Zaratusztra

Z Himalaya-Wiki

Zaratusztra, Zarathustra, Ashu Zarathushtra, także Spitama Zaratusztra - imię perskie: زرتشت, ang. Zoroaster – perski kapłan, prorok i reformator religijny, twórca jednej z najstarszych na świecie religii monoteistycznych, nazywanej od jego imienia zaratusztrianizmem, a poprawniej mazdaizmem. Syn Pouruszaspy z rodu Spitama oraz jego żony Dughdavy, który urodził się 26 marca 1767 roku p.e.ch., a żył 77 lat i 40 dni. Objawienie mistyczno-duchowe spłynęło od Boga Absolutu Ahura Mazdy w 1738 roku, a śmierć zabrała świętego proroka w 1690 roku, w dniu 6 maja.

Główne świadectwo dotyczące Świętego Proroka Zaratusztry to najstarsza część Awesty – Gaty. Hymny te zostały napisane przez niego samego w formie objawienia od Boga Absolutu znanego jako Ahura Mazda. Badania porównawcze archaicznego języka Gat i zawarte w nich odniesienia do faktów historycznych wskazują, że prorok Zaratusztra działał na terenie dzisiejszego północno-wschodniego Iranu i w Turkmenistanie. Na tej podstawie okres jego życia różni badacze umieszczają pomiędzy XIII a połową VI wieku p.e.ch., przy czym większość przyjmuje, że żył on około 1000 roku p.e.ch., jednakże sami zaratusztrianie podają jako datę narodzin objawienia 1738 rok p.e.ch., a najnowsze dowody archeologiczne w pełni się do tego przychylają. Często podawana, tzw. "tradycyjna" data życia Zaratusztry (660-583 p.e.ch.) pochodzi od badaczy brytyjskich, którzy jako pierwsi przetłumaczyli Awestę w połowie XIX wieku i mylnie zinterpretowali fakty historyczne opisane w Gatach. Niestety, ta kompletnie pomylona wersja życia Proroka Zaratusztry pokutuje w licznych pseudonaukowych publikacjach, których śmieszni "autorzy" nie liczą się z oczywistymi faktami, jak chociażby chronologia zaratusztriańska licząca lata w kalendarzu od dnia objawienia się Ahura Mazdy świętemu prorokowi, co miało miejsce w 1738 roku p.e.ch. Prorok Spitama Zaratusztra był jednym z wielu kapłanów wiary staroirańskiej zwanej mazdaizmem od głównego boga występującego w panteonie tej religii o nazwie Ahura Mazda. Religia ta była typową religią monoteistyczną, chociaż jej kult aniołów podobną do np. wierzeń starożytnych Greków, wywodzącą się z tego samego aryjskiego rdzenia co hinduski braminizm.

Zgodnie z przekazem zawartym w Gatach plemię Zaratusztry zostało wybite na skutek wojen plemiennych, a on sam tułał się przez kilkanaście lat po stepach północnego Iranu, ucząc się od innych kapłanów i obserwując bezsensowne walki plemienne wyniszczające jego lud. W wieku 30 lat spłynęło na niego objawienie Boże. Zobaczył jaśniejącą istotę, która nazywała się sama Wohu Manah (Dobra Myśl). Istota ta zaprowadziła go przed oblicze Boga Najwyższego, który przedstawiał się jako Ahura Mazda (Pan Dobra, Bóg Mądry) i który w jednej chwili spuścił na Zaratusztrę objawienie wszystkich zasad nowej religii. Ukazywał się on Zaratusztrze jeszcze kilka razy, udzielając mu kolejnych objawień. W jednej z owych następnych wizji prorok ujrzał przeciwnika Ahura Mazdy: ducha zła i ciemności Angra Mainju (Aryman).

Spitama Zaratusztra usiłował przekazać to objawienie swoim krajanom, jednak nie znalazł u nich posłuchania. Wreszcie musiał zbiec do pobliskiej krainy – królestwa Chorezmu. Zdołał tam przekonać do swojej religii, króla Wisztaspę, który zaprowadził tę religię na swoim terytorium. Wywołało to gniew okolicznych władców, którzy zorganizowali rodzaj "karnej ekspedycji" na Chorezm. Ekspedycja ta zakończyła się fiaskiem, a król Wisztaspa w odwecie najechał wszystkie okoliczne państwa i utworzył duże królestwo na terenach obejmujących dzisiejszy Iran Północny, Turkmenistan i część Kirgistanu. Obowiązującą religią w tym nowym państwie stał się zaratusztrianizm (awest. Daēnā Vañuhi; pers. آيين زرتشتی Âjin-e Zaratoszt-i), a Zaratusztra stał się jej głównym mazdejskim kapłanem. Prorok Zaratusztra pojął za żonę córkę najważniejszego doradcy Wisztaspy – Dżamaspy, który stał się jego największym poplecznikiem i przyjacielem. Sam Zaratusztra stał się jedną z najbardziej wpływowych postaci w państwie Wisztaspy.

Zgodnie z tradycją przekazaną w późniejszych księgach Awesty, Święty Prorok Zaratusztra zrezygnował pod koniec życia z wszelkich zaszczytów, spisał Gaty, a następnie umarł przez dobrowolne zanurzenie się w lodowatych, krystalicznie czystych wodach jeziora Kasaoja w Pamirze (Kasawa w Sistanie), według innej wersji jego nasienie w tym jeziorze miał umieścić Izad Nerosjang, duch dobroczynny, sam Spitama Zaratuszra miał zginąć na wojnie w wieku 77 lat i 40 dni. Z Awesty wynika też, że nasienie Świętego Proroka Zaratusztry obecne w tym jeziorze zapłodni kiedyś dziewicę, która o świcie wykąpie się w tym jeziorze. Urodzi się z niego nowy prorok (Saoszjant), który poprowadzi ludzi do ostatecznego zwycięstwa z siłami zła i ustanowi bezpośrednie królestwo Ahura Mazdy na Ziemi.