Maja

Maja (sanskr. Maya Devi) - w wedyźmie była to nadprzyrodzona, iluzoryczna moc bóstwa w formie Dewi; manifestacja boskiej energii; w wedancie i buddyźmie ułuda zasłaniająca rzeczywistość. Maja bywa utożsamiana z Kali, Durgą itp. W piśmie Dewi Mahatmjam, Mahamaja opisywana jest jako ta, która zakrywa oczy Wisznu podczas Joganidra (boskiego snu) w czasie, gdy całe stworzenie wtopione zostało w jego ciało. Nie należy mylić boskiej Maya Devi z demoniczną siłą mroku i pomylenia znaną jako Mayasura (Maja-Asura). W filozofii adwajta (wedanta) oraz w buddyzmie, maja jest iluzją, namacalną i mentalną rzeczywistością codziennie absorbującą świadomość żywych istot, zakrywającą przed nimi prawdę na temat tożsamości i ich związku z Brahmanem. Koncepcja Maji pochodzi z Upaniszadów. Według hinduizmu Maja oddziałuje głównie poprzez tzw. fałszywe ego (ahankara), czyli utożsamianie się z materialnym ciałem, oraz poprzez przywiązanie do posiadanych rzeczy (mameti). Pokonanie wpływu maji jest konieczne do wyjścia z cyklu sansary i osiągnięcia wyzwolenia (mokszy). Mahamaja (wielka, potężna Maja) ma moc utrzymywania żywych istot w złudzeniu, a także wyzwolenia ich z ułudy. Mahamaja składa się z trzech sił natury materialnej - gun. jest wewnętrzną mocą Wisznu, który utrzymuje te dwie energie poprzez rozszerzenie się w różne kategorie Wisznu murti i dewów. W buddyzmie Māyā (Mahāmāyā lub Māyādevi) to imię matki Sidhatthy Gaotama, późniejszego Buddy, żona króla Suddhodany Gaotamy, z rodu Śakjów.