Dewanagari

Z Himalaya-Wiki

Dewanagari (देवनागरी, z sanskr. Devanāgarī; deva "bóg" + nagari) czyli pismo bogów, pismo aniołów, pismo niebian – pismo alfabetyczno-sylabiczne, używane w północnych, zachodnich i środkowych Indiach do zapisu kilkunastu języków z grupy języków indoaryjskich, m.in. sanskryt, hindi, marathi, nepali, konkani, sindhi, maithili, pali, newari oraz bodo. Składa się z 48 znaków oraz kilkuset ligatur (Ksza, Dźńa), w tym z 16 samogłosek. Zapis znaków jest poziomy, od strony lewej do prawej. Charakterystyczna dla niego jest pozioma linia (matra) nad każdą literą i ligaturą (oprócz znaków dha i bha, których linia jest niepełna). Dewanagari posiada także kilka znaków interpunkcyjnych oraz znaków o znaczeniu fonetycznym. Dewanagari rozwinęło się z brahmi, starszej formy pisma indyjskiego, którego najwcześniejsza postać znana jest z napisów cesarza Aśoka (poł. III w. p.e.ch.). Najstarsze inskrypcje pochodzą z VII wieku, jednak wiadomo, że Panini swoją gramatykę sanskrytu napisał używając pisma dewanagari. Od XIX wieku najbardziej popularny system pisma do zapisywania i publikacji dzieł w sanskrycie.

Pismo dewanagari pochodzi od pisma gupta, siddham (Siddhaṃ, Siddhamātṛkā) i śarada (sharada), będąc wschodnim zapisem alfabetu gupta nazywanym początkowo nagari. Od początku XIII wieku zastępuje także pismo siddham, które pozostało jedynie w zapisach traktatów tantrycznych i jest skryptem w którym pisze się teksty z zakresu tantry w całej wschodniej Azji. Alfabet siddham pozostaje jako alternatywny w całym wielkim Kaszmirze. Nāgarī to rodzaj żeński od nāgara w znaczeniu przynależący do miejscowości lub miasta, język miejski, pismo miejskie czy miejscowe. Później, kiedy przepisano w tym piśmie całą Wedę, zaczęto używać nazwy devanāgarī, aby podkreślić, że pismo jest używane dla tekstów objawionych jakimi są pisma wedyjskie i same Wedy dane ludzkości przez Dewy - bóstwa, anioły i ryszich (mędrców). Istnieją także dane wskazujące, że ta forma pisma jest jednak dużo starsza, jednak brak jest wyrazistych pozostałości w postaci kopii materialnych dokumentów, dzieł, publikacji. Pismo brahmi z którego pochodzą alfabety brahmiczne, a w końcu dewanagari jest jednym z najstarszych rodzajów pisma na kuli ziemskiej, a alfabet aramejski Bliskiego Wschodu pochodzi od pisma brahmi. Istnieje także naukowa opinia o tym, ze dewanagari pierwotnie było używane tylko przez kastę bramińską i uczonych dla zapisywania nauk wedyjskich, a prosty lud posługiwał się pismami brahmicznymi oraz pismem gupta, a dopiero w czasach inwazji arabskiej na Indie zostały rozpowszechnione przez najeźdźców którym wpadły w ręce. Najeźdźcy muzułmańscy dokonali także ogromnej dewastacji spuścizny literackiej w Indii, która mieściła się na terytorium dzisiejszego Pakistanu przejętego przez islam, stąd zaginięcie większości oryginalnych pradawnych dzieł wedyjskich, które zwyczajnie arabski okupant wyznający islam spalił, chociaż dzieła medyczne i matematyczne przetłumaczył na arabski.