Wairoćana
Wairoćana, Wajroćana, Wiroćana (Sanskryt: वैरोचन) - dosłownie: równający się lub porównujący się ze słońcem. Asura, stary demon, wnuk Hiranyakaśipu, syn Prahlady, ojciec demona Bali (Balina) znanego także jako Mahabali. Wairoćana jest demonem, przywódcą Daitja Asurów.
W Ćandogja Upaniszad (VIII.7.2-8.5) opowiadana jest historia, jak demon Wairoćana razem z bóstwem Indrą trudził się badaniem Jaźni, Duszy, Atmana.
Bogowie (dewy) oraz demony (asury) chcieli nauczyć się sposobów badania prawdziwej Jaźni, boskiej Duszy, Atmana, dlatego wysłali do najwyższego z bóstwa, Pradźapati Brahmy, pierwsi bóstwo Indrę, a drudzy demona Wairoćanę, ze stosowną prośbę o naukę. Mistrz duchów, Pradźapati Brahma, po przyjęciu przez obydwu uczniów ślubowań Brahmaćarja, pouczył ich słowami: "To, co się odbija w oku, to jest Atman, prawdziwa Jaźń, Dusza". Na to Wairoćana zapytał, czy to co się odbija w wodzie, to także jest Atman. Pradźapati Brahma odpowiedział: "Tak, to także jest Atman, Jaźń". Pradźapati dodał: "Obserwujcie się w wodach, a jeśli czegoś nie rozumiecie, spytajcie mnie". Obaj, Indra Dewa oraz Wairoćana Asura, obserwowali się w wodzie, co zwane jest metodą obserwacji z lustrem, gdyż woda działa tutaj jak lustro. Asura Wairoćana już po 32 latach nauki uwierzył jednakże, że patrząc na swoje oblicze w wodzie, poznał sam siebie, poznał Atmana, prawdziwą Jaźń, boską Duszę. Powrócił szybko do świata asurów w Patala Loka. Indra Dewa jednak zaczął drążyć i zgłębiać zagadnienie, wiele razy dopytywał Pradźapati Brahmę o naturę Atmana. Indra Dewa pobierał nauki na temat Atmana, prawdziwej Jaźni przez 108 lat. W końcu, przebywając z Mistrzem, ucząc się wiernie i długotrwale, uzyskał pełne oświecenie i pełny wgląd w Jaźń, Duszę, Atmana. Opowieść ilustruje znamienną różnicę pomiędzy naturą i umysłowością demoniczną (Asura Wairoćana), a naturą i umysłowością dewaiczną (Indra Dewa). Asurom wystarcza zewnętrzny pozór, zadowalają się światem zewnętrznym, pragną szybkiej i płytkiej nauki, podczas gdy Dewom potrzeba długiego i bardzo głębokiego poznawania, na spokojnie, bez pośpiechu, aż do pełni oświecenia, aż do urzeczywistnienia prawdziwej Jaźni, boskiej Duszy, Atmana. Wairoćana to przykład asura, demona, demonicznej istoty, która chociaż uczy się od dobrego Mistrza, od Guru najwyższej klasy, źle pojmuje nauki, pozostając przy materialnych interpretacjach boskiej wiedzy, a w rezultacie czci materialne ciało jako Atmana.
Demon Wairoćana został włączony do panteonu upadłych form buddyzmu, który poprzez całą tę historię praktycznie zniknął z Indii, gdyż mądrzy ludzie pragnący oświecenia podążają w ślady Indra Dewy, który ucząc się należycie i wytrwale osiągnął pełnię duchowego urzeczywistnienia, osiągnął poznanie Atmana. Demon Wairoćana razem ze swoim asurowym synem Balinem, znanym jako Mahabali, przebywają w jednej z najniższych sfer upadłego świata demonów znanego ogólnie jako Patala, w sferze Sutala.
Bóg Wisznu w swojej inkarnacji jako Wamana Awatara usunął demona Balina, Mahabalina, do sfery Sutala, a jego ojciec Wairoćana podążył tam za swoim synem. Wisznu jako Wamana Awatara uratował Trójświat od zawładnięcia przez demoniczne moce Mahabalina Asura i jego jeszcze bardziej demonicznego ojca. Cechą szczególną demonicznej sfery Sutala Loka jest pełen urokliwego przepychu materialny kult Wisznu, który jednakże czczony jest ze strachu przed licznymi karami ale też w nadziei na przyszłe dobrodziejstwa. Można sferę Sutala nazwać kraina upadłej lub fałszywej religii, złudnej wiary, złudnej nadziei pokładanych w pełnych przepychu materialnych formach sprawowania kultu religijnego. Oczywiście, w upadłym świecie Sutala, za całym przepychem fałszywego kultu religijnego stoi ogromna, przerażająca duchowa pustka prowadząca do nicości.
Wairoćana to taki Lucyfer w duchowości i ezoteryce Wschodu, demon uważający się za oświeconego znawcę Jaźni, o której w rzeczywistości nie ma pojęcia, łudząc się materialnym przepychem i fałszywym kultem oraz złudnymi nadziejami. Wairoćana łudzi i oszukuje siebie jak i licznych Daitjów, stwarza pozory osiągnięcia światłości, jest łudzicielem i mamicielem, a nawet sam siebie oszukuje będąc bezpodstawnie przekonanym o swoim oświeceniu i randze podobnej do tej jaką otrzymał Indra.