Śabda

Śabda – dźwięk, wibracja, jeden z zasadniczych i najstarszych sposobów, za pomocą którego jogini skupiali uwagę w koncentracji i medytacji. Odkrycia i misteryjne nauki jogów na temat dźwięków, ich natury i zastosowaniu, zebrane są w formie mantra widya (mantra vidyā), wiedzy o dźwiękach.

Można wyróżnić różnego rodzaju dźwięki czy wibracje, różne śabdy:

• przeliterowane (varṇa-ātmaka);
• mające znaczenie odgłosy przyrody jak np. odgłos wodospadu, (dhvani);
• nada - dźwięk nadzmysłowy czy wewnętrzny (nāda);

To, co słyszy się jest końcowym wytworem całego procesu ewolucji, która prowadzi do transcendentalnej wibracji - śabda-brahman. Rozróżnia się cztery etapy tego procesu ewolucji wyliczając od góry:

1. Najwyższy dźwięk, najsubtelniejsza forma dźwięku, związana z ośrodkiem psychiczno-energetycznym u podstawy kręgosłupa - paraśabda.
2. Widzialny dźwięk związany z sercem, z ośrodkiem anahata, który słychać i widać wewnątrz jako pranawę, świętą sylabę OM - paśyantiśabda.
3. Dźwięk środkowy - odnosi się do różnych dźwięków podstawowych, takich jak wypowiedzenie matrika - pięćdziesięciu liter sanskryckiego alfabetu. Jest to również poziom, na którym przed Mistrzem odkrywa się mantry - madhyamaśabda.
4. Dźwięk przejawiony, objawiający się w mowie – najgrubszy aspekt dźwięku - vaikhāraśabda, podstawa recytacji mantr, śpiewania pieśni (bhadźan), modlitw etc.