Pranajama

Pranajama, pranayama - sanskr. prānāyāma - w praktykach jogi technika opanowania oddechu, mająca na celu jego maksymalne spowolnienie i zrytmizowanie.

Oddech podzielony jest na trzy fazy:

• puraka (głęboki wdech), także śvasah;
• rećaka (dogłębny wydech), także praśvasah;
• kumbhaka (wstrzymanie oddechu po wdechu lub wydechu).

W ośmioczłonowej klasycznej jodze indyjskiej pranajama stanowi kolejny, czwarty człon po asanach. Pranajama stanowi również istotną część praktyki hathajogi. Celem ćwiczeń oddechowych jest usunięcie przeszkód pojawiających się na drodze poznania. Spowalniając oddech, jogin może z pełną świadomością (ćittam) wniknąć w pewne stany świadomości, które podczas zwykłego czuwania są dla świadomości niedostępne, np. w stan marzeń sennych (skr.: svapna). Zgodnie z zaleceniami traktatu Hathajoga Pradipika, ćwiczenia oddechowe należy wykonywać cztery razy na dobę, za każdym razem 80 cykli oddechów. Odpowiednie asany to siddhāsana, vīrāsana, padmāsana i baddhakoṇāsana.