Arhat

Arhant (pāli.) (sanskr.. arhata; tyb. draciompa; jap. arakan, rakan; chin. āluóhàn, luóhàn; Hindi Arihant अरिहन्त; korea. nahan; wiet. A la hán). Nazwa pochodzi od pālijskiego araha = godny, stąd - arahanta, arahant. Gnoza uzywa pojęcia Arhat w zapisie Achont i nieco innym znaczeniu, gdzie Archonci to bogowie, demiurdzy, istoty mające władzę mocy stwórczej. Arhat bywa założycielem aśramu, klasztoru czy linii sukcesji w ramach szkoły myśli duchowej.

Arhata w sanskrycie znaczy doskonały, pełny, pierwotny, rządzący.

Popularna ludowa etymologia wyprowadza słowo od sanskryciego ari "wróg" i hanti "zabił/ła", gdzie "wróg" to trucizny skalań. Tybetańskie tłumaczenie draciompa ("Niszczyciel Wrogów") opiera się na tej etymologii.

Archont (gr. ἄρχων archon, dopełniacz ἄρχοντος archontos - rządzący) – najwyższy urzędnik państwowy w starożytnych Atenach, który przewodniczył radzie areopagu i zajmował się najważniejszymi sprawami ateńskiej polis. Urzędnicy ci pojawili się w VIII w. p.n.e.. Gnoza używa jednak tego pojęcia w znaczeniu wodza duchowego, oświeconego, a kultura obszaru Himalajów jako oświeconego mistrza duchowego, wodza szkoły ezoterycznej, dzierżawcę linii przekazu.

W dżinizmie, termin arhat (lub arihant) jest synonimem dla Dżaina lub Tirthankara. Dżinijska Navakar Mantra zaczyna się od słów "Namo Arhantanam". Arihant zniszczył wszelaką karmę (ari = wróg, hant = niszczyciel) i tak osiągnął Nirwanę.

We wczesnych szkołach buddyjskich i tradycji theravāda to istota, który osiągnęła Oświecenie - spełniła arahattamagga czyli ścieżkę wiodącą ku Oświeceniu. Jest to czwarty stopień "świętości":

• "Wkraczający w Strumień" (pāli. Sotāpanna)
• "Raz Powracający" (pāli. Sakadāgāmi)
• "Nie Powracający" (pāli. Anāgāmī)
• Arahant

Arahant to synonim Buddy, często pojawiający się w Kanonie Pālijskim jako jedno z dziesieciu określeń oświeconego. W theravādzie często używa się tego słowa na określenie oświeconego ucznia Sidhatthy Gotamy. Arahant to ostateczny cel ścieżki - wyzwolenie się ostatecznie z wszystkich 10 pęt karmicznych (pāli. saṃyojana).

Mahajana uważa arahata jedynie Oświeconego Ucznia Buddy (pāli. Savakabuddha, sanskr. Śrāvaka).

Pozdrawianie i wielbienie Arhata lub arhatów (przywódców ruchu duchowego, aśramu, linii przekazu):

• Om Arhataya Namah! (108x, 308x lub 1008x)