Sufizm

Sufizm (arab. taṣawwuf تصوف ) - określenia dla różnorakich nurtów mistycznych i gnostyckich w Persji i na Bliskim Wchodzie. Pochodzi ono od słowa suf صوف (wełna), bowiem czerpiąc wzór z chrześcijańskich mnichów sufi ubierali się we włosiennice. Sami Arabowie zwali sufich fakirami (faqīr فقير), co znaczy biedak, albo derwiszami (darwīš درويش), co pochodzi od perskiego słowa ubogi, nędzarz.

Sufi/zm jest w swej najstarszej warstwie nawiązaniem do mistyki i duchowości starohebrajskiej (Zuf), egipskiej oraz zaratusztriańskiej (staroperskiej), a w swej nowszej warstwie jest duchowością i mistyką starochrześcijańską (eseńską i ebionicką) oraz muzułmańską (od VI wieku e.ch). Studiowanie i praktykowanie Sufi jest idealną ścieżką dla osób zainteresowanych mistyką, gnozą i jogą chrześcijańską, żydowską (kabałą), perską (awestyjską) oraz muzułmańską, gdyż łączy wszystkie te tradycje Objawienia zajmując się głównie tym, co mają ze sobą wspólnego, a co jest istotą i sednem każdej autentycznej religijnej i duchowej Drogi.

Pierwsi nowożytni sufi pojawili się już w VII wieku w Basrze, jako spontaniczna próba szukania przez wiernych nowej religii objawionej kontaktu z Bogiem i poznania go, choć czasami usiłuje się też wytłumaczyć powstanie sufizmu względami czysto socjologicznymi - reakcją na przepych i dekadencję dworu kalifów z dynastii Umajjadów. W następnych stuleciach głównym ośrodkiem sufizmu stał się Bagdad, a od XII wieku e.ch. Ajmer w Indii. Z czasem w obrębie sufizmu wykształciło się wiele różnych tradycji (tarika) inicjacji i drogi mistycznej. Do XV wieku najpopularniejsza była rifa'iyya, której twórca, Ibn ar-Rif (1106-1182) mieszkał na błotach w południowej Mezopotamii. W okresie późniejszym jej miejsce w Mezopotamii zajęła droga zwana kadirijja. W muzułmańskich Indiach szczególne znaczenie zdobyła suhrawardijja, która oddziaływała również na hinduskich joginów. Wśród plemion berberyjskich w Afryce Północnej rozwinęła się sadilijja, natomiast w Imperium Osmańskim - bektaszijja. Jednak najliczniejszą i najczęściej praktykowaną na Wschodzie tradycją suficką jest ćiśtiyyah (czisztijja, ćiśtijja, chishty), szerzej znana od czasów Khwaja Moinuddin z Ajmer w Indii.

Sufizm to Jedność Wszystkich Religii, to proces zjednoczenia się z Bogiem, Absolutem. W najpowszechniejszej formie polega na regularnych modlitwach, recytacji formuł religijnych i boskich imion, grupowych śpiewach, studiowaniu świętych pism mistycznych i gnostyckich, a przede wszystkim na wyparciu się ego. Jednymi z najznaczniejszych sufi byli Rabia Al-Basri, Dżunajd, al-Halladż, al-Ghazani, Khwaja Moinuddin Chishty, i Ibn al-Arabi.

Sufizm, będąc mistyczno-ascetyczną ścieżką do poznania Boga, nie posiada żadnej dogmatycznie sprecyzowanej doktryny. Nie znaczy to, że sufi lekceważyli teologię, jednak to nie teologia była przedmiotem ich studiów, a mistyka i gnoza. Dlatego sufizm rozwinął się w jednakowym stopniu wśród muzułmańskich sunnitów, szyitów i alawitów, czerpiąc wiele inspiracji z monastycyzmu chrześcijańskiego, żydowskiego i zaratusztriańskiego, a nawet z buddyzmu i hinduizmu w Kaszmirze. Częścią światopoglądu sufickiego jest też wiara w wahdat ul-wudżud (jedność rzeczywistości), utożsamiana nieraz niepoprawnie z panteizmem. Jedną z interesujących i wyróżniających doktryn jest też nauka o duchowej hierarchii anielskich mistrzów, na czele z qutub czy kutub - filarem świata.

Sufickie rodzaje dróg prowadzących do Boga :

• madrość (al-ma'riafah)
• miłość (al-mahabbah)
• bojaźń (al-khawf)

Oto kilka sposobów na jakie sufi objaśniali istotę sufizmu:

• Sufi jest to ten, kogo nie nuży żadne poszukiwanie i kogo nie męczy żadna sprawa.
• Były wśród sufich pewne wskazania, następnie pojawiły się pewne ruchy, następnie nie pozostało nic poza zmartwieniami.
• Nauki sufich są na początku zdobywane, a na końcu intuicyjne.
• Sufizm polega na tym, iż nic ciebie nie posiada.
• Sufizm to uchwycenie rzeczywistości i zwątpienie w to, co w rękach ludzkich.