Nijama

Nijama, niyama - skt. नियम: niyamah czyli konieczność, zasady, reguły duchowe, przestrzeganie, dyscyplina duchowa, nadmoralność, nadetyka, to co jest ponad zwykła etyką, obowiązki duchowe, także porządek lub zakon, reguły duchowe zakonu joginów. Ważną rolę w rozwoju osobistym pełni duchowa dyscyplina wewnętrzna. Możemy ją rozwijać, postępując według określonych zasad, które wedle jogi określa termin nijamah. W ośmiostopniowej ścieżce jogi Patańdżalego, na drugim szczeblu, zaraz po jamach, uniwersalnych dyscyplinach etycznych, plasują się nijamy. Święte Wedy oznajmiają: „Zaprawdę świat Brahma Boga należy do tych, którzy posiedli cnotę i wyrzeczenie, i w sercach których gości prawda (satya)”. Om Namah Śiwaja (Namaśśivāya).

Wiele jogicznych i tantrycznych tekstów w sanskrycie, w tym Shandilya and Varuha Upanishad, Hatha Yoga Pradipika Gorakshanatha, Tirumantiram Tirumulara oraz JogaSutry MahaRyszi Patanjali, omawiają reguły życia duchowego znane jako Niyamah. W sutrze II.32 (Sadhana Padah) mitrz MahaRyszi Patańdżali wprowadza nas w nijamy, których wymienia pięć: „Czystość, zadowolenie, umiar, samopoznanie i poddanie się Żywemu Bogu są praktykami dyscypliny duchowej.

śaućasamtoshatapassvadhyayeśvarapranidhanani niyamah ||

MahaRyszi Patańdżali opisuje następujące praktyki niyamah:

• czystość (śauca),
• zadowolenie (santosa),
• umiar (tapas),
• samopoznanie (svadhyaya),
• poddanie się Bogu (iśvarapranidhana).

1. Śauća – czystość, oczyszczenie; dbanie o czystość duchową i cielesną. Czystość jest dwojakiego rodzaju: zewnętrzna i wewnętrzna. Codzienna kąpiel to śaucza zewnętrzna. Mowa tu o utrzymywaniu naszego fizycznego ciała w czystości i dobrej formie, o oczyszczaniu go z toksyn dzięki ablucjom i obmywaniom, które przeczyszczają nozdrza, jelita, pęcherz, a także oczyszczaniu płuc i krwi. Termin śauca odnosi się także do pokarmu, który spożywamy – powinien on podtrzymywać zdrowie, energię i życie, powinien być też prosty i pożywny. Oprócz tego opisana "czystość" obejmuje też aspekty emocjonalne i umysłowe – uwolnienie się od przeszkadzających emocji (np. gniew, nienawiść, żądza, fałsz, chciwość) i niewłaściwych myśli. najlepiej znane na Zachodzie praktyki śauća to zrytualizowana kąpiel całego ciała oraz płukanie nozdrzy lekko osoloną wodą. Czasem, znacznie rzadziej w grupach pod nazwą "joga" bywa praktykowana lewatywa z płukaniem jelit czy wamana (vamana) prowokowane lecznicze wymioty, jednak są to zwykle praktyki robione bardzo okazjonalne lub przez nieliczne osoby, które mają poważniejsze pojęcie o praktykach jakie daje autentyczna joga.
2. Santosza – utrzymywanie zadowolenia przy istniejących okolicznościach życiowych. Zadowolenie i błogość niezaleznie od tego wszystkiego, co nas spotyka, wywołuje stan pogody ducha i życzliwości. Umysł niezadowolony, kapryśny, chimeryczny, nie może się skupić. Jogin nie odczuwa braku niczego i dlatego spontanicznie jest zadowolony. Rozwijanie santoszy polega na ograniczaniu swoich ciągłych żądz w dążeniu do tzw. "mieć więcej i lepiej". Utrzymując w sobie takie żądze, kreujemy świat pełen nowych niezaspokojonych żądz i pragnień. Gdy jednak oswobodzimy z nich swój umysł, całą psychikę, stanie się on spokojny i skoncentrowany, a my będziemy zadowoleni z tego, jak jest, i wtedy zmiana nadejdzie sama. Dzięki ćwiczeniom santosza uzyskuje się spokój umysłu, niezależnie od sytuacji i okoliczności.
3. Tapas – żarliwość, surowość, dyscyplina i asceza naukowa, która nie szkodzi zdrowiu i życiu. Tapas jest żarliwym wysiłkiem połączonym z oczyszczaniem, samodyscypliną i surową praktyką. Tapas jest budowaniem charakteru, kształtowaniem jego wewnętrznej struktury i szlifowaniem powierzchni. Jest to świadomy wysiłek kierowany w stronę osiągnięcia ostatecznego wyzwolenia z więzienia umysłu. Jest pracą wykonywaną bez egoistycznych pobudek i bez nadziei na nagrodę. Tapas może odnosić się do ciała, mowy, umysłu, czynu, etc. Tapas uzdrawia i oczyszcza ciało, zmysły i umysł. Tapas może być trojakiego rodzaju: tapas ciała (sthulla), mowy (wakja) i umysłu (manas). Wstrzemięźliwość i niekrzywdzenie są pewnymi tapasami ciała. Używanie ładnych słów oraz nie mówienie źle o innych, a także z drugiej strony mówienie prawdy bez względu na konsekwencje – to tapas mowy. Tapas oznacza także ogień, żar i żarliwość, zaangażowanie. Ludzie kojarzą często dyscyplinę jogiczną z ograniczeniami i wstrzemięźliwością. Osoby wiodące styl życia jogina wyglądają na zdyscyplinowane, ponieważ ich biologiczny rytm pozostaje w zgodzie z rytmem natury. Wstają wcześnie rano, codziennie medytują i mantrują, regularnie ćwiczą asany czy pranajamy, odżywiają się zdrowo, wcześnie kładą się spać, gdyż bezpośrednio doświadczają korzyści płynących z harmonii pomiędzy własnym rytmem a rytmem natury.
4. Swadhjaja, w transliteracji Svadhyaya – to poznanie światła jaźni (svah, dhi), studiowanie wedyjskiej literatury objawionej i zajmowanie się działalnością umysłową, która pomaga w rozwoju wewnętrznym i samodoskonaleniu się. Svadhyaya jest rozwojem i edukacją samego siebie. Studiowanie duchowej literatury pomaga w rozwiązywaniu problemów życia codziennego, jak również buduje naszą koncentrację i eliminuje ignorancję. Stopniowo ignorancja przeradza się w wiedzę. Badanie świętych ksiąg wedyjskich umożliwia joginowi koncentrację i pomoże w rozwiązywaniu trudnych problemów życiowych. Poprzez studiowanie ksiąg jogin pojmuje naturę swej duszy (atma-purusza), uzyskuje łączność z boskością (daivam). Poznanie siebie poprzez studia duchowe nad świętymi księgami, swadhjaja interpretuje się także jako poznawanie swego wnętrza. Istnieje różnica pomiędzy posiadaniem wiedzy a poznawaniem siebie, tak jak między informacjami a mądrością. Poznanie siebie zachęca do odwoływania się do boskiej Jaźni (Atmana, Duszy), zamiast do podmiotów zewnętrznych. Poczucie własnej wartości i bezpieczeństwa wynikają z głębokiego kontaktu ze sferą ducha (brahmanya), a nie z rzeczy znajdujących się w otoczeniu. Wedle wedyjskiej jogi Święte księgi świata (wedy) należą do wszystkich ludzi, nie są przeznaczone dla wiernych jakiegoś poszczególnego wyznania. Nie mniej, trzeba znawców świętych pism wedyjskich, aby pojąć ich znaczenie, szczególnie w świecie, gdzie sanksryt nie jest powszechnie znanym językiem. Ignoracja nie ma początku, ale ma koniec. Wiedza zaś posiada początek i nie ma końca.
5. Iśwara-prani-dhana (īśvara-prani-dhanah) – poddanie się woli bożej płynącej poprzez zyjącego mistrza. Pranin to żyjący, oddychający Iśwara. Termin wyklucza całkowicie pomylone idee rodem z New Age, wedle których ludzie poddają się duchom astralnym z channelingu lub własnym odczuciom czy pomysłom. Iśwara-Pranin to żywy mistrz, taki z krwi i kości, mistrz jogi, ryszi żyjący na ziemi, pod którego rozkazy adept jogi jest poddany. Tylko w takim wypadku adepci spełniają regułę praktyki Poddania Woli Żywego Iśwara. Kiedy człowiek wyczerpie już swój potencjał, a jeszcze nie osiągnie celu, i zwróci się do wyższej, uduchowionej osoby boskiej, wtedy zaczyna się prawdziwe znaczenie piątej nijamy. Wtedy umysł, intelekt i wola poddają się "Guruh", a człowiek całkowicie oddaje się w prowadzenie zyjacego na ziemi Bóstwa. Gdy dodatkowo, zanikają uczucia "ja" i "moje", umysł uwalnia się od niskich egotycznych pragnień. Jeżeli człowiek nie pokłoni się przed Żywym Bogiem, człowiekiem bóstwem, Iśwara-Praninem, MahaRyszim, nadymać się pychą, egotyzmem, poczuciem swej boskości czy mocy i władzą oraz zajmie się oddawaniu przyjemnościom i zachciankom. W warunkach międzyludzkich pragnienie wolności osobistej (wairagja, vairagya), walka o taką wolność świadczy o godności poszczególnych jednostek i całych narodów. Nie koliduje to jednak wcale z gotowością poddania się woli Bożej jaką przejawia Iśwara-Pranin, zaś samo to duchowe poddanie się (dhanah) posiada tylko wtedy pełną wartość, gdy dokonuje się w atmosferze całkowitej dobrowolności i z pełnym zaangażowaniem. Umysł uwolniony od pragnień dotyczących osobistej satysfakcji powinien być wypełniony myślami o Śri Guruh (Api Guruh), służbą duchową dla Śri Guruh. Jeśli umysł (manas) jest przepełniony myślami o korzyściach czy zyskach, istnieje niebezpieczeństwo, że umysł ponownie będzie kierował umysł w stronę przedmiotów pragnień i zmysłowości. Sewa (seva) jest typowym sposobem praktykowania Iśwara-Prani-Dhanah. Praktyka Iśwara-Prani-Dhanah w wersji Tantrycznej Jogi (Tantra Joga) znana jest lepiej jako Gurujoga i opisywana w sekretnych traktatach takich jak "Śri Gurugita".

Łączne, intensywne praktykowanie trzech Nijamah: Tapah, Svadhaya, Iśvara-Prani-Dhanah to tak zwana himalajska Krijajoga w pierwszym wielkim stopniu. Każda część to jak kolejna intensywna lekcja Krijajogi rozpoczynająca się od tapasu, żarliwego poświęcenia ascetycznemu, regularnemu treningowi Jogi.