Bandha

Bandha - dosłownie: związanie, ściśnięcie, zaciśnięcie, zacisk, związywanie, zależność; w tradycyjnej jodze jedna z grup ćwiczeń powiązanych z mudrami i asanami oraz pranajamą. Rdzeń słowotwórczy "bandh" oznacza tyle, co" wiązać, związać, ścisnąć. W Hathajodze bandha oznacza określoną grupę technik, które dotyczą miejscowych blokad przepływu energii psychosomatycznej, prany. W tym znaczeniu słowo bandha tłumaczy się często jako zamek (taki do zapinania), ograniczenie, ściśnięcie. Hathajoga oraz inne systemy jogoczne oferujące intensywną pracę z ciałem wyróżniają trzy podstawowe typy praktyk bandha:

• mula-bandha - ściśnięcie i zamknięcie korzenia, odbytu, łona;
• uddijana-bandha - ściśnięcie i podniesienie mięśni brzucha, przepony;
• dźalandhara-bandha - ściśnięcie czy zamknięcie Dźala (górnych wód);

Ćwiczeń fizycznych typu bandha nie powinno się ćwiczyć, zanim nie opanuje się podstaw kontrolowania przepływu oddechu czyli rytmu oddychania (według Jogakundala-Upaniszady);

Bandha oznacza Samjogę czyli korelację, połączenie, zadzierzgnięcie więzi, związanie, pomiędzy transcendentalną Wyższą Jaźnią (Atmanem lub Puruszą), a skończoną i ograniczoną osobowością niższej jaźni, anawa, ego. Czasami związek ten jest przyrównywany do więzi łączącej ogień z drewnem.

Bandha w Jogasutrach (3.1) Ryszi Patańdźali odnosi się do związania świadomości (ćittam) z jakimś szczególnym przedmiotem, osobą lub miejscem (deśa), co jest esencją stanów skupienia oraz koncentracji (satkara, dharana).