Dakini

Dakini sanskryt: ḍākinī; (tyb. Wylie: mKha'-'gro-ma wymowa: khandroma) dosł. "posłanka niebios" to w tantryzmie tybetańskim istota personifikująca żeńskie aspekty oświecenia. W tantrze personifikuje żeńską energię seksualną stanowiącą archetyp stworzenia. Dakini symbolizuje kobiety prorokinie posłane na ziemię do ludzi przez niebiosa z anielskimi przekazami. Dakini w jodze odnosi się do lotosu muladhara u podstawy tułowia. Ikonografia tybetańska przedstawia dakini jako nagą, piękną, wolną kobietę, która nie boi się śmierci ani przemijania. Tańczy życie i tańczy śmierć. Praktyki z Dakini robi się jedynie z pomocą tajemnych inicjacyjnych przekazów aktywizujących dostęp do tego aspektu Śakti, Bogini.

„Dakini” znaczy także „wędrująca po niebie” lub „poruszająca się w przestrzeni” i jest twórczą energią przedstawianą w postaci nagiej, pięknej, niewyobrażalnie wprost wolnej kobiety, która tańczy życie i tańczy śmierć. Dakini reprezentuje dynamiczną, żeńską zasadę, nieustannie zmienną. Można z nią nawiązać kontakt tylko poprzez bezpośrednie, osobiste doświadczenie, które pozwala odzyskać pierwotną, niedualistyczną mądrość, dźńanam. Jeśli próbujesz zamknąć tę madrość w intelektualnych i teoretycznych systemach, wtedy ona sztywniejąc i nieruchomiejąc przestaje „poruszać sie w przestrzeni”, staje sie martwą, oderwaną od przeżywania życia wiedzą. Wiele tybetańskich i indyjskich historii opowiada o joginach, którzy ugrzęźli w takiej pozornej mądrości intelektualnych konceptów i dogmatów. Wtedy pojawia się Dakini w swej gniewnej postaci jako mądrość konfrontująca, aby gwałtownie rozbić iluzję i przywrócić związek z żywym doświadczeniem.

Jest wiele różnych dakiń. Buddyzm tybetański wyróżnia np. Dakinie Mądrości, ich emanacje Dakinie Aktywności, Światowe Dakinie, Mięsożerne Dakinie, Dakinie Posłanniczki i inne. Mianem dakiń określa się też wszystkich żeńskich buddów (np. Wadźrajogini oraz Tara), praktykujące kobiety, które osiągnęły oświecenie, a w potocznym tybetańskim żony lamów. Męscy odpowiednicy (albo partnerzy) dakiń są nazywani daka (skr.), wira (skr.), pało (tyb.), albo heruka. W buddyzmie tantrycznym reprezentują one inspirujący impuls świadomości, który praktykującemu pomaga osiągnąć oświecenie. Dakinie przedstawiane są w formach łagodnych, na wpół gniewnych oraz gniewnych.

Indyjskie słowo dakini (z akcentem na pierwszą sylabę) pierwotnie odnosiło się do groźnych żeńskich bóstw z orszaku bogini Kali, małżonek Ryszi Daka. Słowo to pojawia się już V wieku p.e.ch. w pismach Ryszi Panini. Były one również nazywane "duchami straszliwych matek". Później, wraz z nastaniem buddyzmu nazywano tak kobiety z niższych kast, nawet pariaski, które uczestniczyły w tantrycznych rytuałach jako partnerki joginów. Odnośniki do tej roli znajdują się w biografiach słynnych joginów (tzw. mahasiddhów), takich jak Maitripa, Tilopa, Saraha, Luipa. W końcu buddyzm tantryczny spersonifikował żeńską energię seksualną nadając jej również miano dakini. Dakini to często typ magicznej kobiety żyjącej w związku z joginem pustelnikiem.