Zazen

Zazen - po jap. 座禅 medytacja na siedząco, siedzące zen; chiń. upr. 坐禅, chiń. trad. 坐禪, zuòchán, kor. 좌선 chaosŏn, wiet. tọa thiền – podstawowa w buddyzmie zen forma medytacji wykonywana w pozycji siedzącej z nogami skrzyżowanymi lub w siadzie klęcznym. Głównym elementem zazen dla początkujących jest siedzenie w poprawnej pozycji, spokojne oddychanie i brak przywiązania do własnego myślenia.

Celem praktykowania zazen jest „oświecenie i uwolnienie się od cierpienia” oraz „wyzwolenia się od próżności i chęci zysku”. Praktycznie celem jest osiągnięcie stanu długotrwałego skupienia, podczas którego nie myśli się w sposób chaotyczny. Ważne jest utrzymanie poprawnej pozycji oraz oddychania. Praktyka medytacji prowadzi do rozwinięcia koncentracji, siły samadhi (jap. jōriki, chiń. dingli, 定力) czyli skupienia w świetle. Rozwinięcie siły samadhi jest jednym z najważniejszych elementów treningu, gdyż według wierzeń buddyjskich i jogicznych umożliwia pełną realizację, przekroczenie świata doczesnego i duchowego.

Przy wykonywaniu zazen można przyjmować następujące pozycje:

• kekkafuza (jap. 結跏趺坐) – pełny lotos, w sanskr. padmasana;
• hankafuza (jap. 半跏趺坐) – półlotos, w sanskr. ardha-padmasana;
• otwarty lotos, pozycja birmańska / agura (jap. 胡坐), w sanskr. ardhana, ardhanasana;
• seiza (jap. 正坐) – właściwy sposób siedzenia (na piętach), siedzenie jak skała, w sanskr. wadźrasana;

Praktyka siedząca dłuższa niż kilkadziesiąt minut jest zwykle trudna do utrzymania, należy zatem co jakiś czas przerywać ją kinhin – odmianą zazen praktykowaną podczas chodzenia, medytayjnym spacerowaniem. Pozwala to na rozruszanie mięśni i rozciągnięcie nóg po długim okresie siedzenia.

Zazen jest praktykowane zbiorowo podczas formalnych spotkań (sesshin lub zazenkai). Spotkania takie mogą trwać od paru dni do wielu tygodni. Zazwyczaj praktykuje się wtedy zazen około 10 godzin dziennie, przerywając je na czas posiłku, wykonywanie robót „samu” lub medytacji w ruchu - medytacji w chodzie kinhin. Praktykowanie wspólnie z innymi pozwala na osiągnięcie większego skupienia, daje też możliwość spotkania z rōshim (dokusan), w sanskr. ryszim.