Antahkarana

Antahkarana – organ wewnętrzny wcielonej duszy (dźiwa) w filozofii tradycji dharmicznych, szczególnie w wedancie i sankhji, powstały z materii subtelniejszych niż stwarzające żywioły i zmysły. Jest agregatem, grupując kilka wyższych pierwiastków ontycznych, powstałych z tattw kosmicznych.

Antahkarana poczwórna upaniszadów

Antahkarana ćatusztaja to organ złożony z czterech przynależnych indywiduum kategoria ontycznych, którymi są :

• ćitta - świadomość;
• buddhi - rozum, inteligencja, intuicja rozumna;
• ahamkara - ja, ego, fałszywa jaźń (asmita);
• manas - umysł, intelekt, ciało mentalne;

Taki pogląd na strukturę antahkarany reprezentują autorzy upaniszad.

Antahkarana troista sankhji i jogi

Antahkarana traji to organ złożony z trzech przynależnych indywiduum kategorii ontycznych , którymi są :

• ćitta - świadomość;
• ahamkara - ja, ego, fałszywa jaźń (asmita);
• manas - umysł, intelekt, ciało mentalne;

Taki pogląd na strukturę antahkarany reprezentują darśany sankhja i jogi. Tutaj buddhi (inteligencja, intuicja) zawarta jest w ćittcie.

Pochodzenie części antahkarany

• Ćitta indywidualna (wjasti ćitta, przynależąca do dźiwy) - nieskończenie mała część ćitty kosmicznej (samaszti ćitty, powstałej z czystej mahat sattwy - części sattwicznej mahat tattwy);
• Buddhi indywidualna (wjasti buddhi) - nieskończenie mała część kosmicznej buddhi (samaszti buddhi, powstałej z czystego mahat radźasu - części radźasowej mahat tattwy);
• Ahamkara indywidualna (wjasti ahamkara) - nieskończenie mała część kosmicznej ahamkary (samaszti ahamkara) powstałej z czystego mahat tamasu (części tamasowej mahat tattwy). Ponieważ kosmiczna ahamkara jest trzech rodzajów (analogicznie do istnienia trzech gun), to ahamkara indywidualna występuje jako trzy ich pochodne produkty.