Hatha Joga - Zasady i Podstawy Praktyki Natha Sampradaja

(Hridaya nr 75)

Czym Hatha Joga jest w rzeczywistości?

Miliony ludzi na całym świecie kultywuje ćwiczenie Hatha Jogi jednak bardzo nielicznymi są Ci, którzy faktycznie kultywują autentyczny, oryginalny trening szkoły Nāthów (Strażników) jak zwie się Adeptów tej znakomitej Jogi. Starożytna Ścieżka Hatha Jogi pochodzi od INDRA DEWA poprzez linię sukcesji Tirthankarów (Twórców Brodu), wcielających się co 3 tysiące lat Wielkich Mistrzów Jogi o najwyższej Doskonałości. Pierwszym Tirthankarą był Rszabha Nātha zwany też Adi Nātha, Najwyższym Strażnikiem Hatha Jogi. Wedle dawnej historii musiał żyć jakieś ponad 70 tysięcy lat temu, gdyż Tirthankarowie przychodzą co 3 tysiące lat odnowić i przypomnieć ludzkości Dharmę (Naukę i Praktykę oraz jej zasady) szkoły Hatha Jogi, a ostatni Tirthankara z przed prawie 3 tysięcy lat jest wymieniany jako 24 z kolei. Nosi On imię Wardhamana Mahawira Tirthankara. Popularne w Indii nauki dotyczące Hatha Jogi wspominają też, że Śiwa Jogeśwara nauczył Hatha Jogi swoją małżonkę Dewi Parwati aby była wiecznie młoda i piękna, a historia romantycznego przekazu miała miejsce jakieś 12 tysięcy lat temu w okolicy Góry Kailaśa w Himalajach (Tybet). Historia Hatha Jogi jest więc bardzo starożytna, a kontynuatorami dzieła są sukcesorzy Nātha Sampradāja – Wspólnoty Strażników Hatha Jogi. Trening Hatha Jogi to ćwiczenie ciała i psychiki (umysłu) aby osiągnąć wiedzę o wszystkich istotach. Strażnicy Ścieżki ciągle przypominają, że celem ostatecznym Hatha Jogi jest zjednoczenie z Wolą Boga czyli tak zwane Samādhi Mahābodha – Wielkie Ucieleśnienie Oświecenia!

Hatha Joga jest jedną z czterech podstawowych form Jogi jaka polecana jest uczniom duchowym w aktualnej epoce Kālī Jugi, która rozpoczęła się w 3102 r przed erą chrześcijańską, pozostałe 3 systemy Jogi to Mantra, Laja i Rādźa Joga. Warto wspomnieć, że wiele pierwotnych ćwiczeń mistyczno-ascetycznych jakie Rabbi Jezus wprowadził do chrześcijaństwa pochodzi z Hatha Jogi. Buddha przez wiele lat, aż do Oświecenia praktykował między innymi Hatha Jogę, a do dzisiaj stosuje się ją w zaawansowanych stadiach praktyki tak zwanej fazy spełniającej w buddyzmie tantrycznym. O ile Nātha jest Adeptem Bractwa Hatha Jogi, o tyle Dźaina jest Zwycięzcą, który osiągnął Wyzwolenie, Zbawienie, Mistrzem lub Zwycięzcą na Drodze. Hatha Joga praktykowana jest na Wschodzie zarówno przez laików czy ludzi świeckich (Upasaka), jak i przez mnichów oraz mniszki (Bhikszu i Bhikszuni) w Zakonnych Bractwach Jogi z rozmaitych Aśramów. Hatha Joga oznacza dosłownie Zjednoczenie z Siłą albo Pojednanie z Mocą. Nātha Sampradāja, Wspólnota Strażników Hatha Jogi wywodzi się współcześnie głównie z przekazów Rszi Parśwa Nātha (23 Tirthankara) oraz od Rszi Nemi Nātha (22 Tirthankara) poprzez sukcesję Mahāsiddha Krszńaćarja znanego także jako Mahāsiddha Kanhapa Nātha.

Intensywne sesje praktyki Hatha Jogi obejmują zwykle na początek okres około 3 dni (rozpoczęcie w czwartek wieczorem lub piątek rano, a zakończenie w niedziele wieczorem) i obejmuje poszczenie, medytacje oraz ćwiczenia oddechowo-cielesne. Codzienne ćwiczenia adepci wykonują zwykle dwa razy dziennie, rano i wieczorem, około wschodu i zachodu Słońca (Suurja). Praktykuje się także dłuższe Nātha Czillah – Odosobnienia Adeptów Hatha Jogi trwające nawet i 84 dni, co przypomina okres praktyki uwielbiany przez Parśwa Nātha (23 Tirthankara). Zakon Nāthów jest typowym Bractwem Śiwaickim i należy do szeroko pojętej Wspólnoty Śaiwita mającej ponad 300 milionów członków na całym świecie. Intensywne Odosobnienie poświecone jest między innymi praktykowaniu codziennie wielu ćwiczeń związanych z jedną z klasycznych 84 Āsaną wprowadzoną przekazem Adi Nātha, Najwyższego Strażnika, od którego pochodzą. Zbiór 84 pozycji zwanych Āsana podzielony jest na 7 Anghas, grup czy części po 12 Āsan w każdej części.

Druga obok Mantra Jogi z form inicjacyjnego przekazu jaką jest Hatha Joga jako swój kontemplacyjny motyw przewodni używa koncentracji na Ośrodkach Światła w ciele czyli tak zwane techniki gruczołowe na Ćakramach. Hatha Joga rozwija też Siłę Oddechu (Wāju), Siłę Umysłu (Mana) oraz Siłę Ducha (Wirja). Oddychanie i rozwijanie Siły Oddechu czyli Wāju Prańah jest absolutną podstawą ćwiczenia Hatha Jogi. Prańa to małe drobinki czy kuleczki Światła jakie wyobrażamy sobie podczas aktu świadomego i głębokiego oddychania. Doskonały Nauczyciel i Mistrz Hatha Jogi zwany jest terminem Gomateśwara (Gomata Iiśwara) i jest idealizowany w naszym sercu jako Doskonałość, Iiśwara. Prosta praktyka, Sādhana Hatha Jogi obejmuje Schronienia Paśupati, techniki relaksacji i oddychania, wizualizacje, recytacje Dźapas (Mantramu), Pawanmuktasany, specjalne lekcje Āsan, Bandh i Mudr oraz ofiarowania. Dokładne instrukcje otrzymuje się od Nauczyciela Jogi, który jest Aćarją! Nauka Sztuki Oddychania oraz odprężania i relaksacji jest absolutną podstawą, podobnie jak i cały przekaz JOGODA o tensji i odprężeniu w ćwiczeniach procesowych z ciałem.

Wszyscy Ci, którzy wykonują Sādhanę (Duchową Praktykę) regularnie dwa razy dziennie oraz skupiają się na Parampuruszy (Najwyższym Duchu, Brahmanie) z pewnością w chwili śmierci wzrosną ponad swój Umysł i swoją Jaźń osiągając Wyzwolenie z więzienia materialnych światów i wznosząc się do świata duchowego zwanego Dewaczanem. Reguła praktykowania dwa razy dziennie w sposób regularny jest zaleceniem Boga dla rodzaju ludzkiego i dotyczy wszystkich dusz, które pragną osiągnąć duchowe wyzwolenie, zbawienie i oświecony stan umysłu.

Aspirant praktykujący Sādhanę Jogi, a szczególnie Hatha Jogi jako rzecz podstawową powinien praktykować codzienne obmywania i kąpiele czyli oczyszczenia wodne znane jako Wjāpaka Śauća. Praktykowanie Śauća jest absolutną podstawą wszelkiej Duchowej Praktyki, Hatha Jogin winien tej praktyki przestrzegać w szczególności. Przystępując do obmywania należy najpierw polewać i umywać pępek i okolice pępka (Nabhi) oraz podbrzusze poniżej pępka włącznie z narządem płciowym czyli region wodny odpowiedzialny za gromadzenie i dystrybucję energii w organizmie. Tylny obszar około pępkowy czyli okolicę punktu wodnego na lędźwiach (Apat Marma) także należy polewać i obmywać. Następnie należy polewać i obmywać szczyt głowy tak aby woda spływała po plecach. W końcu obmywamy resztę ciała w kolejności od partii górnych ciała aż do dolnych. W klimacie gorącym i w porze gorącej lepiej wykonywać kąpiel wodą zimną, a w porze zimnej i w klimacie zimnym wodą ciepłą (rozgrzewającą). Dla dobrego zdrowia, w szczególności dla wyregulowania krążenia krwi dobrze jest brać naprzemiennie kąpiel chłodną i gorącą, kończąc odpowiednio do pory roku czy klimatu. Najbardziej polecana jest pełna kąpiel, a jeśli to jest niemożliwe to chociaż obmywanie w pozycji siedzącej. Nie jest rekomendowana kąpiel w pozycji stojącej i nawet pod współczesnym prysznicem radzi się obmywanie w pozycji siedzącej lub kucznej. Kąpiel w porze nocnej około północy nie jest wskazana i winna być unikana w okresie Muhurty (48 minut) przed i po północy!!!

Jeśli cała oczyszczająca Śauća Krija nie jest możliwa do wypełnienia, poleca się częściową ablucję wykonywaną w następujący sposób: umyj ręce i przedramiona p o trzykroć, następnie obmyj twarz, stopy i nogi aż do kolan, obmyj szyję i kark oraz genitalia (obszar łonowy). Potem weź tyle wody ile zmieściłoby się w ustach i przemywaj nią otwarte oczy 12 razy dla utrzymania dobrego wzroku. Takie obmywanie stosuj przed Sādhaną jeśli nie jest możliwa pełna kąpiel oraz zawsze przed posiłkami.

Zakończywszy procedurę kąpieli czy obmywania, kiedy jeszcze nie wytarliśmy swojego ciała, recytujemy Hymn Ofiary Przodkom czyli Pitr Jadźńa razem z wykonaniem 8 Mudr i spoglądaniem na jakiś jaśniejący przedmiot czy źródło światła (może być kwarcyt czyli kryształ górski lub diament, a ze źródeł światła najlepszym jest słońce).

Pitr Puruszabhjo Namah - Rszi Dewebhjo Namah Brahmārpańam - Brahmahawir - Brahmāgnau - Brahmańāhutam Brahmaewa Tena Gantawjam - Brahmakarma Samādhinā!

Pozdrawiamy dusze Ojców - Pozdrawiamy niebiańskich Mędrców! Ofiarowanie (jest) Brahmanem i Ofiara (jest) Brahmanem Ogień Ofiarny (jest) Brahmanem i Ofiarnik (jest) Brahmanem Zanurzamy się w Brahmanam Jedynym wypełniając sercem zadanie dane nam przez Stwórcę! Czynem Boga jest Skupienie w Świetle!

Serię Asztapitrmudram czyli ośmioczęściową podstawową Mudrę Hatha Joginów można się nauczyć od każdego autoryzowanego czyli autentycznego Nâthãćārja - Nauczyciela Hatha Jogi. Także dokładnej recytacji Mantramu należy nauczyć się ze słuchu od Aćarjów Hatha Jogi. Mantram i Osiem Mudr powtarza się w serii trzy razy zawsze po zakończeniu kąpieli czy obmywania, w szczególności przed dalszą duchową praktyką. Pierwsza Mudra i pozdrowienie Ojców (Przodków, Pitrs) daje uwolnienie spod władzy Duchów Przodków oczyszczając z nimi związek. Druga Mudra i Mantra pozdrawia wszystkich Rszich czyli Mędrców, Mistrzów Mądrości pozwalając nam iść w ich ślady czyli podążać Duchową Drogą ku wyzwoleniu, zbawieniu czyli oświeceniu. Pozostała część Mantramu i Mudry służą pojednaniu z Bogiem Stwórcą - Kreacją czyli z Twórczym Wszechduchem, Brahmanem.

Jeśli ktoś praktykuje autentyczną Hatha Jogę, wykonywanie tego rytuału kąpieli i Pitr Jadźńa jest niewątpliwie jego codzienną praktyką i duchowym obowiązkiem. Można sobie nawet rytuał obmywania ogólnego oraz Pitr Jadźńa dobrze zapamiętać i jak ktoś twierdzi, że jest autoryzowanym Nauczycielem czy Instruktorem Hatha Jogi odpytać na tę okoliczność czy aby na pewno potrafi nas nauczyć prawidłowo Mantramu oraz stosownej ośmioczęściowej Mudry do praktykowania Hatha Jogi. Jeśli nie potrafi, to autentycznej Hatha Jogi się nie uczył i nie ma o niej raczej zielonego pojęcia, więc trzeba sobie poszukać od razu innego mistrzunia.

Czas i Pora Praktykowania Hatha Jogi

Sandhjā to okresy regularnego praktykowania z których początkujący aspiranci wykorzystują dla Duchowej Praktyki porę Wschodu i porę Zachodu słońca, a zaawansowani stopniowo również pozostałe, co jednak może być trudne w codziennym życiu więc jest polecane jedynie w okresie trwania Czilli - odosobnienia dla praktyki Jogi oraz dopiero w fazie aśramowej życia czyli w tak zwanym wieku emerytalnym, co w Indii jest powszechnym zwyczajem aby na starość oddać się głębiej i intensywniej życiu duchowemu poprzez kultywowanie Jogi.

Pierwsza Sandhja to okres jednej Muhurty przed i po Wschodzie słońca czyli period dwóch indyjskich godzin lekcyjnych (2 x 48 minut). Poranna Sādhana adepta Nātha Sampradāja wykonywana jest właśnie w porze około wschodzenia słońca. Bardziej zaawansowani, którzy praktykują z rana dłużej zaczynają Praktykę dwie Hora przed Wschodem Słońca, a Hora to wedyjska godzina równa 1/12 dnia lub nocy więc różna w różnych porach roku. Okres dwóch Hora przed Wschodem Słońca zwany jest Brahmamuhurta czyli Godziną Boga i okresem świtania!

Druga Sandhja to okres od godziny 9 rano do 12 w południe, a ściślej w czasie miejscowym okres 1/8 doby czyli Jama do momentu południa. Sandhja Południowa jest użytkowana zwykle jedynie w czasie intensywnych Czilli (odosobnień) jogicznych albo w dniach wolnych od pracy czyli świątecznych. Południowa Sandhja to także czas praktyki joginów pustelników żyjących życiem klasztornym w swoich Aśramach czyli czas praktyki Jogina Mnicha lub Starca w ostatniej fazie życia. Czas po tej Jama praktyki jest też porą na południowy posiłek, szczególnie jeśli pełny mnich podlega regule spożywania jednego posiłku dziennie.

Trzecia Sandhja to okres jednej Muhurty przed i jednej po Zachodzie Słońca czyli jest to Sandhja Wieczorna lub Sandhja Zachodnia. Początkujący adepci Zakonu Hatha Jogi praktykują zwykle właśnie w Sandhji Poranku i Wieczoru czyli dwa razy dziennie.

Czwarta Sandhja jest okresem praktyki nocnej około północy, tak, że adept rozpoczyna 48 minut przed rzeczywistą miejscową północą, a kończy w Muhurtę po północy. Północna Sandhja poprzedzona jest zwykle okresem snu, gdyż duchowi adepci zwykle śpią trochę przed tą Sandhją, a także po niej aż do porannej Sandhja.

Cztery pory Sandhja regulują tak zwany zakonny czy klasztorny rytm Duchowej Praktyki adeptów Hatha Jogi i dobry program dłuższego odosobnienia dla praktykowania Hatha Jogi poznać jest po tym, że uwzględnia do praktykowania przede wszystkim czas czterech Sandhja.

Zdrowa Dieta Silnego Jogina

Spożywanie posiłków każdy Natha i Nathini (Adept i Adeptka) Hatha Jogi rozpoczynają od rytualnego obmywania w sposób uproszczony czyli od Wjāpaka Śauća. Posiłek należy spożywać w siedzącej pozycji z nogami podwiniętymi pod siebie czyli w tak zwanym siadzie skrzyżnym (Bhodźana). Lepiej jest spożywać posiłek w grupie, wspólnie niż w samotności. Absolutnie nie wolno spożywać posiłku w stanie zdenerwowania czy złości lub innego silnego zamieszania czy szoku. Pożywiać się najlepiej wtedy, gdy energia płynie mocniej prawym nozdrzem (Pińgala). Jeśli energia nie płynie mocniej prawym nozdrzem należy przed i po posiłku oddychać prawym nozdrzem zatykając przy tym lewe nozdrze środkowym palcem lewej dłoni. Pobudza to do pracy ogień żołądkowy czyli Tedźas. Gdy aktywne w oddychaniu jest bardziej lewe nozdrze nie ma sensu spożywanie czegokolwiek, gdyż żołądek słabo trawi i nie przyswoi energii witalnej z pożywienia. Jedzenie gdy nie jesteśmy wyraźnie głodni jest niszczące i rujnujące dla zdrowia. Dlatego zasadą jest, że posiłki spożywamy tylko wtedy, gdy jesteśmy wyraźnie głodni. Przy braku apetytu, kiedy nie jesteśmy głodni lub gdy głód jest słaby nie należy spożywać żadnego posiłku. Bezpośrednio po posiłku powinniśmy trochę odpocząć wstrzymując się od jakiejkolwiek intensywnej aktywności chociaż przez pół Muhurty (24 minuty). Dobre nakarmienie żołądka to wypełnienie go pokarmem do połowy, w ćwierci wodą (płynem), a w pozostałej ćwierci pozostawienie pustym. Takie odżywianie sprzyja dobremu trawieniu i właściwej pracy żołądka. Osoby spożywające posiłek wieczorny winny po posiłku i odpoczynku odbyć krótki spacer, co jest wyjątkowo korzystne dla zdrowia.

Pożywienie dzieli się na trzy kategorie zwane ogólnie Āhārja, którymi są Sāttwika, Rādźasika i Tāmasika Āhāra. Pożywieniem odpowiednim dla adepta Jogi zmierzającego do Duchowego Oczyszczenia jest pokarm Sāttwika Āhāra. Jest to odżywianie sprzyjające zachowywaniu dobrego zdrowia i długowieczności. Najważniejsze produkty to zboża i warzywa, a także owoce. Podstawowymi ziarnami jogina jest brązowy ryż, pszenica, jęczmień (pęczak, kasza perłowa etc.) i inne. Koniecznie wszelkie rośliny strączkowe czyli groch, fasola, bób, soczewica, soja i inne. Wszelkie owoce (więcej w klimacie i porze gorącej, mniej w klimacie i porze chłodnej) oraz wszelkie korzenie roślin czy warzyw. Wszelkie odmiany warzyw są szczególnie polecane, gdyż odżywianie równoważące czyli zdrowe opiera się na jak największej różnorodności spożywanych zbóż i warzyw. Mleko oraz jego przetwory także są polecane w jogicznym odżywianiu zdrowotnym, jednak mleko powinno być świeże, prosto od krowy czyli nieodtłuszczone, gdyż mleko przetworzone jest zwykle silnie alergicznym czyli toksycznym już produktem i nie należy do kategorii Sāttwika. Szczególnie jogurt i jogurt rozwodniony jest polecanym produktem spożywczym. Osoby nie prowadzące aktywności seksualnej czy pozostające w celibacie nie powinny spożywać afrodyzjaków, przynajmniej w zbyt dużej ilości, co wydaje się być oczywistym, a najpospolitszymi afrodyzjakami są czosnek, cebula i wiele grzybów, które jednak poleca się adeptom prowadzącym życie seksualne. Osoby przechodzące na odżywianie satwiczne czyli jogiczne, a jeszcze jedzą czasem pokarm nieodpowiedni dla życia duchowego powinny po każdym takim posiłku zjeść kawałek myrobalanu (Haritakī). Pokarm spożywany przez adepta Jogi winien być dokładnie pogryziony i przeżuty czyli wymieszany ze śliną zanim zostanie połknięty dla dalszego trawienia w żołądku.

Pokarmy w kategorii Rādźasika to wszelkie środki podniecające (psychostymulanty) jak rozmaite używki i silnie działające przyprawy, które spożywamy czasem w charakterze leku lub dodatku rozgrzewającego w klimacie chłodnym lub w porze zimnej. Afrodyzjaki spożywane w dużej ilości takie jak cebula, czosnek, grzyby czy używki takie jak herbata czarna, kakao czy kawa należą bardziej do kategorii Rādźasika. Podobnie produkty skrajnie mocno przyprawione czyli bardzo słone, ostre, kwaśne czy gorzkie. Tāmasika to pokarmy ciężkie i obezwładniające psychikę jak wszelkiego rodzaju mięsa, drób i ryby, a szczególnie mięsa dużych zwierząt. Alkohol, papierosy, haszysz, mocz i inne środki narkotyczne także należą do tej ściemniającej i niszczącej Duszę kategorii. Pokarmy wyraźnie zepsute, spleśniałe i nagnite także należą do ostatniej kategorii. Pokarmy Tāmasika sprowadzają choroby ciała i cierpienia psychiczne oraz wciągają osobę spożywającą w obręb wpływu sił ciemnych i mrocznych, a z tego wszystkiego adepci duchowej drogi mają się wyzwolić. Jogin musi uwolnić się od sił Mroku i Chaosu, co samo w sobie jest procesem wyzwalającym i zbawczym.

Terapia Poszczeniem i Oczyszczaniem

Nāthowie czyli adepci Hatha Jogi kultywują także regularne posty czyli praktykę Upawāsa. Poszczenie oznacza pozostawanie w bliskości Iiśwara - Boga w Sercu, gdyż Iiśwara to obraz Boga odzwierciedlony w każdym ludzkim sercu. Osoby spontanicznie odczuwające Obecność Boga w sercu mają we zwyczaju nie jeść w dni zwane Ekādaśī czyli 11 dni po nowiu i 11 dni po pełni Księżyca. Iiśa to Dusza, Wyższa Jaźń, zaś Wara to Strażnik, Kontroler. Razem mamy Iiśwara czyli Strażnik lub Kontroler Dusz. Jest to właśnie obraz Boga w sercach stworzeń, który objawia się przeciętnym ludziom jako głos czystego sumienia! Iiśwara to Osoba Boga - Strażnika i Kontrolera Logosu czyli Planety lub inaczej mówiąc Dusza Planety strzegąca jej praw oraz dusz na niej żyjących. Upawāsa oznacza, że nie spożywamy żadnego posiłku od wschodu słońca dnia Ekadāśī aż do wschodu słońca dnia następnego. W dniu postu nie spożywa się także żadnych płynów, chyba żeby to było częścią kuracji medycznej. Samnjāsī Hatha Jogi (ostatnia lekcja uczniowska) oraz Brahmaćarini zachowują też poszczenie w dniach Puurnimā (Pełnia) i Amāwasjā (Nów) Księżyca. Rezultatem poszczenia jest zniszczenie i usunięcie z organizmu wszelkich trujących substancji i złogów.

Zasadą jest, że czyste i świeże powietrze posiada moc uleczenia chorób i cierpień. Osoby nie mające kontaktu z czystym i świeżym powietrzem częściej chorują i psychicznie cierpią. Dlatego sanatoria buduje się w zdrowych miejscach o zdrowym i świeżym powietrzu oraz innych walorach uzdrawiających. Doradza się oddychać jak najgłębiej to tylko jest możliwe aby płuca mogły w pełni zaabsorbować energię wnikającą wraz z powietrzem. Korzystnie jest więc często chodzić na spacery po świeżym i czystym powietrzu. O wiele lepiej robić dłuższe spacery niż jeździć jakimś pojazdem, nawet bicyklem, który jednak jest lepszy niż pojazd zamknięty, gdzie jesteśmy odcięci od powietrza. Jeśli ciało nie pracuje najlepiej i nie sprawia przyjemności to musimy wiedzieć, że nie oddychamy w sposób właściwy. Dłuższy i intensywniejszy trening Hatha Jogi z przyczyn oczywistych możliwy jest jedynie w miejscu, gdzie są odpowiednie warunki takie jak obfitość świeżego i czystego powietrza.

Ogólne zasady prowadzenia się adeptów jogicznej Ścieżki czyli Margi obejmują rozmaite zasady pozwalające utrzymać dobre zdrowie i żyć długo. Ciało i odzież muszą być utrzymywane w czystości, także miejsce naszego życia i praktyki. Po oddaniu moczu należy czystą wodą obmyć narząd moczowy przywracając mu czystość i świeżość. Należy zwracać uwagę na regularne oczyszczenie jelit. Nie należy spać na miękkim łóżku, szczególnie takim, które pod wpływem naszego ciężaru wygina się w łuk. Płaskie i niezbyt miękkie spanie jest odpowiedniejsze dla dobrego zdrowia. Owłosienie na ciele, w szczególności na przedramionach, w okolicy łonowej oraz na łydkach i piersiach nie powinno być obcinane ani golone. Przed poranną i wieczorną Sādhaną zawsze wykonujemy Wjāpaka Śauća lub pełną kąpiel, tak jak to sobie opisaliśmy. Obmywanie stosuje się także przed i po posiłku. Należy pić co dzień odpowiednią dla zdrowia ilość świeżej i czystej źródlanej wody, jednorazowo jednak nie należy wypijać zbyt dużo. Pije się źródlaną wodę często i w małych porcjach w ilości łącznie 4-6 siir dziennie (1 siir = 0,93 litra), mniej w porze chłodnej, a więcej w porze gorącej stosownie do klimatu. Taka ilość źródlanej wody dziennie gwarantuje skuteczne usuwanie Amasu (Trucizny) z ciała adepta. Nie jest korzystne spanie w ciągu dnia i czuwanie nocą, z wyjątkiem okresów praktyki. Wszystkie środki oszołamiające (narkotyki, alkohole, papierosy itp.) należą do Tāmasika i muszą być uważane za szkodliwe trucizny oraz kategorycznie unikane. Nie ma żadnego jogina narkomana, który by ćpał haszysz, był zniewolony nikotynizmem czy alkoholizmem albo mięsożerstwem.

Mężczyźni podczas ablucji powinni myć sobie żołędzia odwijając napletek do tyłu. Kobiety powinny w szczególności spędzać każdego dnia trochę czasu na świeżym powietrzu i w miarę możliwości na słońcu. Rodzenie dziecka powinno odbywać się w najlepszym pokoju mieszkania czy domu. Kobiety w czasie menstruacji nie powinny wykonywać prac polegających na podnoszeniu i dźwiganiu ciężkich przedmiotów, a także granie na instrumentach dmuchanych i głośny śpiew czy długa przemowa są niewskazane. Także zbytnia bliskość silnego ognia jest niewskazana. Jeśli matka nie jest zdrowa, jej dziecko także zwykle nie jest dobrego zdrowia. Dlatego przyszła matka musi bardzo dbać o dobre zdrowie. Małe dzieci do piątego roku życia powinny być karmione głównie mlekiem, owocami i korzeniami. Pożywienie alkaiczne jest zdrowe i odpowiednie dla małych dzieci.

Podstawowa Praktyka Adeptów Autentycznej Hatha Jogi

Nātha zaraz kiedy się obudzi praktykuje leżąc jeszcze w łóżku na plecach Utkszepa Mudra. Przyciąga ręce i nogi oraz głowę do piersi, a potem kładzie je na miejsce do rozciągniętej pozycji. Praktykę tę powtarza się 3-4 razy, a następnie siada się na łóżku i wypija przygotowaną już na poranne przebudzenie szklankę chłodnej wody (1/4 sīr) tak, żeby woda nie dotknęła naszych zębów. Może to być Soma czyli woda miodowa lub woda z miodem i sokiem cytrynowym. Po wypiciu porannej wody leczniczej i oczyszczającej przewód pokarmowy należy obszar pępkowy wystawić na działanie powietrza najlepiej przy otwartym oknie.

Āsana należy do podstawowych praktyk czterostopniowej ścieżki Hatha Jogi jako istotna cześć praktyki. Āsana winna być praktykowana w taki sposób aby osiągnąć w niej stan Stirasukhamāsanam czyli stan stałości i przyjemności. Āsany są praktykami dzięki którym ciało staje się zdrowe i wytrzymałe, a wiele dolegliwości zostaje uleczonych. Āsany nie są przepisywane dla ogólnego leczenia wszelkich chorób, gdyż do leczenia generalnie użytkuje się leki i zabiegi typowo medyczne czyli naturopatię znaną jako Ajurweda. Āsany leczą jedynie te dolegliwości i choroby, które stwarzają problemy na ścieżce medytacji tak, aby można kultywować Sādhanę z łatwością. Praktyka Āsan zwana jest czasem leczeniem duszy z jej Wjadhi czyli chorób będących przeszkodami na drodze duchowego urzeczywistnienia. Āćārja musi umieć rozpoznawać odpowiednią kategorię dolegliwości i przepisywać stosowny zestaw Āsan. Odzież do praktyki Āsan winna być luźna i zwiewna, u mężczyzn powinna zakrywać okolicę łonową czyli biodrową. Āsany winny być praktykowane na kocu lub specjalnej macie.

Praktykuje się Āsany jedynie, gdy lewe nozdrze jest bardziej aktywne lub gdy oba pracują równomiernie, nigdy przy aktywniejszym prawym nozdrzu. Można zaktywizować księżycową energię Ida oddychając specjalnie poprzez lewe nozdrze nim przystąpimy do praktyki Āsan. Nie praktykuje się Āsan przy pełnym żołądku zaraz po jedzeniu z wyjątkiem kilku Āsan medytacyjnych. Należy odczekać aż strawimy zawartość żołądka. Zaraz po intensywnej praktyce Āsan należy rozmasować ręce, nogi i resztę ciała, a szczególnie stawy. Po skończonym masowaniu należy jakiś czas pozostać w pozycji relaksacji czyli w Śawāsanie, po której nie należy nigdy wchodzić w kontakt z wodą. Po praktyce Śawāsana należy odczekać chociaż z pół Muhurty (24 minuty) jeśli chcemy skorzystać z kąpieli. Nie należy praktykować technik Prāńajāma zaraz po intensywnym ćwiczeniu Āsan, z wyjątkiem Āsan medytacyjnych. Prāńajāma winna być praktykowana na początek sesji przed ćwiczeniem większej ilości Āsan, a jeśli na koniec sesji to po zdecydowanie dłuższym odpoczynku np. na koniec długiej sesji relaksacji w Śawāsanie. Gry sportowe, techniki walki czy biegi zaraz po ćwiczeniu Āsan nie są dozwolone. W czasie menstruacji kobiety nie powinny ćwiczyć Āsan w sposób intensywny, wysiłkowy a najwyżej lekko i delikatnie. Restrykcje dotyczące ćwiczenia zaraz po posiłku, przy aktywnym prawym nozdrzu oraz w czasie menstruacji nie dotyczą Āsan medytacyjnych takich jak Bhodźanāsana (Skrzyżna), Sukhāsana (Dobroczynna), Swastikāsana (Pomyślna), Siddhāsana (Cudowna), Padmāsana (Lotos), Wīrāsana (Zwycięska, Klęczna), Wadźrāsana (Diamentowa), Prańamāsana (Pozdrawiająca), Jogāsana (Jednocząca Mudra, Skłon Lotosu) oraz Bhuudźangāsana (Wężowa). Od 3 miesiąca ciąży oraz do 1 miesiąca po urodzeniu dziecka kobieta generalnie nie wykonuje Āsan z wyjątkiem medytacyjnych i przygotowujących do rodzenia.

Adept przyjęty na ścieżkę Hatha Jogi musi się nauczyć głęboko oddychać i w czasie ćwiczenia Āsan musi wyregulować głęboki rytm oddychania jako wstępną praktykę. Od swojego Nauczyciela (Āćārja) lub Guru (Przewodnika) musi otrzymać Mantram składający się z dwóch sylab do praktykowania w czasie Āsan, który będzie wspierał jego wysiłki w osiągnięciu stanu oczyszczenia. Mantram harmonizuje i jednoczy energie Księżyca (Ida) oraz Słońca (Pińgala). Praktykowanie Āsan bez zwracania uwagi na głęboki rytm oddechu oraz bez Mantramu Hatha Joginów mija się z celem i świadczy wręcz o tym, że ten który uczy nie ma po temu żadnego przygotowania ani kompetencji. Dźwięk i treść Mantramu Nāthów jest koncentracją umysłu w czasie ćwiczenia Āsan i jest absolutnie niezbędnym dla zrobienia jakichkolwiek postępów duchowych. Podstawowy Mantram składa się z dwóch sylab i praktykujemy go przede wszystkim mentalnie, tak że pierwszą sylabę intensywnie myślimy na wdechu, a drugą na wydechu. Kiedy przyciągamy kończyny do ciała robimy wdech, a kiedy oddalamy kończyny od ciała robimy wydech. Kiedy wychylamy się do tyłu robimy wdech, a kiedy pochylamy się do przodu wydech. Skłon to wdech a wyprost to wydech. Skurczenie i ściśnięcie ciała to zwykle wydech a rozszerzenie to wdech. Takie są ogólne reguły koordynowania ruchu ciała z głębokim oddychaniem. Tempo wykonywania Āsan musi być dostosowane do rytmu i głębokości oddechu adepta.

Praktyka Trikuti także winna być nauczona i rozwinięta w czasie wielu Āsan, a jest to koncentracja Ādźńām na specjalnym Znaku będącym przedmiotem skupienia Hatha Joginów. Znak ów czyli Nātha Jantra harmonizuje ze sobą energie trzech Guńa, trzech sił boskich: stwórczej, zachowawczej i niszczącej. Kompetentny Nauczyciel Hatha Jogi na pewno wprowadzi głębiej w tę podstawową praktykę Hatha Jogi i można kandydata przetestować czy aby jest autoryzowany i wie co ma nauczyć adepta Hatha Margi. Dłuższa, 6-cio sylabowa Mahāmantra Hatha Jogi także winna zostać nauczona przez Āćārję (Nauczyciela), gdyż jest konieczna do praktykowania Prańamāsan oraz Jogamudry i podobnych ćwiczeń.

Āsana w systemie czterostopniowym Hatha Jogi należy do pierwszego poziomu praktyki. W systemie siddhów (fakirów) używa się pojazdu siedmiostopniowego, gdzie Āsana jest praktykowana dopiero w drugim stopniu po wcześniejszym gruntowniejszym oczyszczeniu poprzez sześć oczyszczających ćwiczeń Szatkarmana. Jako praktyki wstępne wprowadzające w odpowiednią Āsanę praktykuje się ćwiczenia pomocnicze zmiękczające ciało aby jak najlepiej było wejść w Āsanę i utrzymać ją jakiś czas, które zwane są ogólnym terminem Pawanmuktāsana - pozycje uwalniające napięcia. Przyjmuje się tradycyjnie 84 Āsany jako Korzeń całego systemu Hatha Jogi, a ich wersje niepełne, połowiczne, z odmiennymi szczegółami wykonania traktuje się jako wariacje rdzennej postawy. Z tych wszystkich Āsan przyjmuje się 32 jako najważniejsze aby uznać się za praktykanta, z czego znowu najważniejszymi są Āsany medytacyjne, czyli głównie lotosowe. Padmāsana czyli Lotos jest Królem Āsan (Rādźāsana) i celem ćwiczenia Āsan jest w szczególności opanowanie Lotosu tak, aby móc dłuższy czas swobodnie medytować w pozycji Lotosu. Ćwicząc należy zawsze pamiętać o tym podstawowym celu Āsan Hatha Jogi, żeby jak najszybciej osiągnąć Kształt Iiśwara co zawsze oznacza usunięcie materialnych przeszkód dla synchronizacji z Bogiem.

Współcześnie zdarzają się niekompetentni jogooszuści pomijający w swych pseudojogoterapiach w ogóle ćwiczenia umożliwiające opanowanie pozycji Lotosu, a czasem wręcz obłudnie twierdzący, że Padma nie jest dla Europejczyków czy inne tego rodzaju antyjogiczne herezje. Sami wydają sobie świadectwo braku swoich jakichkolwiek kompetencji do nauczania Jogi, bo mają tak pomieszane w głowach, że nawet nie wiedzą co jest ważne i co jest podstawowym celem systemu praktyki Hatha Jogi. Serie Pawanmukta ukierunkowane na jak najszybsze opanowanie chociaż Półlotosu (Arthapadma) są obowiązkową częścią każdej grupowej lekcji Āsan oraz praktyki indywidualnej zarówno w Hatha Jodze jak i w Rādźa Jodze. Szczególnie autentyczna Rādźa Joga zwraca uwagę aby jej adept praktykował medytacje w pozycji Lotosu!!! O ile więc mówi się, że Hatha Joga ma prowadzić do Rādźa Jogi to o tyle, że chodzi o to aby adept mógł podjąć głębsze praktyki duchowe do robienia których Lotos jest niezbędną podstawą. W tradycyjnych najstarszych Aśramach Jogi testuje się kandydata na Nauczyciel Jogi (Āćārja) czy potrafi chociaż przez pół Muhurty (24 minuty) spokojnie medytować w Lotosie! Jest to częścią tradycyjnego egzaminu na stopień Nauczycielski w systemach Hatha czy Radźa Jogi.

Każdy oryginalny zestaw Āsan dawany do praktyki uczniom posiada swoją własną nazwę i jeśli uczyliśmy się od kompetentnych nauczycieli to na pewno ucząc nas zestawów Āsan do indywidualnej codziennej praktyki otrzymaliśmy wraz z tymi zestawami ich nazwy pozwalające lepiej zrozumieć sens, cel i efekt ćwiczenia danego zestawu Āsan. Najważniejszymi, rdzennymi Āsanami są te w których wykonaniu wymagana jest pozycja Lotosu. Jest to zdecydowana większość Āsan. Pierwszy poziom praktykowania Hatha możemy uznać za opanowany jeśli nauczyliśmy się już wykonywać lotosowe wersje Āsan. Przykładowo Sarwauńgāsana (Odwieczna, Świeca) w wersji z nogami wyprostowanymi ku górze jest tylko wariantem uproszczonym praktykowanym tylko wtedy, gdy adept nie jest w stanie wykonać wersji właściwej czyli tej w której nogi są ku górze ale kolanami bo reszta jest spleciona w Lotosie! W metodzie siedmiostopniowej w ten sam sposób opanowujemy drugi stopień nauczania. Kto nie opanował Lotosu w indyjskiej rzeczywistości nie dostałby pozwolenia na nauczanie Hatha Jogi od żadnego autentycznego Nauczyciela!!! Nie jest to oczywiście jedyny warunek wymagany od Nauczyciela, który musi przede wszystkim umieć udzielać indywidualnych zestawów praktyki oraz inicjować w Hatha Jogę. Inaczej pozostajemy zawsze na poziomie osoby zainteresowanej niepraktykującej we właściwy sposób.

Istnieje także specjalna Āsana Nauczycieli Hatha Jogi, którą winni praktykować w porze nocnej Sandhja i można zapytać rzekomego Nauczyciela czy otrzymał taką specjalną Āsanę Nauczycieli i odpowiednią do niej medytację oraz warunki ćwiczenia. Jest to oczywiście Dhruwāsana zwana też Gomatāsaną. W tej Āsanie istotna jest odpowiednia Mudra, kierunek ciała i obiekt koncentracji oraz strój do praktyki. Adepci należycie wprowadzeni w Ścieżkę Hatha Jogi, a mamy jedynie na myśli indyjski oryginał od zawsze praktykowany w wielkiej Indii rozpoczynają swoje sesje ćwiczenia nie tylko przygotowawczą ablucją ale też koncentracją na Ćaturnāthawrata czyli Czterech Ślubowaniach Nātha recytowanych w pozycji Prańamāsana tytułem rozpoczęcia sesji praktykowania. Inaczej zwane one są Paśupati Wrata i dotyczą rozwijania czterech doskonałości Nātha, które są celem Hatha Jogi.

Najciekawszą formą propagowania jakiegoś absolutnie wstępnego zestawu ćwiczeń Hatha Jogi w klasztornej wersji są tak zwane ćwiczenia tybetańskie w liczbie na ogół pięciu lub sześciu, okrzyknięte nieomal eliksirem młodości i długowieczności. Otóż główny propagator owych ćwiczeń spędził jakiś czas w pewnym tybetańskim klasztorze, gdzie miał przyjemność oglądania sobie mnichów ćwiczących na dziedzińcu owego klasztoru. Miał talent malarski, więc ćwiczenia sobie zapisał i nawet namalował tak aby zapamiętać. Niestety jego wiedza jest tylko wiedzą obserwatora zewnętrznego i pozbawiona jest podstawowych danych odnośnie koncentracji czy rytmu oddychania stosownego do tych ćwiczeń i nie zawiera też mantramów, które są najbardziej istotne. No i autor zapomniał napisać, że to co widział i zapisał to jedynie zestaw ćwiczeń dla początkujących mnichów kandydatów do klasztoru i że trzeba się zapoznać z bardziej zaawansowanymi zestawami już po kilku miesiącach!!! Niestety taki poziom umiejętności i wiedzy o Hatha Jodze zdaje się prezentować znamienita większość tak zwanych Instruktorów, a nawet "Mistrzów" rzekomej Hatha Jogi, którzy wyraźnie się kompletnie pomylili, twierdząc że jest to jedynie gimnastyka zdrowotna. Zresztą należyta gimnastyka zdrowotna w formie terapii jest oferowana przez specjalistów Ajurwedy i w niczym nie przypomina duchowego treningu Hatha Jogi, a jedynie serie ćwiczeń Pawanmukta.

Duchowa Wspólnota Strażników Hatha Jogi

Symbolem zewnętrznym noszonym w Indii przez rzeczywistych adeptów prawdziwej Hatha Jogi jest Śrīwatsa najładniej wykonywana w jej tybetańskiej wersji podwójnej Wadźry czyli na planie równoramiennego krzyża. Symbolizuje stan absolutnej harmonii i równowagi żywiołów oraz panowania nad materią ciała, a także oznacza najwyższą wiedzę boskiej istoty. Odmianą tego znaku jest symbol znany jako Swastika rysowany na planie równoramiennego krzyża. Odmianą Śrīwatsa jest także bardzo starodawny znak Nāthów Indyjskiej Hatha Jogi, gdzie mamy sześcioramienną gwiazdę, w jej środku od dołu wschodzi słońce, a w słońcu widniej znak Wadźram (Krzyż) lub Swastika. Jantra (Znak) jest też oczywiście jednym z przedmiotów bardziej zaawansowanych koncentracji. Wszyscy inicjowani w Ścieżkę Hatha Jogi określani są terminem Nātha (Nāthinī) co znaczy "Strażnik", a cała wspólnota praktykujących metody Hatha Jogi, w tym w szczególności Āsany zwana jest Nātha Sampradaja. Ostanie słowo oznacza Stowarzyszenie Duchowe lub Wspólnotę Duchową. Mamy więc Duchowe Stowarzyszenie Strażników. Termin Sampradaja na określenie stowarzyszeń i wspólnot sugeruje bardzo ścisły i głęboki stopień zjednoczenia się i wspólnoty, grupę ludzi bardzo mocno połączoną razem w czymś odwiecznym. Mistrz Jogi pośród Nāthów zwany jest terminem Dźina lub Dźaina (Zwycięzca), a przychodząca co 3 tysiące lat Awatara określana jest mianem Tirthankāra (Twórca Brodu).

Czterostopniowa Hatha Joga składa się z coraz bardziej zaawansowanych Kręgów Wtajemniczenia, gdzie pierwszy poziom zaangażowany jest przede wszystkim w rozwijanie i rozbudzanie Fohatu. Fohat to energia i siła ciała pochodząca ze skoordynowania ciała i umysłu. Fohat to cierpliwość i wytrwałość, stałość dążenia i zdolność do wielkiego wysiłku, a także odporność i wytrzymałość. Razem Fohat oznacza to samo co i sam termin Hatha - Siłę lub Moc. Drugi stopień pracuje nad rozwinięciem Prańah czyli Witalności, Żywotności, a jest to energia oddychania niezbędna dla osiągnięcia długowieczności. Trzeci stopień zajmuje się intensywnie budzeniem Kuńdali - Ognia Wężowego, a sam rdzeń Kuń oznacza Ufność, Wiarę. Trening na każdym stopniu jest więc trochę inny i stawia sobie coraz wyższy, wznioślejszy i trudniejszy do osiągnięcia cel. W fizycznie słabowitym ciele Prańa nie chce płynąć, więc trzeba je wzmocnić aby móc rozwinąć i opanować Prańah. Gdy Energia Witalna się rozwinie, wtedy mogą zaistnieć warunki do obudzenia i rozwinięcia Kuńdali - Płomiennej Mocy Wiary.

Buddyjska ścieżka jak na przykładzie mnichów tybetańskiego klasztoru można było zauważyć także praktykuje intensywne metody Hatha Jogi, jednak występuje tam ona pod nazwą Anujogi czyli Jogi atomicznej, spełniającej. Kultywowana jest gdy adept jest w stanie osiągnąć łączność z Boską Istotą i co ważniejsze upodobnić się do niej poprzez opanowanie Formy Lotosowej. Prędzej czy później jest to bowiem na Ścieżce Duchowej tak czy owak konieczne, a buddyjska tradycja uważa, że upodabnianie następuje w bardziej zaawansowanych fazach Duchowej Drogi, więc na początku nie musi być kultywowane. Nie w tym wcieleniu, to może w następnym.

Lista Āsanas Hatha Jogi

Wstępem do ćwiczenia Āsan są praktyki Pawanmukta czyli rozmaite ruchy okrężne stawów i bioder oraz tułowia, a także ćwiczenia pobudzania krążenia jak Śaktićalana czy Loma Wiloma. Początkujących musimy następnie nauczyć takich Āsan relaksacyjnych jak Śawa (Mrta) i Adwa jako że są wzajemnie przeciwstawne oraz Dźjestika i Makara będące wariantami Adwa. Matsjakrida czyli jogiczna pozycja spania do praktyki Jogi snu i śnienia (Nidra Joga) także musi zostać nauczona już na początku edukacji w Jogę. Bhodźa to ogólnie siedząca skrzyżna pozycja, a w jej ramach mamy coraz lepsze dla medytacji wersje jak Sukha, Swastika, Siddha (Mukta), Ardhapadma i Padma oraz Baddhapadma (Bhadrapadma), Bhaddhajoni czy Siddhajoni z zamknięciem zmysłów oraz Joga (Mudra). Z siadów klęcznych odmiany Wīra oraz Wadźra, także takie jak Ardhawīra, Brahmaćarja, Ānandamadadira czy Padadira oraz Bhadra (Manduka), a w szczególności każdą w wersji Pranam do głębszych medytacji. Z Āsan stojących całkiem wstępną jest Pranam, Tada, Aśwasanghala, a także stojące na jednej nodze (Ekapadapranam) jak Aśwatta, Natarādźa, Natawara (Krszna), Wrksza. Wszystkie te najprostsze Āsany wykorzystywane są także w medytacyjnej praktyce Laja Jogi. Kiedy w jodze mówimy żeby przyjąć Āsanę to pod hasłem Āsana zawsze mamy na myśli jakąś prostą wersję Bhodźa czyli siadu z podwiniętymi pod siebie skrzyżnie nogami i w takim sensie Guru Patańdźali używa słowa Āsana w pierwszym wersecie Jogasutr, że do ćwiczenia Jogi potrzebna jest Āsana (Bhodźa). Āsany takie jak Tada, Katićakra (Samakona) oraz Śaśanka i Wīra stanowią podstawowe pozycje wszystkich modlitw muzułmańskich i sufickich w szkołach SUFI TARIQA (Zakon Sufi) czyli Jogi Bliskiego Wschodu. W ramach ćwiczenia danej Āsany wykonuje się jej wersje w miarę możliwości takie jak Urdhwa - kołysanie czy skłony na prawo i lewo, Uttana czyli unoszenia ciała na palce (Pada) lub na rękach (Hasta), Uttita czyli opadanie, skłony, Wakra czyli skręty i obroty.

Āsany typowo lotosowe to między innymi: Bhodźa (Skrzyżna), Sukha (Dobra), Swastika (Pomyślna), Siddha (Cudowna, Mukta), Padma (Lotos) i Baddhapadma (Związany Lotos), Joga (Jednia, Śaśanka), Simha (Lew), Gupta (Ukryta), Lola (Uniesienie), Sarwānga (Odwieczna), Tolangula (Balans), Matsja (Ryba), Hala (Pług), Kukkuta (Kogut), Garbha (Łonowa), Majuura (Paw), Kurmaka (Żółwia), Goraksza (Pasterz), Mańduka (Żaba), Makara (Krokodyl), Bhudźanga (Wężowa), Śalabha (Świerszcz), Wjaghra (Tygrys, Kot, Marjari), Hansa (Łabędź, Ptak Baka), Śirśa (Głowa, Urdwapadma). Każda Āsana Lotosowa ma także swoją wersję uproszczoną, którą praktykują osoby niezdolne jeszcze do praktykowania lotosowych serii Āsan.

Typowe Āsany nielotosowe, więc w swej istocie łatwiejsze do opanowania i praktykowania to między innymi: Śawa (Martwa, Mrta), Adhwa, Bhastrika (Garbha, Embrion), Pādahasta (Przodoskłon), Wiparitakarani, Matsjendra, Wīra (Zwycięska), Śaśa (Zając), Wadźra (Diamentowa), Brahmaćarja (Wstrzemięźliwa), Khandara (Mostek), Ćakra (Kolista), Dola (Huśtawka), Katika (pochylnia), Nauka (Statek), Akarna Dhanura (Łuk), Parwata (Góra, Sumeru), Śiwa (Łaski, Karnapida), Paśćimota/na (Skłonienia), Gomukha (Krowa), Wrszabha (Wół), Utkata, Dźanuśira, Tulādańda, Bhadra (Dźatila Utkata), Padahasta, Karma, Dźńāna (Mądra), Bhāwa, Granthimukta, Garuda (Orła), Natarādźa, Gopala (Pasterska), Dwisamakńa, Tedźasa (Ogniowa), Tada (Stała), Trikona (Trójkątna), Aśwatta (Figowiec), Wrksza (Drzewo Spełniania Życzeń), Rszi (Mędrzec), Usztra (Wielbłąd), Nāga (Wąż Wznoszący), Samkata, Andźaneja (Hołd), Bilika (Kotek czyli mały Marjari), Mańduka (Ropucha, Bhadra), Fatinga (Motyl), Tolangula (Waga), Nāwa (Okręt), Bhuuma, Tittira (Kuropatwa), Nikundźa (Krzak), Ćandra (Księżyc), Danda (Laska), Uttana (Unoszenie), Dhanwa (Łucznik), Ananta (Bezkres), Aśwasanghala (Jeździec), Griwa, Wrśćika (Skorpion), Hanumana i inne. Wiele z tych Āsan posiada swoje łatwiejsze i trudniejsze odmiany, których dobrze obeznany z Hatha Jogą nauczyciel potrafi nauczyć, jednakże zawsze wersje należą do rodziny stosownej, właściwej Āsany.

Pięć Stopni Treningu Āsana

Podług tradycji Siddhów (cudotwórców) indyjskich początkujący powinni opanować najpierw Āsany w pozycji leżącej, a więc Śawa i Adhwa, Matsjakrida, Dźjestika, Makara czy Garbha oraz inne wykonywane na leżąco, najpierw oczywiście najprostsze a potem coraz trudniejsze. Z pozycji leżącej Śawa łatwymi Āsanami są także Paścimota, Hala, Wiparitakarańi, a z pozycji leżącej Adhwa mamy Nauka, a także uproszczoną wersję Śalabha i Bhudźanga. Kolejnym, drugim poziomem do opanowania są Āsany w pozycji siedzącej dzielące się na łatwiejszą serię Wadźra (Diamentową) oraz trudniejszą Bhodźa (Skrzyżną). Wira, Wadźra, Brahmaćarja, Gomukha, Suptawadźra czy Śasankawadźra oraz Wjadźra (Kot), Usztra (Wielbłąd), Andźaneja (Hołd), Matsjendra i Simha to bodaj zasadnicze Āsany siedzące w serii Diamentowej. Seria Lotosowa wymaga oczywiście wypracowania przyzwoitego poziomu siadu lotosowego czyli Padma lub Arthapadma aby mogła być wykonywana, a jest to seria najistotniejsza i wręcz zasadnicza z punktu praktykowania Hatha Jogi we właściwy sposób. Pawanmuktapadma czyli ćwiczenia prowadzące do Lotosu są tutaj podstawą, a Bhodźa, Sukha, Swastika i Siddha (Mukta) muszą zostać opanowane jako pozycje wyznaczające stopnie naszego wzrostu ku Lotosowi Iiśwara! Pozycje Lotosowe są samym Sercem wszystkich Āsan Hatha Jogi.

Trzecim stopniem opanowywania Āsan są wszystkie pozycje stojące, które rozpoczyna się i kończy skupieniem w Pranama, a postawy Tada, Trikona, Wrksza, Nataradźa czy Garuda można wymienić jako najważniejsze do praktyki na stojąco. Jako kolejny, czwarty stopień należy opanować sztukę chodzenia i biegania, a w szczególności tak zwany bieg transowy czyli Padahasta oraz unoszenie na powierzchni wody czyli Plawini. Kolejną, piątą lekcją i stopniem Siły (Hatha) jest już tylko sztuka Unoszenia czyli Lewitacja znana jako Laghimāsana (Pozycja Unoszenia, Uttanāsana). Wszystkie Āsany z unoszeniem się na rękach jak Bekasa, Majura, Kukkuta, są wstępem do tego poziomu. Piąty poziom Siły (Hatha) jest już jakoś dziwnie bardzo mało popularny, a przecież warto by chyba chociaż pamiętać co jest celem Āsan stojącym do osiągnięcia i wyższym znacznie poziomem praktyki Hatha Jogi. Europejczykowi sztuka Laghima znacznie mogłaby obniżyć koszta odwiedzania swoich Guru w Himalajskich Pustelniach! Kiedy Kuńdalini zaczyna się budzić to żadne zjawiska psychodeliczne nie występują jak czasem jacyś pseudojogini twierdzą, a za to ciało zaczyna się unosić i szybować w przestrzeni. Jest to jedyna pewna oznaka, że Kuńdali się faktycznie zbudziła, gdyby ktoś chciał się przetestować. Indyjscy fakirzy mają zwyczaj praktykowania Laghimanu razem ze swoim dywanikiem do ćwiczeń jogi. Tylko człowiek dostatecznie Oczyszczony (Śuddha) na podobieństwo Iiśwara (Doskonałego, Czuwającego, Strażnika) może swobodnie unosić się w przestrzeni, gdyż musi być Lekkim (Laghi).

Pośród sekretów długowieczności wymienia się odpowiedni i wszechstronny wysiłek fizyczny tak aby nie doszło do stagnacji i zastoin ciała, długie spacery i oddychanie świeżym czystym powietrzem, jedzenie tylko wtedy gdy jest się głodnym, spanie wtedy gdy chce się spać, regularność w wykonywaniu duchowych praktyk, poszczenie w stosownych okresach, czyste życie i regularne wodne obmywania, świeży jarski pokarm, dużo wody źródlanej, picie świeżego mleka i jogurtu, wstawanie przed wschodem słońca oraz kontemplacje energii księżycowej. Oto faktyczne streszczenie podstawowych zaleceń autentycznej indyjskiej Hatha Jogi.

Postawa Psychiczna i Moralna Nātha

Psychiczna postawa Bahubalina (Mistrza Hatha) musi obejmować także usunięcie w pierwszej kolejności wszelkiego rodzaju poczucia błędu, grzechu i winy, gdyż Joga to Droga Oczyszczenie i Czystości. Idea typu Jestem Czysty, Staję Się Czysty musi zostać zasiana w umyśle adepta i musi się rozwinąć i okrzepnąć. Krytycyzm i krytykanctwo, w tym samokrytycyzm, rozczarowania i poczucie niepowodzenia, wstydliwość, wszelkie poczucie nieudacznictwa, zagubienia czy wrażenia, że się nie jest dość dobrym lub nie umie nic zrobić dobrze muszą zostać usunięte z psychiki w pierwszej kolejności. Jogin musi przemienić swój umysł aż obudzi z wnętrza postawę pełnej dojrzałości i poczucia bezpieczeństwa, świadomość, że jego życie toczy się zawsze zgodnie z Boskim Prawe i że z każdego doświadczenia życiowego wynika tylko Dobro. Jogin rozwija postawę samoakceptacji i samozaufania, wiary we własne siły i możliwości, a także postawę akceptacji i ufności wobec innych ludzi, a szczególnie wobec Guru i Sanghi (Wspólnoty). Defetyzm i niepokój musi ustąpić dbałości o siebie i własne sprawy, a także dbałości o swoją duchową Drogę i wszystko co jest na niej potrzebna oraz głębokiemu spokojowi umysłu i ducha. Poczucie bezpieczeństwa, odwaga i świadomość boskiej Ochrony powinna być szczególnie mocno rozwinięta. Poczucie odrzucenia przez rodziców, otoczenie czy świat także musi zostać zniszczone i ustąpić poczuciu wspólnoty i bliskości oraz słodyczy i radości życia. Bez tych elementarnych korekt ludzkiej psychiki praktykowanie Hatha Jogi będzie bardzo utrudnione lub wręcz niemożliwe, a w najlepszym razie nie będzie przynosiło należytych owoców.

W Śiwa Samhita, Guru Śiwa tak powiada do Dewi Parwati o Ścieżce Hatha: "Tak jak droga prowadząca do wiedzy zaczyna się od alfabetu, tak droga Jogi zaczyna się od ćwiczeń fizycznych". Guru Swātmārāma powiada, że pośpiech i nadmierny wysiłek zabijają adepta Jogi. Guru Wiwekānanda (poprzednie wcielenie Swami Premānanda) nauczał: "Oto kamień węgielny prawdy: odrzućcie wszystko, co was przytłacza fizycznie, psychicznie i duchowo! To wszystko jest jadem. Nie ma w tym życia. Nie ma w tym prawdy. Prawda jest siłą, prawda jest czystością. Prawda jest światłem, prawda jest źródłem energii. Wyzbądźcie się mistycyzmów, które was osłabiają i bądźcie silni! Największe prawdy są najprostsze, proste jak wasze istnienie." Guru Somadewa powiedział, aby nie rozmawiać wiele z tym, kto gardzi dobrą radą, bo obraża się wtedy samego siebie, a dla głupca lepszy jest jego własny rozum niż cudza rada. Odpowiedź padła w kontekście ustosunkowywania się do duchowych rad pochodzących od różnych Guru i Rszi. Guru Satjānanda powiedział, że Joga jest dziedzictwem przeszłości i kulturą przyszłości. Rozprawiając o miłości i mądrości Guru Thakur powiedział, że nie kochamy, bo nie rozumiemy, a nie rozumiemy, bo nie kochamy. Pandita (Uczony) Albert Einstein powiedział: "Jestem zdania, że wegetarianizm, już choćby przez fizyczny wpływ na naturę człowieka, może być korzystny dla większości ludzkości". Jak widać, aby być fizykiem na miarę Einsteina trzeba najpierw być wegetarianinem na miarę Jogina. Guru Śankārdewānanda w kontekście diety i leczenia powiedział, że współczesny człowiek cierpi przede wszystkim na choroby z NADMIARU, kopiąc sobie grób własnymi zębami.

Postawa psychiczna i moralna nad jaką należy pracować to przede wszystkim uwolnienie się od wszelakich zmartwień i zgryzot oraz regularne praktykowanie podług zaleceń i wskazówek swego Guru. Powiada się, że Jogin ginie (marnieje) przejadając się zbytnio czyli kultywując obżarstwo, zbyt ciężko i wyczerpująco pracując, rozmawiając (plotkując) bez umiaru i bluźniąc bez powodu, przebywając w złym towarzystwie ludzi o złych skłonnościach i wrogich duchowości, a nade wszystko jednak przez nie nasycony żołądek. Umiar i wstrzemięźliwość w jedzeniu, pracoholizmie, gadatliwości, bluzganiu, kontaktach z przeciwnikami duchowości i złymi istotami jest niezmiernie ważny dla powodzenia duchowej praktyki Hatha Jogi. Adept Jogi osiąga powodzenie kultywując Radość (Mudhita), Wytrwałość (Sahan), Odwagę (Wiraga), Mądrość (Dźńana) i Wiarę (Śraddha). Konieczne jest zdecydowane poleganie na słowach swego Guru usłyszanych na własne uszy. Dziesięć moralnych zasad Jama podanych przez Rszi Dattatreja stanowią ogólnie przyjętą podstawę kształtowania charakteru Jogina. Mamy tutaj Nieczynienie zła i krzywdy (Ahimsa), Mówienie Prawdy (Satja), Niewyciąganie ręki po cudze (Asteja), Wstrzemięźliwość (Brahmaćarja), Tolerancyjność i Łaskawość (Dajā), Siła woli i uczciwości (Arjawa), Współczucie bliźniemu włącznie z przebaczaniem (Kszamā), Skromność i stałość (Dhrti), Stosowanie diety jogicznej oraz umiar w jedzeniu (Mitahara) i Oczyszczanie a raczej Czystość (Śauća). Ostatnich sześć zasad streszcza się w pojęciu Aparigraha oznaczającym Nieprzyleganie, a wprowadzonym przez Rszi Agnidewa. Apari oznacza być płynnym jak woda (Apa) lub obmytym jak woda i mieć zdolność opływania przedmiotów materialnych Graha. Jogin przepływa więc przez życie nie zatrzymując się ani nie przywiązując do obiektów materialnego planu egzystencji. Aparigraha kultywowana jest poprzez sześć zasad począwszy od Dajā.

Mitahara czyli umiarkowana dieta polega na spożywaniu pokarmów słodkich i smacznych. Wykorzystujemy oczywiście produkty naturalnie słodkie, a jeśli je słodzimy to używamy miodu lub naturalnego nierafinowanego cukru brązowego. Biały cukier jest trucizną zabójczą dla zdrowia. Naturalnie słodkie lub słodzone Somą (Miodem) pokarmy wzmacniają siłę i wytrzymałość ciała czyli wspomagają element ziemi, co jest niezbędne w praktyce Hatha Jogi. Czwarta część żołądka musi pozostać pusta, a pokarm ofiarowuje się Śiwie, założycielowi wszystkich autentycznych szkół Jogi. Ofiarowanie pokarmu dokonuje się recytując głośno lub w myśli trzy razy frazę Om Namaśśiwāja Adīśwarāja! "Chwała Bogu Łaskawemu, Najwyższej Doskonałości!" przed rozpoczęciem posiłku. Mantram ten jest zwykle napisany na początku wszelkich ważniejszych autentycznych traktatów dotyczących Hatha Jogi.

Pokarmy nadmiernie ostre i nadmiernie kwaśne, zbyt gorące (parzące) i zbyt zimne (z lodówki), nadmiar tłuszczu (olejów) z wyjątkiem Ghī, duże ilości sezamu, gorczycy, a także alkohol, ryby, mięso zwierzęce, drób, nadmierne ilości twarogu (sera) i śmietany, owoców jujuby i czosnku są nieodpowiednie dla Jogina. Osoba mięsożerna przechodząc na odżywianie jogiczne powinna w pierwszej kolejności odstawić ryby i drób oraz mięso samic zwierzęcych i zwierząt dużych, a jeść tylko mięso drobnych zwierząt żyjących w stanie dzikim, naturalnym oraz owoce morza, które nie są rybami jak kraby czy krewetki. Szkodliwymi dla zdrowia są posiłki wielokrotnie odgrzewane, bardzo słone lub bardzo kwaśne, pokarmy ciężkostrawne (a więc przede wszystkim mięsne oraz sery i śmietana, oleje, alkohol) oraz przyprawione liśćmi kwazji (narkotyk). Poleca się ryż i pszenicę oraz jęczmień, mleko świeże, cukier żółty, masło Ghī, miód (Madhu), suszony imbir, ogórki, zielone rośliny strączkowe (fasola, groch, bób i inne) oraz dobrą czyli źródlaną wodę (Apa). Najlepiej mieszkać w pobliżu źródełka. Jogin powinien nade wszystko jadać pokarm słodki i gęsty, wymieszany z mlekiem, pożywny i przyjemny dla podniebienia. Wspomnianych korzystnych dla adepta Jogi pokarmów nie powinno zabraknąć w codziennej diecie.

Guru Goraksza powiada, że należy unikać złego towarzystwa ludzi o demonicznych, złych skłonnościach i dążeniach oraz ludzi nienawidzących trzech Klejnotów: Guru, Sanghi i Dharmy czyli Duchowych Mistrzów, Duchowych Wspólnot i Duchowej Praktyki. Złe towarzystwo wywiera zły wpływ i uniemożliwia skutecznie czynienie duchowych postępów. Zbytnie wygrzewanie się przy ogniu w czasie zimy także nie jest wskazane, gdyż lepiej sobie ćwiczyć Tumo, ogień ogrzewający od wewnątrz. Ekscesywne życie seksualne i nadmierna, wyczerpująca ilość stosunków seksualnych także nie jest wskazana dla osób będących na Ścieżce (Margin). Długie i bardzo męczące podróże też nie są polecane. Pełna i długa kąpiel przed świtem czyli w porze całkowitej ciemności także nie jest wskazana, a jeśli już tak wcześnie zaczynamy praktykę to stosujemy tylko częściowe obmywanie opisane na początku. Głodowy tryb życia czyli poszczenie i niedojadanie z powodu braku środków na życia także nie służy duchowemu rozwojowi, podobnie jak i krańcowo wyczerpująca zbyt ciężka praca. Słowem Umiar we wszystkim i Rozwaga czyli Droga Środka (Medhamarga).

Praktykowanie Āsana – Zasady i Metody

Pośród Āsan wymienia się tak zwane Kandhāsana czyli cztery pozycje kardynalne, filary Āsan, a są to najlepiej w lotosowych wersjach: Siddha, Padma, Simha i Bhadra. Najpierw przyjmujemy w serii Kandha pozycję Cudowną czyli Siddha, potem przechodzimy do Lotosu, a z pozycji Padma przechodzimy do lotosowej wersji Simha (Lwa), aby po ćwiczeniach w Lwie powrócić do Związanego Lotosu czyli do Bhadra (Bhaddhapadma). Pan Śiwa źródłodawca wszelkiej Jogi wspomina, że te cztery Āsany są najważniejsze! Oczywiście w każdej wykonuje się odpowiednie przepisane przez Nauczyciela ćwiczenia duchowe.

W leczeniu wszelkich chorób i dolegliwości największe usługi oddają Matsjendra, Paścima, Majura oraz Padma. Dwie pierwsze są stosunkowo łatwe do wykonania, gdyż nie wymagają Lotosu. Majura w szczególności jest bardzo silną pozycją leczniczą usuwającą nadmiary Wata (gaz), Pitta (żółci) i Kapha (flegmy) czyli główne toksyny powodujące większość chorób. Majura usuwa też Hālahala czyli Esencję Mroku, a zatem leczy i uwalnia ze skłonności demonicznych i karmicznych związań ze szkołami czarnej ścieżki Mroku i Chaosu. Padma jest pozycją leczącą i usuwającą wszelkie dolegliwości, więc czego nie dało się usunąć innymi Āsanami należy usunąć praktykowaniem Padma. Matsjendra stosowana jest do zwalczania wszelkich groźnych i nagłych chorób. Paścima i Padma usuwają wszelkie dolegliwości i choroby, z tym, że Padma jest mocniejsza w działaniu. Majura leczy choroby i powikłania demoniczne oraz równoważy i harmonizuje organizm usuwając nadmiar trzech wspomnianych substancji organicznych zwanych razem Dośa. Siddha usuwa zaś doskonale wszelkie przeszkody na drodze do duchowego wyzwolenia i realizacji. Bhadra także jest postawą niszczącą wszelkie dolegliwości, co jest zrozumiałe jako że w pełnej wersji jest pogłębionym Lotosem! W swojej wersji uproszczonej sprzyja mocno równowadze, stabilności i harmonii co też jest lecznicze, a także pomaga panować nad ciałem czyli także opanować wszelkie zaburzenia.

Guru Swātmārāma powiada, że spośród 84 Āsan należy zawsze ćwiczyć Siddhāsanę, gdyż oczyszcza ona 72 tysiące Nādis (Kanałów Energii) z których składa się subtelne ciało człowieka. Nie może tej Āsany zabraknąć w poważnym praktykowaniu Hatha Jogi! Nie masz Āsany ponad Siddhę, drugiego Kumbhaki jako Kewala (Naturalne ustanie oddychania), drugiego Mudry jako Khećari i Laji równego Nādom (Dźwiękom).

Jogini tacy jak Guru Wasitha czy Guru Matsjendra praktykowali i polecali przede wszystkim takie Āsany jak Swāstika (Pomyślna), Gomukha (Krowa), Wīra (Zwycięska), Kurma (Żółw), Padma, a z niej Kukkuta (Kogut), Uttanakurma, potem Dhanura (Łuk), Matsjendra, Paścima, Majura (Paw) i na koniec serii Śawāsana. Seria rozpoczyna się więc wyraźnie pozycją medytacyjną Swastika, potem 3 pozycje typu diamentowego, 3 lotosowe postawy z Padma, potem kolejno cztery łatwiejsze pozycje zakończone praktyką leżącą Śawa. Jeśli to konieczne każdą pozycję poprzedzamy oczywiście stosownymi Pawanmukta pozwalającymi ją osiągnąć czy pogłębić. Zestaw zwiemy zwykle od imienia pierwszego Guru który go nauczał czyli Wasitharuupaka.

Śiwānandaruupaka to inny polecany zestaw Āsan do codziennego ćwiczenia dla początkujących, którzy już wdrożyli się w ćwiczenie jogicznych Āsan. Rozpoczynamy koncentracją w pozycji Siddha, potem przechodzimy do Śawa aby za chwilę przyjąć postawę Sarwanga, potem idziemy płynnie do Hāla, a po niej powracamy do Śawa by po chwili przyjąć Matsja, powrócić do Śawa i przejść do Paścimottana, z której płynnie przechodzimy do Adhwa z której zaraz przyjmujemy Bhudźanga, wracamy do Adhwa i przechodzimy do Śalabha, znów odpoczywamy w Adhwa i wykonujemy Dhanura, z której przechodzimy na chwilę do Wīra by odpocząć i płynnie wchodzimy w Matsjendra, po skończeniu której na lewą i prawą stronę wracamy do Wīra by odpocząć i przechodzimy do Śirsza (lub Ardha Śirsza), a potem wracamy do Wīra odpocząć i powstajemy do Aśwasanghala by wykonać oczyszczającą praktykę Uddijana lub Nauli, po skończeniu której powracamy do Śawa. Bardziej początkujący mogą ćwiczyć uproszczone wersje Āsan tego zestawu, a zaawansowani wersje lotosowe części z nich! Ćwiczenia dochodzenia do Āsan czyli odpowiednie Pawanmukta dla każdej Āsany także trzeba przepraktykować jeśli to konieczne.

Guru Gerandha, znamienity Rszi Hatha Jogi Zakonu Nathów poleca do opanowania w szczególności 32 esencjonalne Āsany. Siddha, Padma, Bhadra (Wiązany Lotos), Mukta (Swastika), Wadźra, Simha, Gomukha, Dhanura, Mrta (Śawa), Gupta, Matsja, Paścimotta, Utkata, Majura, Kukkuta, Kuurma, Uttanakuurma, Uttana/mańduka, Wrksza, Mańduka (Bheka), Wīra, Śalabha, Makara, Usztra, Bhudźanga, Joga, Wīrabhadra (Wojownik), Goraksza (Pasterz), Samkata, Garuda. Wymienionych 32 sztuki Āsan fakirskich praktykowanych przez siddhów indyjskich, jeśli są praktykowane należycie i z oddaniem do swoich Guru, przynosi 32 klasyczne Moce Duchowe czyli Siddhi. Wymienione Āsany w odpowiednich wersjach stanowią esencję systemu 84 postaw ciała przekazanych przez Pana Śiwa swej małżonce Parwati dla rozwinięcia duchowej siły czyli potężnej woli, a wola ducha jest niczym innym jak Wolą Bożą. Hatha Joga to Droga, Marga zjednoczenia woli ludzkiej, z natury słabej z Wolą Bożą, która z natury swej jest potężna i wszechmocna. Idealnie całą wiarę i wytrwałość adepta Hatha Jogi wyraził Jezus Chrystus mówiąc, że nie ma nic nie możliwego dla tego kto wierzy. Wola Boża osiągana stopniowo przez regularny Trening ciała i umysłu jakim jest Hatha Joga jest Przemożną Mocą. Kto czyni wiele, a jego czyn jest potężny i przemożny ten wykazuje, że praktykuje Jogę Promienia Woli czyli Hatha Jogę.

Guru Kuwalajānanda, jeden z największych współczesnych Aćarjów Hatha Jogi wymienia jako najważniejsze dla celów leczniczych i równoważących do opanowania na początek takie Āsany jak Śawāsana, Bhudźanga, Śalabha, Dhanura, Hala, Matsjendra, Paścimata, Majura, Joga, Śaśanka, Śirsza, Wiparitakarańi, Sarwanga, Matsja, Suptawadźra, Padahasta, Trikona, Pawanmukta (Garbha), a do medytacji w pozycji siedzącej Wadźra, Sukha, Siddha i Padma oraz Uddijana siedząc i stojąc jako zabieg leczniczy. Mamy więc zasadniczo 21 Āsan polecanych w celach leczniczych przez Guru oraz jeden zabieg typowo oddechowy z pracą mięśni brzucha czyli Uddijanę. Półāsany czyli wersje Ardha stanowią jedynie część treningu dochodzenia do pełnej wersji i właściwej postaci Āsany, a nie są oczywiście uważane jako oddzielne Āsany. W istocie są jedynie częścią treningu zmierzającego do osiągnięcia właściwej, pełnej Āsany. Guru Kuwalaja także najpierw uczy Āsan wykonywanych w pozycji leżącej, potem Āsan siedzących i wykonywanych z pozycji siedzącej, a dopiero Āsan w pozycji stojącej czyli metodycznie zgodnie z autentycznym sposobem nauczania indyjskich Hatha Jogów!!! Przykładowy prosty zestaw leczniczy (terapeutyczny) obejmuje w kolejności pozycje: Śawa z chwilą relaksacji i głębokiego oddechu, Bhudźanga, Śalabha, Hala, Śaśanka, Paśćimata, Śawa z relaksem i głębokim oddychaniem. Ten prosty zestaw Āsan Nāthowie zwą Sukhadźuuti (Łatwa Seria). Innym przykładem dla bardziej wymagających adeptów może być następująca Seria: Śawa, Bhudźanga, Śalabha, Dhanura, Hala, Paśćimata, Matsjendra, Śaśanka, Sarwanga i na koniec znów Śawa ale trochę dłużej z relaksacją. Purnadźuuti (Pełna Seria) to nazwa zarówno tego krótszego jak i następnego, dłuższego zestawu Āsan i ćwiczeń Hatha Jogi: Śawa, Bhudźanga, Śalabha, Dhanura, Hala, Matsjendra, Paśćimata, Majura, Śaśanka, Śirsza, Sarwangha, Suptawadźra lub Matsja oraz Śawa z relaksacją i głębokim oddychaniem jogów, a na koniec jeszcze Uddijana, Nauli oraz oddychanie Udźdźaji. Uddijana i Nauli wykonywane są w siedzącej pozycji skrzyżnej lub stojąc w rozkroku czyli w Aśwasanghala. Pozycje medytacyjne służą wstępnie do praktyki Dźńāna Mudra, Dźalandhara oraz Mulabhanda. Nie wyobrażamy sobie, żeby nauka Hatha Jogi u swych podstaw miała być pozbawiona tych ćwiczeń.

Praktyka Śawa na początku i pod koniec sesji winna trwać przynajmniej ćwierć Muhurty czyli 12 minut, a na koniec lepiej jak będzie trwać nawet pół Muhurty lub więcej. Śawa pomiędzy trudniejszymi Āsanami trwa 1/24 Muhurty czyli 2 minuty. Bhudźanga, Śalabha i Dhanura lepiej ćwiczyć na początku w seriach, tak, że w kolejnym podejściu utrzymujemy jak najpełniejszą pozycję przez 1-3 głębokich oddechów. Początkującym poleca się 3 podejścia, a potem już dojście do 7 kolejnych podejść. Hala, Joga, Śaśanka, Wiparitakarańi, Sarwangha poleca się utrzymywać na początek chociaż przez 10-20 głębokich oddechów, aby w końcu dojść do sesji 80-100 głębokich oddechów w jednym podejściu. Matsjendra, Paścimata, Majura, Matsja, Suptawadźra oraz Śirsza poleca się utrzymywać na początek przez 3 głębokie oddechy, aby w końcu dojść do 10-20 oddechów, a w niektórych przypadkach i więcej. Szczególnie poleca się opanować królewską pozycję Śirsza przez okresy dłuższe jak 80-100 oddechów czy 1/4 Muhurty w sesji. Wiparitakarańi także jest polecana do takiej dłuższej praktyki i jedną z tych dwóch długodystansowych Āsan powinniśmy zawsze starać się robić nieco dłużej niż pozostałe. Nauczyciel układa ciało w pozycji wyjściowej do Āsany i pokazuje kierunek ruchu oraz Pawanmuktasany pogłębiające Āsanę, a także efekt końcowy czyli najlepiej pełną wersję Āsany, a adepci robią do stopnia jaki potrafią osiągnąć i utrzymać i jeśli trzeba powtarzają serię odpowiednią ilość razy. Skończywszy Āsanę układają się w pozycji Śawa dla odprężenia i pogłębiania oddychania, a potem Nauczyciel przechodzi do następnej Āsany. W ten sposób bardziej zaawansowani mogą ćwiczyć więcej skracając, a czasem pomijając Śawa pomiędzy kolejnymi Āsanami. Guru Śiwānanda zalecał aby Āsany takie jak Wiparitakarańi, Sarwanga, Śirsza opanować w takim stopniu doskonałości by móc utrzymywać je przez okres nawet 1 Jama czyli 1/8 doby (3 godziny) dla intensywnej jogicznej praktyki długowieczności.

Hatha oznacza dosłownie Moc, Siłę, Siłę Woli, Przemożność, Forsowanie, Moc pochodzącą z połączenia energii słońca i księżyca, a raczej poprzez promienność Słońca odzwierciedloną i przekazaną dalej przez Księżyc na Ziemię. Sylaba Ha symbolizuje Słońce oraz Moc Ducha. Sylaba Tha symbolizuje Księżyc czyli Duszę w sensie Psyche, a Joga oznacza Unię Wyższej Słonecznej Jaźni (Swāhā) z Niższą Księżycową Jaźnią Swah. Odblokowanie połączenia pomiędzy Duchem, a Duszą powoduje transmisję Mocy Woli w cielesną, ziemską sferę egzystencji, czego oznaką są pojawiające się u Joginów nader często Siddhi czyli Charyzmaty, Cudowności. W praktykowaniu Hatha Jogi, niewątpliwie dwa zestawy ćwiczeń są bardzo istotne. Pierwszym jest solarny zestaw Suurja Namaskarama czyli 12 pozycji Pozdrowienia Słońca. Harmonizuje on ze słoneczną, źródłową energią Ha. Drugim jest oczywiście lunarny zestaw 15 ćwiczeń popularnie znany wśród Hatha Joginów jako Ćandra Namaskarama. Oczyszcza on Niższą Duszę czyli kontrolowaną przez Księżyc podświadomość (Swah). Liczba solarnych pozycji koresponduje do 12 znaków zodiaku, a liczba lunarnych pozycji koresponduje do 15 księżycowych Tithi czyli domów fazowych. Zanim rozpoczniemy u kogoś naukę Hatha Jogi lepiej się wstępnie upewnić czy aby na pewno zna dobrze oba te zestawy jogicznych ćwiczeń, w sumie bardzo prostych Āsan dobrych dla początkujących adeptów, bo nie wymagających zaawansowanych pozycji ciała.

Zestaw ćwiczeń Pozdrowienia Księżyca praktykowany jest także szczególnie intensywnie przez adeptów Kalarpa Marga czyli Ścieżki Wojownika Szambali. Podobnie i Āsany takie jak Wīra, Wīrabhadra, Aśwasanghala, Parwata, Bhudźanga, Danda, Tedźasa, Bhāwa, Karma, Padahasta, Wadźra, Suptawadźra, Simha, Ćakra, Sarwāunga, Kurmaka, Utkata, Trikona, Dźanuśira, Fatinga, Wjadźra (Bilika), Tolangula, Nāwa, Dola, Paścimottana, Dhanwa, Bhuuma, Tanda, Katika. Szczególnie naprzemienne Āsany takie jak Bhudźanga i Parwata (Sumeru) czy Padahasta (Tył-Przód), Trikona (Wama-Krama), Paścimottana i Suptawadźra są intensywnie praktykowane. Zestawy Āsan praktykowane są w sposób płynny i harmonijny, gdyż stanowią piękne ruchowe formy rozwijania Siły i Mocy Woli.

Zestawy Āsan w najprostszym metodycznym wydaniu są tak dobierane, aby Āsany były ćwiczone parami jako przeciwstawne Diady czyli dwójki. Praktykowanie przeciwstawnych Diad powoduje starcie przeciwieństw i wejście na poziom niedualny. Przykładowo po skłonie do przodu ćwiczymy skłon do tyłu, po skłonie w lewo ćwiczymy skłon w prawo. Jeśli robimy Āsanę stojącą po niej możemy zrobić Āsanę odwróconą z nogami ku górze. Typowymi parami są Nauka i Dhanura czy Bhudźanga i Parwata, Usztra i Paśćimottana, Wrksza i Śirsza. Praktykujemy tradycyjnie najpierw Āsany wykonywane łatwo z pozycji leżącej, przykładowo Paścimotta i Hāla z pozycji Śawa oraz Bhudźanga i Śalabha z pozycji Adwa. Cały kwartet jest tutaj podwójną diadą czyli Wadźrą wzajemnie się harmonizującą. Potem, po Āsanach z pozycji leżącej ćwiczymy Āsany z pozycji siedzącej, przykładowo Wadźra, a z niej Śaśanka oraz Suptawadźra czy Wjadźra i Usztra. W końcu przechodzimy do Āsan w pozycji stojącej takich jak Trikona, Padahasta czy Karma. Zwykle całą lekcję rozpoczynamy od siedzącej lotosowej Āsany takiej jak Sukha lub Siddha celem wejścia w skupienie i koncentrację. Kończymy zwykle w pozycji Śawa (Mrta) przez ćwierć lub pół Muhurty. Sztukę Padani czy Plawini oraz Laghimana opanowujemy już na osobnych sesjach dla zaawansowanych adeptów.

Pozostaje zatem adeptom zainteresowanym praktykowaniem autentycznej Hatha Jogi poszukać sobie dobrego Nauczyciela (Nathāćārja), a jeszcze lepiej Guru, podjąć stosowną Inicjację (Dikszan) i wytrwale wypełniać otrzymywane, coraz bardziej zaawansowane lekcje. Niniejsza ezoteryczna lekcja tycząca nauki i praktyki Hatha Jogi może bardzo pomóc w zorientowaniu się co do autentyczności rozmaitych szkół i szkółek rzekomej Hatha Jogi czy też już wręcz Jogoterapii częstokroć skompilowanych niestety z kilku dostępnych podręczników o nie najlepszym, a nawet żadnym poziomie merytorycznym. Najbardziej żałosne pomysły to nowoczesna joga europejska i tym podobne bzdety, z których jasno widać, że autor pojęcia o Jodze nie ma, a sam już nie wie na czym by mógł jeszcze zedrzeć z ludzi pieniądze. Hochsztaplerzy uwielbiają robić ludzi zainteresowanych, a naiwnych w balona, a najlepiej przecież sprawdzić oszusta pytając go o Inicjacje w Hatha Jogę! Niestety, nawet najlepiej wyglądający hinduski nawet mistrzunio, który nie był autoryzowany poprzez inicjacje Nātha Sampradāja Hatha Jogi i sam nie potrafi Inicjować w Hatha Jogę, jest niczym więcej, a jedynie samozwańczym Trenerem Hathapodobnej Gimnastyki, co jeszcze nie jest takie złe, bo lepiej już się ruszać jakkolwiek niż zesztywnieć na śmierć.

Wiele Błogosławieństw! Om Śiwakrpam!

Himalaya Swami