Alewici
Alewici lub Alawici tureccy - wyznawcy islamskiego systemu religijno-etycznego. Obecnie, w drugiej dekadzie XXI wieku, alewici stanowią 20-30% ludności Turcji. W sferze religijnej ich wierzenia są mieszanką ezoterycznego szyickiego imamizmu i pierwotnego turkmeńskiego szamanizmu, a w sferze politycznej wspierają socjaldemokratów i pozostają silnie skłóceni z konserwatystami islamskimi (sunnitami i salafitami). Etnicznie są Turkami, Kurdami, Zaza, Turkmenami lub Azerami. Podobnie jak u Druzów, nie można nawrócić się na alewizm - alewitą trzeba się urodzić. Dlatego zwolennicy filozofii alewickiej urodzeni jako niealewici tworzą odrębny bektaszyzm.
Alewizm to synkretyczny prąd religijny wyrosły na gruncie wczesnego szyizmu, którego centralną ideą jest deifikacja Hazrat Ali Murtaza. Alewici odmiennie od muzułmańskich sunnitów i szyitów imamitów interpretują zarówno Koran, jak i pięć filarów islamu. Wierząc w jednego Boga, wierzą również w cykliczne inkarnowanie się boskości na ziemi w postaci kolejnych objawień. W każdym z nich boskiej postaci towarzyszą prorok i pomocnik. Ostatnią boską postacią i najdoskonalszym objawieniem był Hazrat Ali Murtaza , któremu towarzyszyli Święty Prorok Muhammad i Salman al-Farisi. Wierzą również w metempsychozę, której ostatecznym efektem jest powrót do pierwotnej postaci świetlistego ciała opiewającego Boga w czystej formie.
Alewici nie posiadają hierarchii duchownej ani jednolitej organizacji wyznaniowej, na czele lokalnych wspólnot stoją szajchowie. Całość doktryny ujawniana jest jedynie niektórym wiernym po przejściu dodatkowych rytuałów, alewici nie ujawniają również szczegółów swoich praktyk religijnych ani nie zgadzają się na publikację większości świętych ksiąg. Nie ma możliwości przyjęcia religii z własnej woli, decyduje bowiem urodzenie w rodzinie alewickiej.
Irańskie sympatie sprawiły iż wyznawcy alewizmu byli często prześladowani. W wierzeniach i obrzędowości alewitów odnaleźć można elementy dawnych wierzeń tureckich, szamanizmu, zoroastryzmu, chrześcijaństwa i islamu. Ich obrzędowość religijna i misteryjna, jak również organizacja społeczna różnią się od grup niealewickich. Ta odmienność kulturowa przejawiająca się także w pozycji kobiety w społeczności, obrzędowości i regułach życia codziennego, pogłębia niechęć między alewitami a sunnicką większością w laickiej Turcji, w której różnorodność kulturowa jest postrzegana jako element niebezpieczny.
Dla alewitów – głównie Turków, Kurdów i Albańczyków – Ali jest kimś więcej. W nim i w jego działalności przejawia się sam Bóg. W trudno dostępnych wsiach górzystej Anatolii do dzisiaj tureccy i kurdyjscy chłopi witają jutrzenkę modlitwą i okrzykiem: „Ali wschodzi!” W XII wieku na świeżo podbite przez Turków obszary Azji Mniejszej przybywa ze wschodu mistrz i cudotwórca – Harci Bektas Veli. Uczy koczujące jeszcze plemiona takiego islamu, jakiego chcą – nieortodoksyjnej mieszanki kultu świętych, szamanizmu, może nawet chrześcijaństwa i gnozy. Głównym patronem tego ruchu staje się Ali, w zasadzie dość obcy koczownikom, arabski bohater z niejasnej przeszłości. Nadają mi więc nową osobowość i reinterpretują znaczenie jego misji. Elitą zwolenników Alego (lewitów) staje się założone przez Haci Bektasa bractwo mistyczne – bektaszyci…
Linki zewnętrzne
Portal nauk duchowych i społecznych tradycyjnych szkół i zakonów sufickich w Polsce