Monoteizm: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "{{W edycji}} '''Monoteizm''' (stgr. μόνος monos – „jedyny” + θεός theos – „bóg”; jedynobóstwo) – wiara na istnienie jedynego Boga i w przeciwie...") |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{W edycji}} | {{W edycji}} | ||
'''Monoteizm''' (stgr. μόνος monos – „jedyny” + θεός theos – „bóg”; jedynobóstwo) – wiara na istnienie jedynego Boga i w przeciwieństwie do henoteizmu wykluczająca istnienie jakichkolwiek innych istot boskich. Przeciwieństwem monoteizmu jest [[politeizm]] (bądź ateizm). Monoteiści zazwyczaj przypisują Bogu cechy doskonałości takie jak omnipotencja, omniscjencja, omniprezencja i najwyższą dobroć w rozumieniu etycznym. | '''Monoteizm''' (stgr. μόνος monos – „jedyny” + θεός theos – „bóg”; jedynobóstwo) – wiara na istnienie jedynego Boga i w przeciwieństwie do henoteizmu wykluczająca istnienie jakichkolwiek innych istot boskich. Przeciwieństwem monoteizmu jest [[politeizm]] (bądź ateizm). Monoteiści zazwyczaj przypisują Bogu cechy doskonałości takie jak omnipotencja, omniscjencja, omniprezencja i najwyższą dobroć w rozumieniu etycznym. | ||
Wyznaniami monoteistycznymi są trzy religie określane jako abrahamiczne: judaizm, chrześcijaństwo i islam, a także nowe religie powstałe na ich gruncie, takie jak sikhizm, rastafari, babizm i bahaizm. Idea jedynego Boga znana jest też w zaratusztrianizmie (Ahura Mazda) i w większości odłamów hinduizmu (Brahman, Iśwara). | Wyznaniami monoteistycznymi są trzy religie określane jako abrahamiczne: [[judaizm]], [[chrześcijaństwo]] i [[islam]], a także nowe religie powstałe na ich gruncie, takie jak sikhizm, rastafari, babizm i bahaizm. Idea jedynego Boga znana jest też w zaratusztrianizmie (Ahura Mazda) i w większości odłamów hinduizmu (Brahman, Iśwara). | ||
==Monoteizm w religiach Abrahamowych== | ==Monoteizm w religiach Abrahamowych== | ||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
Judaizm zabrania oddawania czci obrazom, by podkreślić nieskończony majestat Boga i odróżnić go od bogów pogańskich. Wyznawcy judaizmu uważają za obowiązek kochać Boga, choć ważniejszy jest strach przed jego gniewem. Imię Boga (zapisywane tetragramem JHWH) uznawane jest za zbyt święte, by człowiek miał prawo je wypowiadać. | Judaizm zabrania oddawania czci obrazom, by podkreślić nieskończony majestat Boga i odróżnić go od bogów pogańskich. Wyznawcy judaizmu uważają za obowiązek kochać Boga, choć ważniejszy jest strach przed jego gniewem. Imię Boga (zapisywane tetragramem JHWH) uznawane jest za zbyt święte, by człowiek miał prawo je wypowiadać. | ||
==Monoteizm chrześcijański== | ===Monoteizm chrześcijański=== | ||
===Koncepcja trynitarna=== | ====Koncepcja trynitarna==== | ||
Zdecydowana większość wyznań chrześcijańskich jest monoteistyczna i uznaje koncepcję Trójcy Świętej (z wyjątkiem odłamów antytrynitarnych i tryteistycznych). Monoteizm chrześcijański kształtował się w otoczeniu judaistycznym i w znacznej mierze w opozycji do pełnego rytuałów judaizmu faryzeuszy. W późniejszym czasie wywarła na niego wpływ również filozofia grecka. | Zdecydowana większość wyznań chrześcijańskich jest monoteistyczna i uznaje koncepcję Trójcy Świętej (z wyjątkiem odłamów antytrynitarnych i tryteistycznych). Monoteizm chrześcijański kształtował się w otoczeniu judaistycznym i w znacznej mierze w opozycji do pełnego rytuałów judaizmu faryzeuszy. W późniejszym czasie wywarła na niego wpływ również filozofia grecka. | ||
Nauki Jezusa Chrystusa zawierają monoteistyczną koncepcję uniwersalnego Boga – kochającego Ojca całej ludzkości. Człowiek winien jest Bogu zaufanie, miłość i wdzięczność. Zobowiązany jest również okazywać miłość innym ludziom jako dzieciom Boga. Jezus jest według trynitarian wiecznym i jedynym Bogiem (w tym Synem Bożym), który przyjął naturę ludzką zachowując w pełni boską, by zbawić ludzkość od grzechu. Osobiste oddanie i zawierzenie Jezusowi jest motywem dobrego postępowania chrześcijanina. W dziele zbawienia człowieka współpracuje Duch Święty, określany jako Duch prawdy i życia, utwierdzający ludzi w wierze, nadziei i miłości. Te trzy osoby boskie są równe, nierozdzielne i tożsame w swej istocie, choć są różnymi osobami, dlatego też są określane jako Bóg w Trójcy jedyny. | Nauki Jezusa Chrystusa zawierają monoteistyczną koncepcję uniwersalnego Boga – kochającego Ojca całej ludzkości. Człowiek winien jest Bogu zaufanie, miłość i wdzięczność. Zobowiązany jest również okazywać miłość innym ludziom jako dzieciom Boga. Jezus jest według trynitarian wiecznym i jedynym Bogiem (w tym Synem Bożym), który przyjął naturę ludzką zachowując w pełni boską, by zbawić ludzkość od grzechu. Osobiste oddanie i zawierzenie Jezusowi jest motywem dobrego postępowania chrześcijanina. W dziele zbawienia człowieka współpracuje Duch Święty, określany jako Duch prawdy i życia, utwierdzający ludzi w wierze, nadziei i miłości. Te trzy osoby boskie są równe, nierozdzielne i tożsame w swej istocie, choć są różnymi osobami, dlatego też są określane jako Bóg w Trójcy jedyny. | ||
===Koncepcja antytrynitarna=== | ====Koncepcja antytrynitarna==== | ||
Antytrynitaryzm (arianie, Badacze Pisma Świętego, Świadkowie Jehowy, unitarianie, bracia polscy, Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego) odrzuca naukę o Trójcy Świętej uznając, iż nie ma ona wystarczającego uzasadnienia w Piśmie Świętym oraz nie jest konieczna do pełnego zrozumienia Bożego Objawienia, w szczególności Nowego Testamentu. Antytrynitarze w dużej części podzielają żydowską koncepcję Boga w jednej osobie, który zsyła Jezusa Chrystusa czyniąc go swoim ziemskim namiestnikiem. Zgodnie z żydowską tradycją szaliachu, Mesjasz może przemawiać oraz być opisywany tak jakby był samym Bogiem, mimo iż jest tylko Boga reprezentantem. Współcześni antytrynitarze mają spójny pogląd na temat natury Boga (utożsamianego z Ojcem), wyrażają natomiast zróżnicowane poglądy dotyczące natury Syna Boga – Jezusa Chrystusa, oraz natury Ducha Świętego. Mając na uwadze szerszą interpretację biblijnego zakazu sporządzania wizerunków Boga, część z nich nie podejmuje się prób zdefiniowania Boga poza ogólnie przyjętym stwierdzeniem, iż jest to byt transcendentny, ponadczasowy, pozamaterialny i obecny w każdym człowieku. Dla nich Bóg pozostaje zagadką, której nie da się opisać w żadnej sformalizowanej formie, a Jego charakter szczegółowo można poznać poprzez Boże Objawienie, m.in. Biblię. | Antytrynitaryzm (arianie, Badacze Pisma Świętego, Świadkowie Jehowy, unitarianie, bracia polscy, Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego) odrzuca naukę o Trójcy Świętej uznając, iż nie ma ona wystarczającego uzasadnienia w Piśmie Świętym oraz nie jest konieczna do pełnego zrozumienia Bożego Objawienia, w szczególności Nowego Testamentu. Antytrynitarze w dużej części podzielają żydowską koncepcję Boga w jednej osobie, który zsyła Jezusa Chrystusa czyniąc go swoim ziemskim namiestnikiem. Zgodnie z żydowską tradycją szaliachu, Mesjasz może przemawiać oraz być opisywany tak jakby był samym Bogiem, mimo iż jest tylko Boga reprezentantem. Współcześni antytrynitarze mają spójny pogląd na temat natury Boga (utożsamianego z Ojcem), wyrażają natomiast zróżnicowane poglądy dotyczące natury Syna Boga – Jezusa Chrystusa, oraz natury Ducha Świętego. Mając na uwadze szerszą interpretację biblijnego zakazu sporządzania wizerunków Boga, część z nich nie podejmuje się prób zdefiniowania Boga poza ogólnie przyjętym stwierdzeniem, iż jest to byt transcendentny, ponadczasowy, pozamaterialny i obecny w każdym człowieku. Dla nich Bóg pozostaje zagadką, której nie da się opisać w żadnej sformalizowanej formie, a Jego charakter szczegółowo można poznać poprzez Boże Objawienie, m.in. Biblię. | ||
==Monoteizm islamski== | ===Monoteizm islamski=== | ||
Muzułmanie uważają Boga za najwyższego władcę wszechświata, jedyną istotę doskonałą i godną czci. [[Allah]] w Koranie jest praktycznie tym samym bogiem co [[JHWE]] w Starym Testamencie, a koncepcja Trójcy jest uznawana przez muzułmanów za absurdalną. Sama nazwa islam oznacza podporządkowanie się woli Boga, która przejawia się we wszystkich wydarzeniach. Allah jest „wszechmocnym, wszechwiedzącym, sprawiedliwym panem świata, stwórcą nieba i ziemi, życia i śmierci.” | Muzułmanie uważają Boga za najwyższego władcę wszechświata, jedyną istotę doskonałą i godną czci. [[Allah]] w Koranie jest praktycznie tym samym bogiem co [[JHWE]] w Starym Testamencie, a koncepcja Trójcy jest uznawana przez muzułmanów za absurdalną. Sama nazwa islam oznacza podporządkowanie się woli Boga, która przejawia się we wszystkich wydarzeniach. Allah jest „wszechmocnym, wszechwiedzącym, sprawiedliwym panem świata, stwórcą nieba i ziemi, życia i śmierci.” | ||
Wersja z 15:28, 8 lut 2017
Monoteizm (stgr. μόνος monos – „jedyny” + θεός theos – „bóg”; jedynobóstwo) – wiara na istnienie jedynego Boga i w przeciwieństwie do henoteizmu wykluczająca istnienie jakichkolwiek innych istot boskich. Przeciwieństwem monoteizmu jest politeizm (bądź ateizm). Monoteiści zazwyczaj przypisują Bogu cechy doskonałości takie jak omnipotencja, omniscjencja, omniprezencja i najwyższą dobroć w rozumieniu etycznym. Wyznaniami monoteistycznymi są trzy religie określane jako abrahamiczne: judaizm, chrześcijaństwo i islam, a także nowe religie powstałe na ich gruncie, takie jak sikhizm, rastafari, babizm i bahaizm. Idea jedynego Boga znana jest też w zaratusztrianizmie (Ahura Mazda) i w większości odłamów hinduizmu (Brahman, Iśwara).
Monoteizm w religiach Abrahamowych
Monoteizm w judaizmie
Religia Mojżesza oparta była na wierze w JHWE. Początkowo był on typowym bóstwem plemiennym, opiekującym się Żydami, z czasem jednak judaistyczna koncepcja Boga ewoluowała. Jahwe stał się najwyższym władcą całego wszechświata, który wybrał Żydów spośród innych narodów, by przygotować grunt pod nadejście Mesjasza.
Judaizm zabrania oddawania czci obrazom, by podkreślić nieskończony majestat Boga i odróżnić go od bogów pogańskich. Wyznawcy judaizmu uważają za obowiązek kochać Boga, choć ważniejszy jest strach przed jego gniewem. Imię Boga (zapisywane tetragramem JHWH) uznawane jest za zbyt święte, by człowiek miał prawo je wypowiadać.
Monoteizm chrześcijański
Koncepcja trynitarna
Zdecydowana większość wyznań chrześcijańskich jest monoteistyczna i uznaje koncepcję Trójcy Świętej (z wyjątkiem odłamów antytrynitarnych i tryteistycznych). Monoteizm chrześcijański kształtował się w otoczeniu judaistycznym i w znacznej mierze w opozycji do pełnego rytuałów judaizmu faryzeuszy. W późniejszym czasie wywarła na niego wpływ również filozofia grecka.
Nauki Jezusa Chrystusa zawierają monoteistyczną koncepcję uniwersalnego Boga – kochającego Ojca całej ludzkości. Człowiek winien jest Bogu zaufanie, miłość i wdzięczność. Zobowiązany jest również okazywać miłość innym ludziom jako dzieciom Boga. Jezus jest według trynitarian wiecznym i jedynym Bogiem (w tym Synem Bożym), który przyjął naturę ludzką zachowując w pełni boską, by zbawić ludzkość od grzechu. Osobiste oddanie i zawierzenie Jezusowi jest motywem dobrego postępowania chrześcijanina. W dziele zbawienia człowieka współpracuje Duch Święty, określany jako Duch prawdy i życia, utwierdzający ludzi w wierze, nadziei i miłości. Te trzy osoby boskie są równe, nierozdzielne i tożsame w swej istocie, choć są różnymi osobami, dlatego też są określane jako Bóg w Trójcy jedyny.
Koncepcja antytrynitarna
Antytrynitaryzm (arianie, Badacze Pisma Świętego, Świadkowie Jehowy, unitarianie, bracia polscy, Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego) odrzuca naukę o Trójcy Świętej uznając, iż nie ma ona wystarczającego uzasadnienia w Piśmie Świętym oraz nie jest konieczna do pełnego zrozumienia Bożego Objawienia, w szczególności Nowego Testamentu. Antytrynitarze w dużej części podzielają żydowską koncepcję Boga w jednej osobie, który zsyła Jezusa Chrystusa czyniąc go swoim ziemskim namiestnikiem. Zgodnie z żydowską tradycją szaliachu, Mesjasz może przemawiać oraz być opisywany tak jakby był samym Bogiem, mimo iż jest tylko Boga reprezentantem. Współcześni antytrynitarze mają spójny pogląd na temat natury Boga (utożsamianego z Ojcem), wyrażają natomiast zróżnicowane poglądy dotyczące natury Syna Boga – Jezusa Chrystusa, oraz natury Ducha Świętego. Mając na uwadze szerszą interpretację biblijnego zakazu sporządzania wizerunków Boga, część z nich nie podejmuje się prób zdefiniowania Boga poza ogólnie przyjętym stwierdzeniem, iż jest to byt transcendentny, ponadczasowy, pozamaterialny i obecny w każdym człowieku. Dla nich Bóg pozostaje zagadką, której nie da się opisać w żadnej sformalizowanej formie, a Jego charakter szczegółowo można poznać poprzez Boże Objawienie, m.in. Biblię.
Monoteizm islamski
Muzułmanie uważają Boga za najwyższego władcę wszechświata, jedyną istotę doskonałą i godną czci. Allah w Koranie jest praktycznie tym samym bogiem co JHWE w Starym Testamencie, a koncepcja Trójcy jest uznawana przez muzułmanów za absurdalną. Sama nazwa islam oznacza podporządkowanie się woli Boga, która przejawia się we wszystkich wydarzeniach. Allah jest „wszechmocnym, wszechwiedzącym, sprawiedliwym panem świata, stwórcą nieba i ziemi, życia i śmierci.”
Podobnie jak w chrześcijaństwie, dużą wagę przykłada się do miłosierdzia Boga. Według islamu, najcięższym z grzechów i jedynym którego Bóg nie przebacza jest oddawanie czci innym bogom (szirk), co obejmuje nie tylko kult świętych (niemniej szyizm i sufizm akceptuje kult świętych) czy bóstw innych niż Allah, ale też nadmierne przywiązanie do dóbr materialnych czy ukochanej osoby.