Asmita
Asmita, w dewanagari अस्मिता trl. asmitā – termin z tradycyjnej jogi i filozofii indyjskiej objaśniany jako świadomość "jestem", stan "jestem", "jaźniość", "samo bycie". Stan "jestem" świadomości empirycznej, to szczególny stan ćitty (świadomości, natury umysłu, czystego umysłu, wyższego umysłu), który uzurpuje sobie pozycję, by pełnić rolę jaźni (faktycznego bytu podmiotowego jednostki). Polega na błędnym doświadczaniu braku oddzielności pomiędzy podmiotem widzenia i aktem widzenia.
W klasycznej formule wedyjskiej Aham Brahma Asmi (Aham Brahmāsmi), mamy Aham Asmi jako "Jam Jest" służące do osadzania w boskiej rzeczywistości, a także Aham jako samo poczucie Ja i Asmi (Jest, forma od Być) jako podstawę do stanu asmita - bycia, jaźniości, przebywania w ja i wyrażania ja, trwania ego. W początkowych fazach praktyki asmita bywa oczyszczane i sublimowane, a nawet umacniane tak, aby uzyskać integralną osobowość i zrównoważone ego ludzkiej osoby, jednakże w zaawansowanych etapach praktyki, asmita staje się przeszkodą, kleśą, którą trzeba wyeliminować, aby móc rozwijać się dalej we właściwym kierunku.
W pierwszej części Jogasutr I.17, Ryszi Patańdźali opisuje jak zrobić podstawowe porządki z asmitą na ścieżce duchowego urzeczywistnienia jaką zawsze była, jest i będzie tradycyjna joga. Wyraziste jest ukierunkowanie identyfikacji ja czy ego w kierunku uporządkowanych myśli (witarka), intuicyjnych odczuć (wićara) oraz stanów błogości (ananda) pozwalających na osiągnięcie najniższego stanu samourzeczywistnienia (sampradźńata).
Asmita to później jednakże druga z pięciu uciążliwości (kleśa) wymienianych w Jogasutrach (II.3). Maharyszi Patańdźali naucza o konieczności osłabienia i usunięcia asmity i pozostałych błędów poznawczych. Jogin osiąga taką czystość poprzez medytację dharmameghasamadhi (świetlistej ekstazy wielkiej chmury dharmy, kontemplowanie obłoku dharmy). Asmita jako egoizm czy egotyzm, staje się przeszkodą w dalszej praktyce, między innymi wtedy, gdy adept utożsamia siebie (ja) z ciałem fizycznym (sthula śarira) i energetycznym (linga śarira, prana kośa). Stan Aham jest głębszy i dotyka samego sprawcy myślenia i doświadczania że się jest.
Asmita jest drugą z pięciu głównych kategorii zasłon (awarana) uniemożliwiających ujrzenia prawdziwego kolorytu ducha wszechrzeczy, duszy wszechświata. Uciążliwy stan asmita pojawia się także gdy osoba myśli, że ma wielkie i nieomal wszechmocne ego, że jego ja wszystko potrafi, co chce to może. Inaczej mówiąc, przypisywanie mocy i możliwości bóstw nieba oraz Boga Absolutu do owego odczuwanego jako jaźń, małego ludzkiego ego, jest poważnym błędem. Charakterystyczne w uciążliwym etapie asmita objawami są silne stany złości (silny gniew) oraz ciężkie cierpienie czy poczucie cierpienia.
Praktykanci tradycyjnej jogi muszą przejść poza zasłonę asmita (ego bycia, jaźniości, zajmowania się sobą jako jaźnią), inaczej utkną w rozwoju na długi eony jako rodzaj "wolę być-ków", wyznawców "jestestwa", "bycia tutaj i teraz", "życia chwilą", egotyków zajmujących się sobą, rodzaj demonów od wszelkiego błędnego identyfikowania się jako ja/ego etc.
Asmita można wywodzić od rdzenia "as" w znaczeniu "żyć", "istnieć", "zaistnieć", "być obecnym", w znaczeniu "żyć tym, co się wydarza", "być w chwili", "żyć w chwili", jednakże zbytnie pogrążenie się w tych tematach, zbytnia ich eskalacja powoduje, że zamiast przejść przez zasłonę asmity, człowiek utknie na etapie asmita niczym owad w sieci pajęczej (awarany), a wskutek utkwienia w ego bycia, jestestwa, staje się asurą, rodzajem demona, złego ducha. Początkowe oczyszczenie asmita ze stanów odpowiednich dla zwierzęcego ego (anawa) jest konieczne dla przyjęcia właściwego kierunku praktyki, jednakże ze stadium asmita jako przeszkody, uciążliwości (kleśa) na poziomie zaawansowanym, trzeba przejść do kultywowania Aham czyli jogicznej Ahamkary i w końcu do etapu, gdzie osiągnięcie Aham Brahma Asmi staje się praktyką zasadniczą.