, tak Kundalini jest główną podstawą wszystkich praktyk Jogi". Cel praktyk Mudry jest także przez tego Rysziego (Wieszcza, Mędrca) jasno pokazany, gdy powiada: "Powinien Jogin starannie praktykować różne Mudry, ażeby zbudzić wielką Dewi (Anielicę, Boginię) Kundalini, która śpi zamknięta w podstawie Suszumny (kanału centralnego energii ciała)". Jeśli mamy już jasność w jakim celu praktykuje się Mudry i ku czemu zmierza cały proces praktykowania to możemy wyruszyć świadomie w duchową przygodę jaką wyznacza ten krąg duchowego rozwoju.

Sześć Rytuałów Śodhasany w Hatha Jodze służy oczyszczeniu energii eterycznego ciała (Fohat), a w efekcie oczyszczeniu moralnemu. Intensywny kurs asan aktywizuje i wysubtelnia Pranę, siłę witalną związaną z ciałem psychicznym. Program ćwiczeń Mudrajany przygotowuje do aktywizowania energii solarnej zwanej Kundalini. Termin KUN oznacza rozkaz: "Bądź", "Stań Się". Jest to słowo którego Bóg użył powodując świat do istnienia. Kundalini jest mocą Adeptów, Siddhów, jest mocą stwarzania. Zapewne rozumiemy już dlaczego to tajemnice praktykowania Mudry były i są tak pilnie strzeżone.

Ryszi Swatmarama wymienia dziesięć Mudr podstawowych dla Radźa Jogi opartej o metody Hatha Jogi. Mudrami tymi są następujące techniki: Mahamudra, Mahabandha, Mahawedha, Khećarimudra, Uddhijanabandha, Mulabandha, Dźalandharabandha, Wiparitakarani, Wadźroli i Śaktićalani. Mistrz Śiwa określa je jako Mudry niszczące starość, rozkład i śmierć. Wymienione Mudry udzielają sześciu cudownych mocy ostatecznego poznawania (Szatsiddhi), co w istocie jest jedyną znaną praktyką rozwijania sześciu fundamentalnych aspektów Adźna Padmy, Lotosu Trzeciego Oka. Wszystko to na podstawie transformacji dziesięciu aspektów (płatków) Lotosu Ogrodu klejnotów (Manipuraka). Dziesięć wymienionych Mudr stanowi podstawowy kanon klasycznych zaawansowanych treningów duchowych w jodze, między innymi stanowią zasadniczy trening Krija Jogi Mahawatara Babadźi`ego. Podsumowując przekaz tych dziesięciu Mudr, Ryszi Swatmarama tak powiada: "Adhinatha, Pan Śiwa, opisał dziesięć Mudr. Dzięki każdej z tych Mudr, osiąga się, posiadając Jamę (opanowanie), wielkie Siddhi. Kto pozna tajemnice tych Mudr, przekazywanych od Guru do Guru, sam stanie się prawdziwym Guru i może być nazwany Iśwarą (Doskonałym Mistrzem Duchowym) w ludzkiej postaci. Kto baczy na słowa Guru i uważnie praktykuje Mudry, ten osiągnie Siddhi, jak i sztukę zwyciężania śmierci". Mahasiddhi czyli Wielkie Siddhi to inaczej kaiwalja, wyzwolenie, wybawienie z uwarunkowań materialnego planu. Siddhowie są Mistrzami Mudrajany, osobami spełnionymi duchowo. Mudra to w istocie początek lekcji duchowego spełnienia.

Trzecia Lekcja (Stopień Zaawansowania) Hatha Jogi to oczywiście praktykowanie Mudr i Bandh których wymienia się zasadniczo aż 25, co daje ogólny schemat pracy w tym stopniu. Sthairjam, jak zwiemy ten stopień w klasycznej Hatha Jodze, służy rozwojowi cichości i stabilności. Pan Śiwa tak powiada o Mudrach swej małżonce, Dewi Parwati: "O Dewi! Poznanie wszystkich Mudr wynosi do stopnia adepta (wtajemniczonego). Powinny być zachowane w tajemnicy i nie mogą być wyjawiane byle komu. Dają one joginom szczęśliwość, lecz nie łatwo opanować je nawet Marutom (Aniołom Powietrznym)." Hinduscy nauczyciele częstokroć traktują europejczyków jako potencjalnego byle kogo, stąd rzadko biały człowiek ma jakieś pojęcie o Mudrach. Brak tej lekcji w wielu europejskich kursach jogi. Zamiast autentycznej nauki Mudr i Bandh, można spotkać uproszczone kursy "mudr małych palców" specjalnie dla europejczyków, tak zaaranżowane aby nic specjalnego nie osiągnęli i faktycznej tajemnicy nie poznali.

Asana to w Hatha Jodze niezbędna klasa aby móc potem rozpocząć praktykowanie Mudr i Bandh. Technika zwana Bandha jest niejako łatwiejszą i wstępną formą oczyszczającą dla aplikacji doskonalszych form Mudry. Bandha może być rozumiana jako Mudra intensywnie oczyszczająca i ogniskująca świadomość. Tyle tytułem wstępu o tej lekcji dla zainteresowanych realnym praktykowaniem Hatha Jogi czy Laja Jogi. Teraz wymienimy sobie 25 klasycznych Mudr Mocy, tak jak przekazał mi je mój Guru, Swami Baba Śiwananda z Darjeeling, dla skutecznej praktyki Laja Jogi:

Maha-Mudra;
Nabho-Mudra;
Dźalandhara-Bandha;
Mula-Bhandha;
Maha-Bhandha;
Mahawedha-Bandha;
Khećari-Mudra (Odmiany jak w Akaśi);
Wiparitakarani-Mudra;
Yoni-Mudra;
Wadźroli-Mudra;
Śaktićalani-Mudra;
Tadagi-Mudra;
Manduki-Mudra (także jako Linga Mudra w kilku odmianach;
Śambhawi-Mudra;
Pańćadharana-Mudra: Parthiwi, Ambhani, Agneji, Wajawi, Akaśi
Aświni-Mudra (także jako Linga Mudra w kilku odmianach);
Paśini-Mudra;
Kaki-Mudra;
Matangi-Mudra;
Bhudźangani-Mudra;
Prana Mudra;
Bhućari-Mudra;
Akaśi-Mudra (W odmianach ułożenia dłoni: Dźńana, Gyana, Śunya, Wayu, Prithiwi, Prana, Apana, Apana Wayu);
Yoga-Mudra (warianty: Hrid, Śankhi/Muszla, Waruna).

Sesja podstawowa zapoznawczej pracy z jedną Mudrą trwa jedną Muhurtę. Jest to w przybliżeniu dobra godzina lekcyjna, gdyż Muhurta to 1/30 doby, a więc 48 minut. Techniki Mudra i Bandha czasami zdają się na siebie nakładać, a niektóre z nich mogą występować pod zmienionymi nazwami, jednakże kanon tych ćwiczeń uznać należy za absolutnie podstawowy. Według Ryszi Swatmarama, najważniejszą z pośród Mudr jest Khećari: "Nie masz drugiego Mudry nad Khećari!" Owocną Khećari praktykuje się siedząc w postawie pełnego Lotosu. Wtedy język wywijany jest do tyłu, aby dotykał języczka w podniebieniu. Ważność tej Mudry dla głębszej realizacji duchowej potwierdza zarówno Laja Joga jak i Radźa Joga. Khećari gładzi wszelkie grzechy, usuwa przyczyny starzenia się, cierpienia i śmierci. Przynosi uwolnienie od dolegliwości, pragnienia jedzenia i snu, także usuwa umysłowe otępienie i osłabienie. Karma i czas tracą władzę nad adeptem pozostającym w lotosowej postawie Khećari-Mudra.

Oczywiście, oprócz wymienionych 25 klasycznych technik Mudrajany, istnieje sporo odmian zaawansowanych form Mudry, które są zwykle kombinacjami kilku prostszych form podstawowych lub zawierają pewne szczególne procesy związane z oddechem lub głęboką koncentracją. W czasie praktykowania Mudry nasze skupienie powinno być maksymalnie intensywne, a oddychanie zasadniczo bardzo powolne, spokojne i głębokie. Ażeby skutecznie praktykować większość metod Mudrajany absolutnie niezbędne jest opanowanie Padmasany, sztuki siedzania w pozycji lotosu lub siddhasany. Nieliczne wyjątki to Mahamudra, Tadagimudra, Dźnanamudra i Hridmudra. Ostatnią Mudrę praktykuje się w świątyniach jako rytualne złożenie dłoni przed sercem w czasie modlitw i pokłonów. Dźnana (Ćin) Mudra zaś praktykowana jest we wszystkich medytacyjnych sposobach siedzenia. Dar mądrości przypływa jednak tylko w pozycji lotosowej dla której jest zawsze polecana.

Dwie proste Mudry, jakie często można zobaczyć na Wschodnich rycinach świętych mędrców to Waramudra i Abhjamudra. Pierwsza to odwrócona dłoń ułożona palcami w dół, co symbolizuje dawanie i udzielanie, a druga to dłoń ułożona palcami ku górze w geście błogosławieństwa, co jest znane jako symbol rozpraszania obaw i usuwania egzystencjonalnych lęków aż do przepływu błogości. Obie są praktykowane w postawach ciała odpowiednich dla form które ich używają, więc także zwykle w wariantach postaw lotosowych. Szczegóły ułożenia rąk w tych Mudrach nabierają znaczenia, mocy, w połączeniu z całą formą czy postacią którą przyjmujemy wykonując Mudrę. Istotą praktyki Mudry jest też, oprócz odpowiedniego oddechu, skupienie w świadomości odpowiednich niebiańskich postaci duchowych, skupienie w wibracji mantramu lub odpowiedniego dla Mudry symbolu (Jantry). Formy Akaśimudry jako swoją szczególną część zawierają ułożenie dłoni, a nawet palców dłoni, jednakże nie należy tego jednego szczegółu traktować jako całej Mudry, a pomijać innych wątków jak tego, że formy Akaśimudry mają w sobie zawartą Khećari i Śambhawimudrę, czyli odpowiednie ułożenie wzroku i języka. Wszystko oczywiście w postawie pełnego lotosu, a czasem też w formie Jogamudry, gdzie z lotosowego siadu wykonujemy pełen skłon do przodu!

Dźnana (Ćin), Wara, Abhja i Hridmudra są najlepszymi do praktykowania na początku wdrażania się w techniki Mudrajany. Ostatnia z tej czwórki używana jest w Mahasadhanie Laja Jogi, która jest doskonałym przygotowaniem do głębszego praktykowania Mudr Mocy. Uproszczona forma Pranamudry rozwinięta jest w serię technik oddechowo - energizujących zwanych nawet Pranajogą. Jednakże dla zapewnienia realnego owocu urzeczywistnienia trzeba dbać wielce o zachowanie właściwego standardu praktykowania Mudry, gdyż inaczej Stara Sztuka Uzdrowienia i Oświecenia mogłaby zaginąć pośród różnych uproszczeń czynionych przez osoby niemające głębszego pojęcia o naukach i praktykach Jogi.

Hum!

Himalaya Swami