Aladyn

Aladyn, ang. Aladdin, ros. Аладдин - oryginalna pisownia arab. - علاء الدي Ala ad-Din - „wyniosły w wierze” - bohater jednej z opowieści "Baśni z tysiąca i jednej nocy", który staje się właścicielem zaczarowanej lampy, zamieszkiwanej przez potężnego, spełniającego życzenia dżinna. Aladyn jest częstym bohaterem sufickich opowieści dydaktycznych, a swym zasięgiem obejmuje obszar od Chin przez Egipt po Mauretanię.

Po arabsku imię bohatera Cudownej lampy brzmi "Ala ad-Din", a więc nie ma etymologicznego uzasadnienia polska pisownia przez dwa l, czyli Alladyn (jeśli już to Aladdin!). Przy adaptacji omawianej nazwy do naszego zasobu leksykalnego – zgodnie z zasadami pisowniowymi – łączymy obydwa jej człony, rezygnując przy tym z łącznika, podwojonego dd i obcego polszczyźnie połączenia di- (przeszło ono w dy-). Otrzymujmye w ten sposób słowo Aladyn, które w takiej postaci trafiło do wszystkich słowników. Dlatego musimy również pisać lampa Aladyna czy pierścień Aladyna. Określenia te funkcjonują dziś w znaczeniu ‘magiczny przedmiot mający spełniać wszelkie życzenia ich posiadacza’.

Aladyn to bohater opowieści wchodzącej w skład Opowieści z 1001 nocy. Wersja oryginalna tej opowieści została odnaleziona dopiero pod koniec XIX wieku. Wcześniej uważano na Zachodzie, że jej autorem jest A. Galland, który umieścił podanie o Aladynie w swym swobodnym tłumaczeniu "Opowieści z 1001 nocy" (1704). Aladyn to młody Chińczyk (w wersji arabskiej, w wersji europejskiej zaś Arab), którego usiłuje oszukać pewien czarnoksiężnik, by zdobyć magiczną lampę. Aladyn, podejrzewając podstęp, nie oddaje lampy, zaś uwięziony, odkrywa jej cudowne właściwości: gdy lampa zostaje potarta, pojawiają się duchy (dżiny), aby spełnić pragnienia posiadacza cudownego przedmiotu.

Bohaterem jednej z opowieści "Księgi z tysiąca i jednej nocy" jest syn ubogiego krawca Mustafy (chiń. Lu-Czu) i jego żony Marudy o imieniu Ala ad-Din. Pewnego dnia znajduje on ukrytą głęboko w jaskini starą, tajemniczą lampę. Zacytujmy fragment baśni:

– Tu jest jakiś napis! – zawołał chłopiec, pocierając odzyskaną przez małpkę lampkę. W tej chwili ich oczom ukazał się duch. – Jestem dżinnem lampy, mogę spełnić twoje trzy życzenia, mój panie – oświadczył. Znaleziona lampa naraziła chłopca na wiele niebezpieczeństw ze strony złych mocy, ale pozwoliła mu także spełnić marzenia i zaspokoić pragnienia, w tym największe – zdobyć serce pięknej księżniczki Dżasminy i pokonać nikczemnego Dżafara.

W baśni młodzieniec o imieniu Aladyn zostaje wykorzystany przez wielkiego czarnoksiężnika do zdobycia zaczarowanej lampy. Gdy nie oddaje cennego przedmiotu, zostaje zamknięty w mrocznej jaskini. Z pomocą młodzieńcowi przychodzi duch magicznego pierścienia. Aladyn niespodziewanie staje się właścicielem zaczarowanej lampy. Potężny duch, który w niej mieszka, ma moc spełniania życzeń, z czego Aladyn korzysta szczególnie wtedy, gdy chce zdobyć serce pięknej księżniczki. Wielki czarownik, dowiedziawszy się o tym, przygotowuje zemstę...

W baśniach arabskich czyli „Księdze 1001 nocy” znajdziemy pierścieni istne zatrzęsienie. Jednym z wielu jest np. pierścień Alladyna. Pierścienie z baśni zawsze spełniają życzenia, lub gdy się je obróci wokół palca przenoszą nas w inną krainę.

Streszczenie magicznej baśni:

Bajka z 1001 nocy „Aladyn i czarodziejska lampa” tak się zaczyna: „W pewnym mieście chińskiego cesarstwa żył sobie biedny krawiec. Miał syna imieniem Aladyn, który od najmłodszych lat był urwisem i zbijał bąki. Kiedy chłopiec ukończył dziesiąty rok życia, ojciec postanowił wyuczyć go rzemiosła. Był jednak zbyt ubogi, aby go posłać do terminu lub do szkoły na naukę. Wziął go więc do własnego warsztatu z zamiarem wyuczenia krawiectwa. Ponieważ Aladyn był jednak wielkim nicponiem i o niczym innym nie myślał jak tylko o łobuzowaniu się z chłopakami z sąsiedztwa, nie potrafił nigdy wysiedzieć całego dnia w warsztacie; czekał tylko chwili, kiedy ojciec wyjdzie coś załatwić lub jakiegoś klienta odwiedzić, aby czmychnąć natychmiast na ulicę i wałęsać się z innymi psotnymi terminatorami nie lepszymi od niego.

Bardzo dawno temu żył sobie pewien biedny krawiec Mustafa, który miał syna imieniem Aladyn. Chłopiec był leniem co się zowie i zamiast pomagać ojcu wolał psocić z kolegami. Ojciec w końcu umarł ze zgryzoty. Alladyn ku wielkiej rozpaczy swojej matki Marudy bawił się dalej niczym się nie przejmując. Do miasta w którym chłopiec mieszkał zawitał czarnoksiężnik z Mauretanii w przebraniu sufickiego derwisza. Szukał on chłopca do przeprowadzenia swoich niecnych planów.

Udając brata zmarłego ojca Aladyna, wprosił się do domu zmarłego krawca na obiad. Matka chłopca początkowo nieufna wobec gościa, pod wpływem jego pięknych słów dała się przekonać co do jego dobrych intencji wobec syna. Czarnoksiężnik podarował chłopakowi sklep wyposażony we wspaniałe materiały i obiecał zrobić z niego kupca. Ubrał we wspaniałe stroje i zapoznał z najznamienitszymi ludźmi w mieście. Któregoś dnia zaprosił go na spacer za miasto. Kiedy doszli do miejsca w którym na ziemi leżała wielka, kamienna płyta Mauretanin rozkazał chłopcu odsunąć ją i wejść do ukrytego pod ziemią skarbca.

Młody Aladyn miał nie ruszać żadnych skarbów tylko wziąć starą, naftową lampę. Tak też uczynił, ale wychodząc ze skarbca postanowił nie oddawać lampy czarnoksiężnikowi. Czarnoksiężnik z wściekłości uwięził go pod ziemią i sam oddalił się nie zważając na żałosne wołania. Dzięki czarodziejskiemu pierścieniowi, który czarodziej zapomniał mu odebrać syn krawca wydostał się wraz z lampą na powierzchnię i wrócił cały i zdrowy do domu. Matka chcąc wyczyścić któregoś dnia lampę naftową zaczęła ją pocierać. Ku swojemu przerażeniu ujrzała przed sobą ogromnego, strasznego dżina.

Sługa lampy spełniał każde życzenie jej posiadacza. Tak więc jak można się domyślić wszystkie marzenia i sny Aladyna oraz jego matki spełniły się - chociaż momentami było trudno.

Dzięki mocy lampy Aladyn ucieka z więzienia, bardzo się wzbogaca, a nawet żeni się z córką króla. Znów jednak pojawia się czarodziej, wyłudza lampę od żony Aladyna, nieświadomej niezwykłej mocy pozornie zwyczajnego przedmiotu, ją samą zaś wraz z pałacem przenosi do Egiptu. Aladyn wyrusza na poszukiwanie żony, odnajduje ją za pomocą magicznego pierścienia, odzyskuje ją i wraca do Chin, by wieść tam szczęśliwe życie.