Krysznaizm

Krysznaizm - kult religijny zapoczątkowany około 3200-3100 p.e.ch. w czasach życia świętego i księcia, Gopala Krishna. Początkowo odrębna religia w łonie dawnego, wedyjskiego hinduizmu, później po uznaniu Gopala Kryszny za awatara Boga Wisznu stała się formą kultową wisznuizmu, w której źródłem wszechrzeczy - isztadewatą czyli Bogiem osobistym - jest Wisznu w osobowej postaci Kryszna Awatara. Należy nadmienić, że sam Gopala Kryszna, chociaż Awatara, był gorliwym czcicielem Boga Śiwa który pomagał mu w zwycięskiej walce podczas bitwy Pandawów z Kaurawami na Polu Kurukszetra.

Dla współczesnych wyznawców Gaudija wisznuizmu Kryszna jest Najwyższą Osobą Boga i źródłem dziesięciu swoich inkarnacji (awatarów) w tym również Wisznu. Krysznaizm opiera się na bhakti i bhakti jodze. Świętą księgą krysznaizmu jest Bhagawad Gita. Poza Indiami krysznaizm praktykowany i propagowany jest m.in. przez Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny. Chociaż Kryszna jest znany w Indiach od ponad 5000 tysięcy lat, to masowy kult Kryszny o wyraźnych cechach monoteizmu, skoncentrowany na oddawaniu czci tylko awatarze Kryszny pojawił się dopiero w XII wieku e.ch.. Była to część tzw. "odrodzenia hinduizmu" zagrożonego w swoim istnieniu przez niektórych władców muzułmańskich, uważających hinduizm obrazoburczo za religię pogańską i starających się wytępić hinduizm rozmaitymi restrykcjami wprowadzając islam.

Wbrew opiniom wyznawców islamu ichrystianizmu w hinduizmie bramińskim od czasów najdawniejszych istniało pojęcie Najwyższego Boga, Absolutu - Brahmana, który mógł objawiać się w niezliczonych formach różnych bóstw, czyli swoich ucieleśnionych, indywidualnych postaci. Ta koncepcja monoteistyczna została podkreślona przez Dżajadewę, który w XII wieku e.ch. w poemacie Gitagovinda stworzył koncepcję boskiej miłości Kryszny i Radhy jako obrazu uniwersalnej miłości Najwyższego Boga do swoich wyznawców. W ten sposób Kryszna - Pan Pasterzy- dwuręki, błękitnoskóry młodzieniec, grający na flecie, uosabiał Najwyższą Osobę Boga tzn. jedyną najpełniejszą i prawdziwą formę Boga. Jednocześnie rozwijał się inny potężniejszy kierunek, reprezentowany m.in. przez poetkę Mira Bai, ascetę Ramanandę, poetę Namdewę i mistyka Kabira, którzy głosili, że tylko miłość i całkowite oddanie Wisznu w tym i Krysznie, jako jednemu z jego awatarów, zapewnia wyzwolenie z cyklu inkarnacji.