Tekst źródłowy strony Wincenty Lutosławski

'''Wincenty Lutosławski''' -  urodzony 6 czerwca 1863 w Warszawie, zmarł 28 grudnia 1954 w Krakowie – polski filozof, profesor, poliglota i publicysta, działacz społeczny i narodowy; najstarszy syn Franciszka Dionizego Lutosławskiego i Marii ze Szczygielskich. 

Wincenty Lutosławski był człowiekiem wszechstronnym: chemik, filozof, historyk, poliglot, działacz patriotyczny i społeczny.
Zostawił po sobie ponad 500 publikacji na temat filozofii, polityki i duchowości, m.in. pierwszy polski podręcznik ćwiczeń jogi – "[[Rozwój Potęgi Woli]]". Uznawany jest za pioniera [[joga|jogi]] w Polsce
[[Image:Rik34yum original.jpg|thumb|Wincent Lutosławski]]
 



==Życiorys==

Dzieciństwo spędził w rodzinnym Drozdowie. W 1881 rozpoczął studia chemiczne na Politechnice Ryskiej, następnie przeniósł się na Uniwersytet w Dorpacie, gdzie studiował chemię i filozofię. W 1883 został przyjęty do korporacji akademickiej Konwent Polonia. W 1885 uzyskał stopień kandydata w zakresie chemii, a w 1886 w zakresie filozofii. Dyplom magistra filozofii otrzymał w 1887. Pracował w Moskwie, Londynie i Kazaniu, gdzie otrzymał docenturę na Uniwersytecie, oraz w Hiszpanii. W 1898 obronił doktorat na Uniwersytecie Helsińskim. W 1899 osiedlił się z rodziną na kilka lat w Krakowie, gdzie wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach następnych wykładał na uniwersytetach w Lozannie i Genewie. Po zakończeniu I wojny światowej został profesorem na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, gdzie wykładał w latach 1919-1929. W 1929 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Po przejściu na emeryturę, po krótkich pobytach w różnych miejscach i krajach, osiadł w Krakowie, gdzie jeszcze w latach 1946–1948 wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim.

===Życie prywatne===

Wincenty był najstarszym synem Franciszka Dionizego Lutosławskiego i miał pięciu braci: Stanisława, Mariana, Jana, Kazimierza i Józefa (por. Lutosławscy).
O tym, że zwykle osiągał to, co sobie zamierzył niech świadczy historia jego małżeństwa z hiszpańską poetką Sofią Casanovą. Poznał ją podczas podróży do Hiszpanii. W dedykacji książki, którą dał jej po pierwszym spotkaniu, napisał po polsku „Ta kobieta będzie moją żoną”. I dopiął swego. Napisał potem: „Od początku nie wyrażałem najmniejszej wątpliwości, że musi się stać tylko to, co ja sam zechcę”.
Sofia urodziła mu cztery córki. Zajmowała się dziećmi, domem, mężem, pisała książki, wiersze, Angażowała się w akcje społeczne i była gorącą orędowniczką sprawy polskiej na świecie. Pisała doskonałe reportaże. W latach 30. XX wieku była kandydatką do literackiego Nobla. Ich małżeństwo trwało 25 lat, potem Lutosławski związał się z Wandą Peszyńską. Sofia Casanova zmarła w Polsce w 1958 r.
Z małżeństwa z pierwszą żoną – hiszpańską poetką Sofią Casanovą, Wincenty Lutosławski miał cztery córki:
  
* Marię (1888–1979), która wyszła za Mieczysława Niklewicza,
* Izabelę (1889–1972), zamężną z Romualdem Wolikowskim,
* Halinę (1897–1989) późniejszą Czesławową Meissnerową,
* Jadwigę, zmarłą w wieku dziecięcym.

Z drugiego związku, z Wandą Peszyńską, urodził się syn Wincentego Tadeusz (1913–1998), publicysta, który w czasie wojny zmienił nazwisko na Aleksandra Jordana, oraz córka Janina Lutosławska (1922–2006), doktor filologii angielskiej.

==Działalność społeczno-polityczna==

Dom Wincentego Lutosławskiego był miejscem ożywionego życia artystycznego i spotkań patriotycznych. Jego społeczno-polityczna działalność stanowiła konsekwencję poglądów filozoficznych. Filozof pragnął w ten sposób wnieść wkład w narodową przemianę. Jako członek należał do Ligi Narodowej. Był ponadto założycielem organizacji o charakterze edukacyjnym takich jak Koło Filaretów i Kuźnica, którą założył w roku 1913 we Château Barby we Francji. W czasie Kongresu Wersalskiego opracowywał ekspertyzy dla delegacji polskiej.  

Wincenty Lutosławski na gruncie swojej filozofii wypracował mistyczno-edukacyjną utopię. W jej ramach postulował m.in. budowę w stolicy państwa instytucji dbających o rozwój narodowej kultury umysłowej. Jednym z celów jakie przed nimi stawiał było opracowanie dziejów ojczystych i powszechnych z perspektyw narodowej. Gospodarką, zdaniem filozofia, powinny zaś zarządzać  wykwalifikowane, pochodzące z wybory komitety. Miały one ponadto dbać o organizację powiązanego z gospodarką uniwersyteckiego kształcenia zawodowego.
Idea abstynencji, Eleuteria i Eleusis

Podczas studiów nad filozofią Platona w Anglii zetknął się z Zakonem Dobrych Templariuszy i Armią Zbawienia, propagującymi ideę abstynencji, i stał się jej krzewicielem.

Na początku 1902 założył Eleuterię – towarzystwo do walki z alkoholizmem. Kilka miesięcy później w Krakowie i Lwowie powstała z niego organizacja Eleusis – stawiająca sobie za cel odrodzenie narodowe, wypracowanie nowego typu Polaka, m.in. poprzez pogłębione praktyki religijne i poczwórną wstrzemięźliwość (od alkoholu, hazardu, tytoniu, rozpusty). W dniu 40. rocznicy wybuchu powstania styczniowego, 22 stycznia 1903 w Krakowie dwanaście osób złożyło na ręce Lutosławskiego uroczystą przysięgę dożywotniego zachowania poczwórnej wstrzemięźliwości. Za publiczne złożenie ślubów władze austriackie pociągnęły Lutosławskiego do odpowiedzialności, co poruszyło opinię społeczną i przyczyniło się do dalszego napływu nowych członków.

Organizacja jest uważana za jedną z tych, które wpłynęły na oblicze ideowe polskiego harcerstwa, kilku jego założycieli wywodziło się z Eleusis.

Zasady eleuzyńskie Lutosławski zebrał w tomiku Eleusis, w którym wszystkie teksty napisał sam, lecz pod czterdziestoma różnymi pseudonimami. Mimo zapewnień o katolickości w tekstach znalazły się sformułowania niezgodne z nauką Kościoła, które stały się przyczyną nieporozumień, np. określenie rozpusty.

Wincenty Lutosławski był swego rodzaju liderem środowiska skupionego wokół Eleusis, jednak z biegiem czasu tracił z nim kontakt. Części członków przeszkadzał zbyt religijny, katolicki charakter organizacji. W 1907 Lutosławski ogłosił, iż organizacja stanowi jego rząd dusz, zaś on posiada władzę dyktatorską. Spotkało się to z dużym sprzeciwem w Eleusis. Ostatecznie w 1913 organizacja zerwała z nim kontakt. Przyczynił się do tego również jego ślub z Wandą Peszyńską, który zawarł mimo ważnego ślubu kościelnego z Zofią Casanovą. Następnie Lutosławski założył Towarzystwo Kowali.

Wincenty Lutosławski do zachowania abstynencji zachęcał studentów i słuchaczy swoich wykładów i odczytów.

==Filozofia==

Od koniec XIX wieku Lutosławski był najsławniejszym polskim filozofem na świecie. Do największych zasług Wincentego Lutosławskiego należy chronologiczne uporządkowanie Dialogów Platona. Po latach badań prowadzonych nad greckimi tekstami, ustalił w 1897 roku chronologię dzieł Platona. Do tamtej pory wszystkie dzieła greckiego filozofa traktowano jako spójną całość. Dzięki uporządkowaniu corpus platonicum okazało się, że myśl Platona ewoluowała. Praca Lutosławskiego dała impuls do nowych badań nad historią filozofii. 
Dokonał tego dzięki wynalezieniu metody porównywania stylu różnych dzieł przypisywanych temu samemu autorowi lub różnym autorom, nazwanej stylometrią. Stylometria polega na badaniu stylu autora. Wymaga liczenia ilości słów, mierzenia rytmu zdania, analizowania metafor. Metoda stosowana jest dziś nie tylko w filologii, ale i w muzyce. Zarówno wyniki badań, jak i metodę Lutosławski opisał w dziele "The Origin and Growth of Plato’s Logic", wydanym w Londynie (1897). 
Podjął on także próbę opracowania polskiego narodowego systemu filozoficznego łączącego platoński idealizm z mesjanizmem polskiego romantyzmu.
Znany był jako obrońca sprawy polskiej i polskości Gdańska.

==Joga==

Wincenty Lutosławski był pionierem jogi w Polsce. W 1909 opublikował książkę pt. "'''Rozwój potęgi woli'''" w której przedstawia psychofizyczne ćwiczenia według dawnych aryjskich tradycji oraz własne doświadczenia na tym polu. Opisał, jak za pomocą ćwiczeń jogi oraz systematycznych i intensywnych ćwiczeń woli wyleczył się z ciężkiej nerwicy (cierpiał na okresowe stany depresji). Ta pozycja była inspiracją dla Tadeusza Paska.

Tłumaczył na język polski książki Yogi Ramaczaraki. Jego publikacje z zakresu jogi indyjskiej miały duży wpływ na Jerzego Grotowskiego

Stawanie się „Jogim” to dla Lutosławskiego proces przemyślany i długotrwały. Pora na bardziej skomplikowane ćwiczenia fizyczne przychodzi, gdy nauczymy się rytmicznie oddychać, a ciało „będące w harmonii z jaźnią najłatwiej ulega woli”.
Radża joga i mesjanizm
Ten, kto sumiennie przestrzega zasad, opisanych przez Lutosławskiego, i zaczyna panować nad swoim ciałem i duchem, wchodzi na drogę nauki Radża Joga, czyli jogi królewskiej, idealnego połączenia „jaźni ze światem”. Wcześniej stać się to nie może, ponieważ „kto bez doskonałej czystości i wstrzemięźliwości fizycznej porywa się na ćwiczenia w Radża Joga, ten naraża się na obłęd a powodzenie mieć nie może”.
Wincenty Lutosławski wielokrotnie podkreśla, że proponowane przez niego wielowymiarowe ćwiczenia nie są przejawem skrajnego egoizmu, ponieważ w efekcie podnoszą one morale i prowadzą do wyzwolenia. „A kto sam się wyzwolił, ten ma moc wyzwalania innych i ułatwiania im dróg, prowadzących ku wyzwoleniu” – zdanie to doskonale wpisuje się w walkę Lutosławskiego o wolność Polski i krzewienie poczucia łączności z narodem.
W „Rozwoju potęgi umysłu” wielokrotnie wykłada Lutosławski swoje poglądy. Nawiązuje m.in. do mesjanizmu, którego był wyznawcą i propagatorem. Zaleca też m.in., co najlepiej czytać. „W całej literaturze powszechniej nie ma dzieł tak podnoszących ducha i budzących siły utajone, jak pisma Mickiewicza, Krasińskiego i Słowackiego. Dopóki kto nie zna wszystkich tych dzieł, nie powinien tracić czasu na inne książki” – tłumaczył filozof.
Jak widać, i sama postać Wincentego Lutosławskiego i propagowane przez niego ideały są na wskroś współczesne i warte stałego przypominania.

==Główne dzieła==

* O logice Platona (I–II, Kraków 1891–1892, I: O tradycyi tekstu Platona, II: Dotychczasowe poglądy na logikę Platona i zadania dalszych badań nad tym przedmiotem);

* O pierwszych trzech tetralogiach dzieł Platona (Kraków 1896);

* The Origin and Growth of Plato’s Logic. With an Account of Plato’s Style and of the Chronology of His Writings (Londyn 1897, Hi 1983);
* Platon jako twórca idealizmu (Warszawa 1899);

* Źródła pesymizmu (Kraków 1899);

* Z dziedziny myśli. Studja filozoficzne. 1888–1899 (Kraków 1900);

* Wykłady Jagiellońskie (I–II, Kraków 1901–1902);

* The Polish Nation (Berlin 1908).

* Rozwój potegi woli przez psychofizyczne ćwiczenia według dawnych aryjskich tradycji oraz własnych swoich doświadczeń podaje do użytku rodaków (1909)

* Praca narodowa: program polityki polskiej (Wilno, 1922) 


[[Category:Nazwiska]]