Ezoteryka

Ezoteryka odnosi się do wiedzy dostępnej jedynie dla osób uprzywilejowanych, doświadczonych, takich, które przeszły inicjację, jako przeciwieństwo do wiedzy egzoterycznej, która jest powszechnie dostępna. Jest to tzw. wiedza tajemna, czyli przeznaczona tylko dla grona wtajemniczonych, wybrańców. Pojęcie to jest często używane w religioznawstwie. Propaguje inne postrzeganie rzeczywistości, rozwój duchowy, porusza tematy nie udowodnione lub odrzucane przez naukę. Jej treści są na ogół otoczone atmosferą tajemnicy, starożytnych przekazów, guru o nadnaturalnych mocach, itp., a nie są w żaden sposób potwierdzane, są odczuwalne jedynie w sposób pozazmysłowy.

Ezoteryczny to przymiotnik powstały w Starożytnej Grecji pod rządami Imperium Rzymskiego. Pochodzi z greckiego słowa esôterikos, od esôtero (esô: "wewnątrz"). Słowo to oznacza wszystko, co jest "wewnętrzne" i związane z okultyzmem, "ukryte". Przeciwieństwem jest egzoteryczny, od greckiego eksôterikos, od eksôtero (eksô: "na zewnątrz"). Platon (427-347 p.n.e.) w swoim dialogu Alcybiades (ok. 390 p.n.e.) używa wyrażenia ta esô oznaczającego "rzeczy wewnętrzne", zaś w dialogu Teeteto (ok. 360 p.n.e.) używa ta eksô co oznacza «rzeczy zewnętrzne». Prawdopodobnie pierwsze wystąpienie przymiotnika esôterikos odnaleźć można w pracy Lucjana z Samosaty (ok. AD 120-180) pod tytułem "The Auction of Lives", § 26 (nazywaną także "The Auction of the Philosophical Schools"), która napisana była ok. roku 166.

Pojęcie Ezoteryzm pokrywa się głównie z okultyzmem, które to pojęcie oznacza po prostu "wiedzę ukrytą"; jednakże w XX wieku wielu ezoterystów unikało nazywania siebie okultystami, wskutek negatywnego zabarwienia, jakie słowu temu przypisywano (np. przypuszczenia, że okultyzm wiąże się z wielbieniem diabła, czarnoksięstwem czy czarną magią). Z tego samego powodu wielu (głównie chrześcijańskich) przeciwników ezoteryzmu preferuje termin "okultyzm". Dużo wspólnego ezoteryzm ma też z mistycyzmem, jednakże wiele tradycji mistycznych nie próbuje wprowadzać dodatkowej wiedzy duchowej, lecz raczej koncentruje się na skupieniu uwagi osoby wierzącej czy modlącej się na obiekcie kultu. Ruch New Age ma wiele wspólnego z wieloma tradycjami ezoterycznymi. Wielu ezoteryków odrzuca jednak przypinane im często na siłę określenie "New Age", zwykle ze względu na to, iż odrzucają oni wiele elementów tej filozofii i nie chcą być z nią kojarzeni.