Cherubin

Cherubin

Cherubin lub Cherub (l.mn. cheruby, cherubini, cherubiny, cherubinowie, kerubim; hebr. l.p. כרוב cherub, l.mn. כרובים cherubim – silni) – potężne nadprzyrodzone istoty, stojące bardzo wysoko w hierarchii bytów, znajdujące się często w bezpośredniej bliskości Boga. Mylone często z uskrzydlonymi puttami pojawiającymi się w dziełach sztuki nowożytnej. Cherubiny symbolizują dwie najlepsze i najznakomitsze " siły Boga": dobroć i potęgę.

Etymologia

Zarówno idea, jak i sama nazwa cherubinów jest pochodzenia asyryjskiego lub akadyjskiego. Akadyjskie słowo karibu znaczy "ten, który się modli" lub "orędownik", jakkolwiek Pseudo-Dionizy utrzymywał, że "nazwa Cherubinów oznacza dar poznania i uwielbiania Boga".

Etymologia hebrajskiego słowa kêrûb jest niepewna, ale wydają się prawdopodobne związki z akadyjskim słowem kâribu, oznaczającym istotę ujmującą się za człowiekiem i go strzegącą. Istotami pokrewnymi dla cherubów są serafy.

Wygląd cheruba

Ikonografia Cherubin

Opis cherubina w Biblii ogranicza się do wskazania posiadania przez niego twarzy i skrzydeł. Istnieją przypuszczenia, że wyobrażano cheruby jako uskrzydlone młode osoby obojga płci (jak na malowidłach egipskich), skrzydlate mezopotamskie byki, które umieszczano przy wejściach do świątyń, lub jako sfinksy o ciele lwa ze skrzydłami i ludzką twarzą. Za ostatnim przypuszczeniem opowiadają się liczne znaleziska archeologiczne z epoki brązu i żelaza z terenów Palestyny.

W sztuce starożytnej Asyrii cherubiny były przedstawiane jako wielkie skrzydlate o ludzkiej lub lwiej twarzy i ciele sfinksa, orła lub byka. Ich wizerunki, jako duchów opiekuńczych, umieszczano zazwyczaj nad wejściem do świątyni lub pałacu.

Przedstawienia skrzydlatych, wielogłowych istot pełniących funkcję strażników świątyni i pałaców musiałby być bardzo rozpowszechnione w krajach Bliskiego Wschodu, skoro pojawiały się nie tylko w sztuce i literaturze babilońsko-asyryjskiej (skąd niewątpliwie przejęli je autorzy Księgi Izajasza i Księgi Ezechiela), ale także w znanym Izraelitom tradycjach kananejskich, które wywarły znaczący wpływ na opisy Księgi Rodzaju i innych ksiąg Starego Testamentu. Na ozdobach z kości słoniowej, pochodzących z kolekcji króla Megiddo (ok. 1200r. p.n.e.), widnieje podobizna władcy kananejskiego siedzącego na tronie " wspieranym przez skrzydlate lwy o ludzkiej głowie". Dwa cherubiny, przedstawione jako skrzydlate zwierzęta z ludzkimi głowami, podtrzymują także tron Hirama, króla starożytnego Byblosu.

Istota Cheruba w różnych tradycjach i świętych pismach

Cherubiny są pierwszymi aniołami wymienionymi w Starym Testamencie w Księdze Rodzaju (Rdz 3,24), gdzie z ognistymi mieczami strzegą one drogi do Drzewa Życia i ogrodu Edenu. W Księdze Wyjścia (Wj 25,18–22) czytamy o dwóch cherubach "ze złota" umieszczonych po obu stronach "przebłagalni" nad Arką Przymierza. Posągi cherubów osłaniały Arkę skrzydłami rozpostartymi ponad jej wiekiem. Analogiczny sposób przedstawiania istot nadprzyrodzonych pojawiał się równocześnie na kananejskich płaskorzeźbach z kości słoniowej, odkrytych w Megiddo (ok. 1200 rok p.n.e.) oraz na sarkofagu Ahirama z Fenicji (ok. 1000 rok p.n.e.).

Paweł w Liście do Hebrajczyków (9,5) mówi o "cherubach Chwały, które zacieniały przebłagalnię". Motyw cherubów wykorzystywano w dekoracjach, jak np. wzmiankowana w 2 Księdze Kronik (2 Krn 3,14) zasłona czy płaskorzeźby w Świątyni Jerozolimskiej (1 Krl 6–7). Prawdopodobnie symbolika ta była odwołaniem do ogrodu w Edenie, gdzie cheruby strzegły drzewa życia, przedstawianego zwykle jako palma daktylowa.

Cherubin i Arka Przymierza

W Księdze Ezechiela (Ez 1,4–25, 10, 1-22) prorok nad rzeką Kebar widział przy rydwanie Boga – według większości badaczy Pisma Świętego – czterech cherubów, a każdy z nich ma "po cztery twarze i po cztery skrzydła".

Pierwsza Księga Królewska (6, 23-28), opowiada o tym, jak Salomon, urządzając wnętrze świątyni, "sporządził dwa cheruby (...) z drzewka oliwkowego.

W tradycji rabinackiej i okultystycznej cherubiny zazwyczaj uważa się za woźniców rydwanów Boga, podpory jego tronu, oraz personifikacje wiatrów.

W Apokalipsie św. Jana (4, 6-8) cherubinami są "cztery Zwierzęta" nieustannie oddające "chwałę, cześć i dziękczynienie" swojemu Stwórcy. Jak mówi autor Apokalipsy, "każde z nich ma po sześć skrzydeł - dookoła i wewnątrz są pełne oczu".

W Talmudzie cherubiny utożsamiane są z chórem ofanim (kół) lub chajot (istot żyjących), które, zgodnie z tradycją, zamieszkują szóste lub siódme niebo.

W systemie Pseudo-Dionizego cherubiny są drugim spośród dziewięciu chórów anielskich i grają rolę strażników gwiazd stałych.

Według św. Tomasza z Akwinu cherubiny górują nad aniołami innych chórów wiedzą. Jako aniołowie światłości i chwały, pełnią funkcję niebiańskich archiwariuszy. Wodzami cherubinów, według większości źródeł okultystycznych, są Ofaniel, Rikbiel, Cherubiel, Rafał, Gabriel, Zofiel i przed upadkiem - Szatan, który jak twierdzi Parente (The Angels), " był najwyższym rangą aniołem chóru cherubinów".

We wczesnych tradycjach muzułmańskich przechował się pogląd, że cherubiny zostały stworzone z łez, które archanioł Michał uronił nad grzechami wierzących.

W mitologiach perskiej i greckiej cherubinowi odpowiadał gryf. Funkcja jednych i drugich polegała na przekazywaniu wiadomości wyższym bóstwom. Motyw gryfa bliskowschodniego został przyjęty przez kulturę zachodnią. Pierwotnie nieprzychylna człowiekowi istota w mitologiach kręgu śródziemnomorskiego uległa ewolucji. Gryfa poświęcono Apollinowi i uznawano za strażnika wina u Dionizosa. Jego wyobrażenia zaś pojawiały się w sztuce greckiej, rzymskiej i sakralnej bizantyjskiej.

Tradycja chrześcijańska zalicza cheruby do aniołów. Według wczesnej tradycji hebrajskiej nie każda nadprzyrodzona istota była aniołem. Sama Biblia bowiem nigdzie nie mówi o cherubach jako o istotach zaliczających się do kategorii „aniołowie”. To utożsamienie jest znacznie późniejsze (obecne np. w pismach Pseudo-Dionizego Areopagity) i wynika prawdopodobnie z chęci swoistego uporządkowania świata istot nadprzyrodzonych i oddania ich pod władzę jednego Boga. Określenie anioł (hebr. mal'ach, posłaniec) było zarezerwowane dla istot przekazujących ludziom Boże przesłania, więc nie każda nadprzyrodzona istota była aniołem-posłańcem. Zgodnie z tradycją Izraela Bóg zarządzał kosmosem przy pomocy orszaku niebiańskich pomocników. Członkowie tej rady Bożej uchodzili za synów Boga i gwiazdy poranne (por. Hi 1,6; 38,7), bogów (por. Ps 82) lub wojsko niebieskie (Ne 9,6; Ap 1,20). W ramach hierarchii niebiańskiej byli oni namiestnikami i zarządcami Boga (por. Pwt 32,8). Politeistyczni sąsiedzi Izraela traktowali istoty tego rodzaju jako część panteonu, natomiast Biblia opisuje je jako istoty stworzone, nie dające się w żaden sposób porównać z Bogiem. Dopiero późniejsza tradycja zidentyfikowała wszystkie te nadprzyrodzone istoty jako anioły (chóry lub sfery anielskie) bez względu na to, czy rzeczywiście pełnią one funkcję posłańców czy nie.

Linki zewnętrzne

Portal nauk duchowych i społecznych tradycyjnych szkół i zakonów sufickich w Polsce

Portal z naukami duchowymi najstarszej indyjsko-perskiej szkoły sufickiej czisztijja z Ajmer w Polsce