Helena Pietrowna Bławatska

Helena Pietrowna Bławatska, ros. Елена Петровна Блаватская - ur. 12 sierpnia 1831, zm. 8 maja 1891 – rosyjska pisarka, ezoteryczka i współzałożycielka Towarzystwa Teozoficznego, rozprzestrzeniła podstawy teozofii wywodzące się z indyjskiej jogi królewskiej, radża jogi. Towarzystwo Teozoficzne to organizacja powstała na bazie radża jogi w roku 1875 w Nowym Jorku z inicjatywy Heleny P. Bławatskiej i pułkownika H.S. Ollcota wyznająca światopogląd teozoficzny, spirytualistyczny. Dewizą towarzystwa jest „Nie ma Religii wyższej nad prawdą".

Główne cele Towarzystwa

• Utworzyć jądro Uniwersalnego Braterstwa Ludzkości bez podziału na rasy, wyznania, płeć, kasty czy kolor skóry;
• Popierać studia w zakresie Porównawczej Religii, Filozofii i Nauki;
• Badać niewyjaśnione prawa przyrody i drzemiące w człowieku moce.

Główne Idee Teozofów

• wiara w bezosobowy Absolut i wszechobecną świadomość;
• wieczność kosmosu i natury jako emanacji absolutu;
• reinkarnacja - każda dusza przechodzi przez stadia roślinne, zwierzęce, zanim wcieli się w ciało ludzkie;
• karma - odpowiedzialność każdej istoty za własne czyny;
• ewolucja - cały wszechświat, od ludzi po gwiazdy, dąży do doskonałości i zjednoczenia z Absolutem;
• uniwersalne braterstwo ludzkości.

Siedmioraka istota człowieka

Według teozofii, człowiek jest istotą zawierającą w sobie 7 form istnienia, różniących się trwałością i doskonałością;

1. ciało fizyczne (sthula-sarira)
2. prana (energia życiowa)
3. ciało eteryczne (linga-sarira; tzw. sobowtór)
4. dusza zwierzęca (kamarupa; siedziba namiętności)
5. intelekt (manas)
6. jaźń (buddhi; dusza duchowa)
7. duch (manas; emanacja absolutu)

Tylko trzy ostatnie elementy są nieśmiertelne i tworzą razem duszę. Po śmierci dusza jednoczy się z absolutem, wchodząc w stan niczym nie zmąconego szczęścia, zwany dewaczanem, domem bogów, aniołów. Ludzie którzy chcą poznać głębiej nauki teozoficzne, powinni studiować pełną radża jogę, ponieważ z założenia teozofia miała być pewnym prostym przybliżeniem mądrości królewskich joginów dla ludzi Zachodu.

Teozofia to światopogląd religijno-filozoficzny o charakterze panteistycznym głoszony przez Towarzystwo Teozoficzne założone w 1875 roku przez Helenę Bławatską w Nowym Jorku. Teozofia bazuje w znacznej mierze na neoplatonizmie i buddyzmie. Mottem teozofii jest "Nie ma religii wyższej niż prawda". Według Bławatskiej, teozofia nie jest religią lecz systemem myślowym możliwym do pogodzenia ze zorganizowanymi wyznaniami takimi jak chrześcijaństwo, buddyzm czy hinduizm. Pod koniec XIX wieku silnie wpłynęła na wolnomularstwo, zwłaszcza loże Le Droit Humain. Ze sprzeciwu wobec teozofii Rudolf Steiner stworzył antropozofię. W uproszczonej wersji idee teozoficzne przeniknęły do masowej świadomości, dając początek ruchom New Age. Termin "teozofia" wywodzi się z z greckich wyrazów θεóς "bóg" i σοφία "mądrość". Według Bławatskiej, oznacza dosłownie "mądrość bogów" i został po raz pierwszy użyty przez neoplatonika Amoniusza Sakkasa w III wieku n.e. na oznaczenie wiecznego systemu etyki godzącego wszystkie religie.

Biografia Heleny Bławatskiej

Helena Pietrowna Bławacka urodziła się w domu swoich dziadków w Jekatierinosławiu (dziś Dniepropietrowsk) na Ukrainie. Jej rodzicami byli Płk Peter von Hahn, niemiecki oficer w armii rosyjskiej i Helena Andriejewna Fadiejewa, rosyjska szlachcianka. Matka Heleny umarła, gdy dziewczynka miała 11 lat. Po śmierci żony Peter wysłał córkę do dziadków, by nie narażać jej na trudy życia w bazie wojskowej. Dziadkowie należeli do rodziny szlacheckiej i mieli co najmniej 50 służących. Helena Bławatska wyszła za mąż przed siedemnastymi urodzinami, w dniu 7 lipca 1848, za czterdziestoletniego Nikifora Wasiliewicza Bławatskiego, wicegubernatora Erywaniu. Małżeństwo nie zostało skonsumowane. Helena Bławatska twierdziła że pozostała dziewicą do śmierci. Po trzech nieszczęśliwych miesiącach, Helena ukradła konia i pojechała na nim do Tbilisi, gdzie wsiadła na statek i chciała popłynąć do ojca do Petersburga, jednak pomyliła statek i zamiast tego trafiła do Stambułu.

W latach 1848-1858 Bławatska podróżowała po świecie. Odwiedziła Egipt, Francję, Quebec, Anglię, Amerykę Południową, Niemcy, Meksyk, Indie, Grecję, jak również Tybet, gdzie przez dwa lata zgłębiała wiedzę tajemną. W 1858 wróciła do Rosji. Mniej więcej w tym czasie spotkała się i odjechała z włoskim śpiewakiem operowym Agardi Metrovitchem. Niektóre źródła podają, że miała kilka związków pozamałżeńskich, zaszła w ciążę i urodziła zdeformowane dziecko o imieniu Yuri, które bardzo kochała. Sama Bławatska zawsze mówiła, że Yuri to dziecko jej przyjaciół Metrovitchów. Jednak jej kuzyn Siergiej Witte pisał w swoich wspomnieniach, że jej ojciec czytał kiedyś na głos list, w którym Metrovitch podpisywał się jako "twój kochający wnuk". Byłby to dowód, że Agardi Metrovitch uważał się za męża Heleny Bławatskiej. Yuri zmarł w wieku 5 lat i to wtedy Bławatska przestała wierzyć w chrześcijańskiego Boga. Razem z Metrovitchem Bławatska wyjechała do Egiptu, gdzie Agardi zmarł. W Kairze założyła Societe Spirite (Towarzystwo Duchowe) dla zgłębiania wiedzy okultystycznej razem z Emmą Cutting.

W roku 1873 Helana Bławatska przeniosła się do Nowego Jorku, gdzie występowała jako duchowe medium. Demonstrowała także zdolności parapsychiczne takie jak lewitacja, materializacja przedmiotów, jasnowidzenie, jasnosłyszenie i telepatia. Mimo że była dość zdolna w wywoływaniu tych fenomenów, o wiele bardziej interesowało ją ich wyjaśnienie niż popisywanie się nimi przed ludźmi. W 1874 Helena spotkała Henry'ego Steela Olcota, prawnika, eksperta od rolnictwa i dziennikarza zainteresowanego spirytualizmem, czyli dochowością, rozwojem duchowym. Razem stworzyli dzieło pod tytułem "Odsłonięta Izyda". Dnia 3 kwietnia 1875 Helena wzięła w Nowym Jorku ślub z Michaelem C. Betanellym. Również to małżeństwo nie zostało skonsumowane. Po kilku miesiącach rozstali się, a 25 maja 1878 formalnie rozwiedli. W dniu 8 lipca 1878, Helenie Bławatskiej przyznano obywatelstwo USA.

We wrześniu 1875 razem z H.S. Olcottem, W.Q. Judgem'm Bławatska założyła istniejące do dziś Towarzystwo Teozoficzne. Podstawową doktryną towarzystwa jest poszukiwanie wewnętrznej prawdy we wszystkich religiach i jednoczesne odrzucenie ich egzoterycznych form i rytuałów. Towarzystwo głosi też, że zdolności parapsychiczne człowieka mogą zostać wyjaśnione naukowo i opanowane.

Helena Bławatska przeprowadziła się do Indii, lądując w Bombaju 16 lutego 1879 roku, gdzie po raz pierwszy zaznajomiła się z A.P. Sinnettem. W jego książce Occult World opisuje on jak zostawała w jego domu w Allahabadzie przez sześć tygodni tamtego roku i znowu następnego roku. Uważa się, że około grudnia 1880, podczas podwieczorku z grupą znajomych (m.in. A.O. Hume i jego żoną), zmaterializowała zgubioną broszkę pani Hume. Około 1882 Towarzystwo Teozoficzne rozwinęło się w międzynarodową organizację, i wówczas przeniosła się do jej siedziby w Adyarze koło Madrasu. Po jakimś czasie pojechała do Niemiec, a potem do Anglii, gdzie w domu sprzedanym jej przez ucznia mieszkała do końca swych dni.

W sierpniu 1890 Bławatska stworzyła wewnętrzny krąg 12 uczniów duchowych. W jego skład wchodzili: Constance Wachtmeister, Isabel Cooper-Oakley, Emily Kislingbury, Laura Cooper, Annie Besant, Alice Cleather, Archibald Keightley, Herbert Coryn, Claude Wright, G.R.S. Mead, E.T. Sturdy i Walter Old". Helena Pietrowna Bławatska zmarła w przekazanym jej domu w St Johns Wood w Anglii 8 maja 1891. Przed śmiercią cierpiała na chorobę serca, powikłania grypy i reumatyzm. Na stanowisku prezesa TT zastąpiła ją Annie Besant. Jej ostatnimi słowami były: "Utrzymajcie ciągłość linii! Nie pozwólcie, by moje ostatnie wcielenie okazało się klęską." Jej ciało skremowano, a prochy podzielono na trzy części. Jedna część pozostała w Europie, drugą wysłano do Ameryki, a trzecią do Indii. Rocznica śmierci Bławatskiej jest obchodzona przez teozofów jako Dzień Białego Lotosu.

Dzieła Heleny

• Izis odsłonięta (1877)
• Nauka tajemna (1888)
• Głos milczenia (1889)
• Klucz do teozofii (1889)
• Pierwsze kroki na drodze okultyzmu

Organizacje powstałe na gruncie teozofii

• Centrum Serc
• Działalność Religijna "JAM JEST"
• Most ku Wolności
• Summit Lighthouse
• Świątynia Obecności
• Kościół liberalno-katolicki