Kaszmir

Kaszmir – w sanskrycie: कश्मीर Kaśmira - to jeden z czterech regionów Dżammu i Kaszmiru, także rodzaj tkaniny. Od 1948 roku podzielony pomiędzy Indie (Kotlina Kaszmirska) i Pakistan (Azad Dżammu i Kaszmir).

Kaszmir – to także miękka tkanina z wełny kóz kaszmirskich, charakteryzująca się bardzo cienkimi włóknami o grubości 16-18 mikrometrów, co zapewnia jej wyjątkową puszystość. Naturalne kolory to szary, brązowy lub biały. Nazwa pochodzi od nazwy regionu w północnych Indiach.

Współczesny Kaszmir (oficjalnie: Dżammu i Kaszmir) to terytorium zamieszkałe przez 12 milionów mieszkańców. Jest to obszar o powierzchni 222 200 km², rozdzielony pomiędzy Indie (Dżammu i Kaszmir - 101 tys. km²), Pakistan (Azad Kaszmir i Terytoria Północne - 78 114 km²) i Chiny (Aksai Chin - 40 735 km²). Kraj ten obejmuje obok historycznego Kaszmiru (Kotliny Kaszmirskiej) także kilka innych krain: Dżammu, Ladakh, Baltistan, Gilgit, północny skrawek Pendżabu i część Tybetu Zachodniego. Przeważającą część obszaru zajmują pasma górskie Himalajów i Karakorum. W zachodniej części, w dolinie rzeki Dżhelam, leży Kotlina Kaszmirska. Główna rzeka, Indus, płynie ku północnemu zachodowi przez całe terytorium stanu.

Mieszkańcy Kaszmiru w prawie 80 procentach wyznają islam (w większości sunnicki), występują też hinduiści, buddyści oraz niewielkie skupiska sikhów, chrześcijan i dżinistów. Ludność najczęściej posługuje się językami: kaszmirskim, hindi, pendżabskim, dogru i balti. Język kaszmirski, którym mówią ponad 4 miliony osób, jest językiem oficjalnym w indyjskiej części i jednym z piętnastu języków państwowych Republiki Indii.

Kotlina kaszmirska

Kotlina Kaszmirska ma około 7200 km² powierzchni i rozciąga się 1700 m nad poziomem morza. Pełniła ona bardzo ważną funkcję w historii starożytnych Indii, przez bardzo długi czas była centrum kultury sanskrytu i nauczania starożytnych wedyjskich Ryszich. Rejon Kaszmiru był także ważnym centrum buddyjskim i medytacyjna szkoła kaszmirska wywarła duży wpływ na rozwój medytacyjnej szkoły buddyzmu chińskiego - chan. Od przełomu XIV i XV wieku, Kaszmir zasłynął z rozwoju ezoteryzmu i gnozy, w szczególności sufizmu, w tym szkoły sufickiej Ryszijja (Rishian). Śiwaizm kaszmirski to duchowość i ezoteryzm śiwaicki związany z jogą i tantrą jaki od wieków rozkwitał w Kaszmirze. Kaszmirska literatura, rzeźba, muzyka, taniec i architektura wyraźnie wpłynęły na obecny kształt azjatyckiego dziedzictwa kulturowego.

Najczęstszym miejscem górskich wypraw są okolice lodowca Kolahoi. Jeśli będziemy już w tych okolicach to nie można przegapić lodowych grot Amarantha. Najciekawszą miejscowością Kaszmiru jest Srinagar, stolicą tego prześlicznego stanu. Wciśnięte pomiędzy malownicze góry, miasto rozciąga się nad samym brzegiem jeziora Dal. Górzysty Kaszmir, stan położony w północno - zachodnich krańcach Indii, był przed laty istną oazą spokoju. W trakcie lata znajdowali tu wytchnienie indyjscy władcy i możni z całego subkontynentu, którzy uciekali przed uciążliwym monsunem. Wysokie góry, otaczające dolinę zatrzymują bowiem monsunowe chmury, dzięki czemu - gdy w całych niemal Indiach jest parno i duszno - w Kaszmirze panuje przyjemny, suchy klimat. Miejsce kiedyś gwarne i pełne ludzi, przybywających tu m.in. na zdrowotne kuracje, dzisiaj niemal zupełnie zostało zapomniane przez turystów. Wszystko za sprawą ciągnącego się już przeszło pół wieku konfliktu, który skutecznie odstrasza od wyjazdu w te strony.

Historia Kaszmiru

Kaszmir był niezależnym królestwem od VII wieku e.ch. W 1346 roku do Kaszmiru wkroczył islam — wtedy to władcą krainy został muzułmanin Szams ud-din Szach. Na początku XV wieku, za rządów Sikandara Ikonoklasty, na skutek prześladowań hinduizmu islam stał się religią wyznawaną przez większość mieszkańców Kaszmiru. W 1589 roku Kaszmir, podbity przez Akbara, stał się częścią państwa Wielkich Mogołów.

Dżammu i Kaszmir, zbiór zróżnicowanych pod względem kultury regionów, zostały wcielone pod panowanie Sikhów na początku XIX wieku. W 1846 roku, Anglicy, którzy pokonali Sikhów, zamiast ustanowić własną bezpośrednią kontrolę nad tym terenem, obsadzili hinduskiego zarządcę Maharadżę. Posiadłości terytorialne Maharadży zawierały obszar buddystów Ladakh, a także w przeważającej części hinduski region Dżammu, głównie muzułmańską dolinę Kaszmir oraz mniejsze muzułmańskie królestwa na zachodzie.

Walka o niepodległość

Po drugiej wojnie światowej, przed uzyskaniem przez Indie niepodległości z brytyjskiej okupacji kolonialnej, obszar kraju składał się z wielu drobnych państewek i regionów o wyrazistej odrębności kulturowej. Po 1947 roku doprowadziło to do sporów dotyczących podziału terytorium. Największym z problemów była sprawa przynależności państwowej Kaszmiru, do którego prawo rościł sobie także powstający Pakistan. Maharadża Hari Singh, pod którego zwierzchnością pozostawała ta prowincja, pragnął zachować niepodległość swego państwa, lecz w obliczu wkroczenia pakistańskich bojówek zdecydował się na przystąpienie do Indii. Pakistan nie uznał decyzji maharadży powołując się na niejasne okoliczności podpisania dokumentu (Dokument Akcesji) dołączającego Kaszmir do Indii oraz na słabe zakorzenienie w regionie rządzącej dynastii. Wobec takiego obrotu sprawy w 1947 roku rozpoczęła się kosztowna i wycieńczająca obie strony wojna indyjsko-pakistańska. Z pomocą ONZ udało się rok później zakończyć bratobójcze walki. Druga wojna o Kaszmir rozegrała się w 1965 roku. Walki zakończyły się równie szybko jak się zaczęły, a żadna ze stron nie odniosła zwycięstwa. Trzecia wojna o Kaszmir zaczęła się w 1971 roku. Do jej wybuchu doprowadziło powstanie Bangladeszu, które mocno poparły Indie. Pakistan wysłał armię, aby spacyfikowała buntowników. Wojna zakończyła się wygraną Indii, które zmusiły Pakistan do podpisania traktatu pokojowego, zawierającego takie punkty jak przesunięcie linii demarkacyjnej i uznanie niepodległości Bangladeszu.

Dżammu i Kaszmir

Dżammu i Kaszmir (w hindi जम्मू और कश्मीर, trb.: Dźammu aur Kaśmir, trl.: Jammū aur Kaśmīr; kaszmirski جۄم تٕ کٔشېر trl.: Jammū te Kaśmīr;; urdu مقبوضہ کشمیر trl.: Jammū wa Kaśmīr; ang. Jammu and Kashmir) – najbardziej wysunięty na północ stan w Indiach, większość jego terytorium zajmują Himalaje. Dżammu i Kaszmir sąsiaduje z Himachal Pradesh na południu, z Pakistanem na zachodzie, z Chinami na wschodzie i północy. W obrębie stanu można wyróżnić: Dżammu, Kotlinę Kaszmirską i Ladakh.

Śrinagar jest stolicą letnią stanu, a Dżammu zimową. Obszar stanu jest znany ze swojego pięknego krajobrazu i przyrody. Jest to także jedyna część Indii, gdzie muzułmanie stanowią większość, inne wyznawane religie to hinduizm, buddyzm i sikhizm.

Dżammu i Kaszmir leżą na terenie, który jest przedmiotem sporu pomiędzy Pakistanem, Chinami a Indiami. Indie traktują cały stan jako swoje terytorium, pomimo że kontrolują jedynie jego połowę. Jedna trzecia obszaru należy do Pakistanu, a suchy region na wschodzie, do którego pretensje roszczą sobie Indie, tak samo jak zresztą do części pakistańskiej, należy do Chin. Na terenie tym ciągle dochodzi do niepokojów spowodowanych działalnością terrorystyczną (głównie muzułmanów sunnickich chcących przyłączenia całego stanu do muzułmańskiego Pakistanu). Okresowo jednak dzięki działaniom armii indyjskiej sytuacja się uspokaja, ale po pewnym czasie zwykle ulega zaostrzeniu.

Stan Dżammu i Kaszmir nie dzieli się na 22 dystrykty. Gospodarka stanu opiera się głównie na rolnictwie i pasterstwie. Kaszmir jest też znany z produkcji jedwabiu oraz eksportu drewna do wyrobu kijów do krykieta, zwanego Kashmir Willow.

Śiwaicka świątynia Amarnatha w Kaszmirze

Znaną świątynią Śiwy w Indiach jest Amarnatha (w hindi: Amarnath), usytuowana w górskiej grocie, w odległości około 145 kilometrów na wschód od Śrinagar w Kaszmirze. Pielgrzymi oddają tu cześć olbrzymiej Śiwalindze z lodu, która zmienia wielkość i kształt w zależności od pory roku oraz fazy Księżyca. Z nadejściem pełni Księżyca linga osiąga 1,8 metra wysokości. Każdego roku podczas pełni przypadającej na przełomie lipca i sierpnia osiąga swoją maksymalną wysokość. Wtedy też w grocie odbywają się specjalne uroczystości ku czci Śiwa Boga. Według przekazów Śiwa Bóg pojawił się właśnie tego pomyślnego dnia. Grota o wymiarach 45 m wysokości i 27 m długości leży ponad 4 000 m n.p.m. Prócz głównego Bóstwa uosabiającego Śiwa Boga, znajduje się tam kilka formacji lodowych. Ta, która mieści się po lewej Śiwa, symbolizuje Ganeśę. Formacje po prawej stronie symbolizują Bhairawę i Parwati.

Od września do czerwca Amarnatha pokrywa gruba warstwa śniegu. Można tam dotrzeć tylko w lipcu i sierpniu. Co roku przybywa tam około dwudziestu pięciu tysięcy pielgrzymów, by wziąć udział w Amarnatha-jatrze (jatra - pielgrzymka), która jest jednym z największych i najbardziej znanych świąt obchodzonych o tej porze roku. Tradycja głosi, że w tej właśnie grocie Śiwa Bóg objawiał swojej małżonce Parwati tajemnicę Amarnatha. Przez przypadek podsłuchała go para gołębi. Odtąd gołąb i gołębica rodzą się raz za razem, a grota jest miejscem ich wiecznego spoczynku. Niektórzy pielgrzymi twierdzą, że pnąc się mozolnie do Amarnath, widzieli po drodze parę gołębi.

Z odkryciem groty wiąże się ciekawa historia. Pewien pasterz o imieniu Buta Malik otrzymał od świętego mędrca worek pełen węgla, ale kiedy po powrocie do domu rozwiązał worek, wysypały się z niego złote monety. Pasterz nie posiadał się ze szczęścia. Pobiegł do świętego, który podarował mu ten niezwykły prezent, ale po powrocie na miejsce spotkania w grocie odnalazł tylko Śiwa-lingam (Znak Śiwa). Mieszkańcom swojej wioski opowiedział o całym zdarzeniu i swoim odkryciu. Odtąd grota stała się jednym z najbardziej uświęconych miejsc dla wszystkich hindusów.

Istnieje inna historia związana z Amarnath, którą można przeczytać w starożytnym eposie. Według niej dolina Kaszmiru była kiedyś pokryta wodą tworzącą ogromne jezioro. Ryszi Kaśjapa osuszył jezioro, tworząc system potoków i rzek. W tym samym czasie w Himalaje przybył Bhrygu Ryszi i to on jako pierwszy ujrzał wyłaniającą się z wody świętą grotę. Od tamtego czasu skalna świątynia w Amarnatha stała się świętym miejscem.