Upanajana

Upanajana, upa-najana, ang. upanayana - w sanskrycie w dewanagari: उपनयन upanayana lub उपनायन upanāyana – inicjacja wedyjska, ceremonia wedyjska oraz hinduistyczna, jedna z najważniejszych w życiu hinduisty, podczas której chłopcu z warny braminów (a również kszatrijów i waiśjów) po raz pierwszy zakłada się świętą nić bramińską upawita, jadźnopawita (yajnopavita, yajñopaveetam). Tradycyjnie daje ona prawa do uczestniczenia w obrzędach wedyjskich oraz hinduistycznych, przysłuchiwania się recytacjom świętych pism hinduizmu (szczególnie Wed) i rozpoczęcia nauki w gurukuli pod kierunkiem mistrza przewodnika duchowego (guru).

Dwidźa - drugie narodziny, duchowe narodziny młodego hindusa stanowi rytualna inicjacja upanajana, gdy po raz pierwszy otrzymuje sznur upawita. Chłopiec nie posiadający upawity, tradycyjnie jest uważany za śudrę i może spotkać się z odmową przyjęcia przez guru do gurukuli. Ceremonia ma miejsce zwykle w wieku 7-10 lat i potrzebna jest głównie męskim potomkom z warny bramińskiej. Ceremonia upanajana kończy okres, gdy młodzieniec spożywał posiłki wraz z matką i odtąd powinien jeść głównie w towarzystwie mężczyzn, pod opieką ojca oraz guru.

Atharwaweda zaświadcza o upanajanie odnoszącej się do kobiet, podobnie poświadczają traktaty: Harita Dharmasutras, Asvalayana Grhya Sutra oraz Yama smriti. W tradycji czysto wedyjskiej przed 500 rokiem p.e.ch., większość kobiet przechodziła jakąś formę ceremonialnej upanajany (inicjacji) najpóźniej krótko przed ceremonią ślubną.

Upa-najana czy upa-najanam dosłownie oznacza "wprowadzenie", "prowadzenie", "przybliżanie", "inicjowanie", "wtajemniczenie", "przyprowadzenie lub przybliżenie do nauczyciela (mistrza, przewodnika), poświęcenie przez Guru.

Traktat Baudhayana Grihya sutra w wersach 2.5.8 oraz 2.5.9 stwierdza, że inicjacyjny rytuał ucznia bramińskiego (brahmana) wykonuje się wiosną, ucznia z kszatrijów (wojowników) przyjmuje się latem, a ucznia z kasty (o naturze) waiśja (kupiec, rzemieślnik, gospodarz) inicjuje się jesienią. Ucznia o cechach śudra (robotnik najemny, niewolnik) można przyjmować w okresie zimowym (w porze deszczowej). Jeśli przyjmuje się grupowo uczniów ze wszystkich warn (kast), ceremonia inicjacyjna powinna mieć miejsce w okresie wiosennym. Ucznia o naturze brahmicznej przyjmuje się w wieku lat 7 lub 8, ucznia o naturze kszatrija inicjuje się około 10 lub 11 roku życia, a ucznia z warny waiśja w wieku lat 12 do 16. Rytuału upanajanam zwykle nie przeprowadza się dla osób w wieku powyżej lat 24 (po ukończeniu studiów uniwersyteckich) rzecze Apastamba Gryha Sutra, werset 1.1.1.27.

Częścią ceremonii inicjacyjnej jest nauka praktyki recytowania wedyjskiej Gajatri Mantry, a sama inicjacja zawiera także obligację do codziennego praktykowania, najlepiej trzy razy dziennie. Rozumie się, że dla dzieci i młodzieży, z mistyczno-magicznych praktyk wedyjskich, inicjacja w Gajatri Mantram jest zawsze polecana, nawet jak mają kwalifikacje śudrowe.

Bibliografia

• Piotr Balcerowicz: Historia klasycznej filozofii indyjskiej. Część pierwsza: początki, nurty analityczne i filozofia przyrody. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2003, s. 42, seria: Świat Orientu.
• Monika Tworuschka, Udo Tworuschka: Religie świata. Michał Dobrzański (tł.), Grzegorz Polak (uzup.). Wyd. 1. T. V: Hinduizm. Warszawa: Agora SA, 2009, s. 45, seria: Biblioteka Gazety Wyborczej.
• Louis Frédéric: Słownik cywilizacji indyjskiej. Przemysław Piekarski (red. nauk.). Wyd. 1. T. 2. Katowice: Wydawnictwo "Książnica", 1998, s. 329.
• Jan Knappert: Mitologia Indii. Maciej Karpiński (tłum.). Wyd. 1. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 1996, s. 134, seria: Mity i legendy świata.