Bollywood

Bollywood – jest to umowna nazwa indyjskiego koncernu przemysłu filmowego utworzona w latach 70-tych XX wieku ze zbitki słów Hollywood i Bombaj przez dziennikarza pisma "Cineblitz". Bombaj jest największym na świecie ośrodkiem produkcyjnym indyjskiej kinematografii, jeszcze sprzed II wojny światowej.

Indyjska kinematografia w poczatkach XXI wieku jest największą na świecie. Pracuje w niej około 2,5 miliona ludzi, powstaje tam do tysiąca filmów rocznie. W samym Bombaju powstaje 300-400 filmów rocznie, które mają największy udział w rynku krajowym i największy udział w eksporcie.

Nazwa Bollywood jest umowna, stosowana w kilku kontekstach, w odniesieniu tak do nazwy samego ośrodka produkcyjnego w Bombaju, jak i retrospektywnie, w odniesieniu do czasów, kiedy nazwa jeszcze nie funkcjonowała w świadomości masowej. Na takiej zasadzie za klasyków Bollywood uważane są takie filmy jak Mughal-e-Azam, czy inne filmy Mehbooba Khana, czy Raj Kapoora.

Filmy produkowane w Bollywood są przeważnie tworzone w konwencji masala movie często utożsamianej na Zachodzie z kategorią musicalu; z wieloma licznymi sekwencjami taneczno-śpiewanymi. Akcja niekiedy opiera się na tradycyjnych melodramatycznych schematach, dramatycznych zwrotach fortuny czy szczęśliwych zbiegach okoliczności. Przez lata filmy z Bollywoodu, a także innych ośrodków indyjskiej kinematografii były krytykowane przez hinduskich intelektualistów oraz znawców z Zachodu za naiwność fabuły, kiepską grę aktorów oraz brak oryginalności scenariusza. Duża część produkcji filmowej nawiązuje także do zjawisk duchowych i wedyjskiej kultury, fakirów i siddhów oraz historii Indii wedle jej własnej tradycji.

Filmy powstają w wielu ośrodkach i w wielu językach. W Bollywood sensu stricte powstają filmy w języku hindi, zwykle w odmianie hindustani, zawierającej wiele naleciałości urdu, dzięki czemu są one zrozumiałe w całych Indiach. O ile kino tamilskie, syngaleskie, bengalskie i inne mniejsze kinematografie etniczne w Indiach są – z niewielkimi wyjątkami – adresowane zasadniczo do regionalnych społeczności, o tyle Bollywood to kinematografia nastawiona na całe Indie (oraz eksport).

Historyczni Reżyserzy z Bollywood

• Mehboob Khan
• Bimal Roy
• Raj Kapoor

Współcześni Wybitni Reżyserzy z Bollywood

• Sanjay Leela Bhansali
• Farah Khan
• Karan Johar
• Yash Chopra
• Ashutosh Gowariker
• Satish Kaushik
• Mani Ratnam

Najbardziej Znane Aktorki Bollywood

• Aishwarya Rai
• Amrita Rao
• Bipasha Basu
• Esha Deol
• Himani Shivpuri
• Isha Koppikar
• Jaya Bhaduri
• Kajol Devgan
• Kareena Kapoor
• Madhuri Dixit
• Priyanka Chopra
• Preity Zinta
• Rakhi Sawant
• Rani Mukherjee
• Seema Biswas
• Sushmita Sen

Najbardziej Znani Aktorzy Bollywood

• Aamir Khan
• Abhishek Bachchan
• Ajay Devgan
• Akshay Kumar
• Amitabh Bachchan
• Arjun Rampal
• Govinda
• Hrithik Roshan
• John Abraham
• Manoj Bajpai
• Muzamil Ibrahim
• Raj Kapoor
• Saif Ali Khan
• Salman Khan
• Shah Rukh Khan
• Sunil Shetty
• Uday Chopra
• Vivek Oberoi
• Zayed Khan

Bardziej Znane w Polsce Filmy Bollywood

* Czasem słońce, czasem deszcz (2001; hindi: Kabhi Khushi Kabhie Gham)
* Devdas (2002)
* Lagaan (2001; ang. (Lagaan: Once Upon a Time in India) – nominowany do Oscara w kategorii najlepszy film zagraniczny.
* Aśoka Wielki (2001)
* Coś się dzieje Kuch Kuch Hota Hai
* Jestem przy tobie Main Hoon Na
* Saathiya
* Fanaa, część filmu była realizowana w Zakopanem
* Gdyby jutra nie było Kal Ho Naa Ho
* Żona dla zuchwałych Dilwale Dulhania Le Jayenge
* Rebeliant (film)
* Rang De Basanti (tj. "Kolor szafranu") – oficjalny kandydat w 2006 roku do Oscara w kategorii najlepszy film zagraniczny.
* Dil Se "Z całego serca"
* Kabhi Alvida Naa Kehna Nigdy nie mów żegnaj
* Salaam Namaste "Trudna droga do miłości" (2005)
* Race (2008)
* Bunty aur Babli Bunty i Babli
* Mohabbatein Miłość żyje wiecznie
* Don (2006)
* Dhoom (2004)
* Dhoom 2 (2006)
* Om Shanti Om (2007)

Kino Indyjskie w Literaturze Polskiej

* Ch. Das Gupta, The Painted Face. Studies in India's Popular Cinema, Delhi 1991.
* T. Ganti Bollywood. A guide to popular Hindi cinema
* A. Karp Zrozumieć Bollywood, Encyklopedia Gazety Wyborczej, tom 21 (2005-2006) 2007
* E. Królikowska-Avis, Indie podbijają Zachód, "Film" 2002 nr 10
* K. Magiera, Różnorodność kina Bollywoodu, czyli bogactwo repertuarowe w rozrywkowym kinie indyjskim, "Panoptikum" nr 5 (12) 2006.
* V. Mishra, Bollywood Cinema: Temples of Desire, London-New York 2002.
* V. Mishra, Autorstwo i powab romansu, "Kwartalnik Filmowy" nr 51 (2005) – fragment powyższej książki.
* J. Pietrzak, Co Bollywood ma wspólnego z kiczem?, "Panoptikum" nr 5 (12)
* J. Pietrzak, Skąd się bierze potęga Bollywood, "Przegląd" nr 35 (2006)
* R. Smoczyński, Fabryka bogów, "Film" 2003 nr 2
* T. Szurlej, Bollywood. Indyjskie kino komercyjne, "Kwartalnik Filmowy" nr 51 (2005)
* Shashi Tharoor Bollywood Dialog 2004 Warszawa (z ang. "Show Buisness" 1991)