Tora

Tora (z hebrajskiego Torach) - pouczenie, prawo

• w sensie węższym nazwa odnosząca się do Pięcioksięgu Mojżeszowego.
• w szerszym obejmuje cały Stary Testament.
• określenie całości nauk przekazanych Mojżeszowi przez Boga na Synaju.

Dzieli się je na Torę pisaną, tzn. Biblię Hebrajską, a zwłaszcza Pięcioksiąg Mojżeszowy, oraz uznawaną za jej dopełnienie i rozwinięcie Torę ustną.

Tora (Pięcioksiąg) jest spisana ręcznie na białym, wykonanym z jagnięcej skóry zwoju (pergaminu) zwiniętym na dwóch wałkach. Wałki zwane ejc chaim wykonane są często z cennego drewna, a ich części wystające poza pergamin zdobione rzeźbą i inkrustacją. Przechowywana jest bardzo uroczyście, zwinięta i ubrana w tzw. sukienkę (pokrowiec z jedwabiu lub aksamitu), związana bogato haftowaną wstęgą, ukoronowana. Składana jest w Aron ha-kodesz, specjalnej, zasłoniętej szafie w synagodze. Tora stanowi samo centrum życia żydowskiego. Na niej opiera się cały system modlitw. Wszelkie poczynania religijnego żyda są uwarunkowane nakazami i zakazami zawartymi w Torze. W synagodze Tora jest czytana na bimie w rytmie rocznym. Torze jest poświęcone specjalne święto, Simchat Tora, podczas którego religijni żydzi tańczą z radości z Torą w ramionach. Najstarszym zachowanym hebrajskim zwojem Tory jest Zwój 2 przechowywany w bibliotece uniwersyteckiej w Bolonii. Pochodzi on z lat 1155-1255 n.e.

Torę ustną tworzą: halacha, czyli różnego rodzaju wypowiedzi (często w formie dysput) dotyczące przepisów, zaleceń, reguł, norm, tak religijnych, jak i świeckich, oraz hagada, czyli opowieści, legendy, anegdoty (nierzadko o proweniencji biblijnej), a także sentencje i aforyzmy Tora ustna miała, w przeciwieństwie do pisanej, charakter zmienny i dostosowywała niejako do wymogów czasu niezmienne zasady zawarte w tej drugiej. Przekazywana początkowo w sposób bezpośredni uczniom przez ich nauczycieli, została spisana na kartach Miszny, Tosefty, Talmudu i innych dzieł literatury rabinicznej. Wśród przeważającej części Żydów obie postacie Tory cieszyły się równie wielkim szacunkiem, były jednak i takie ugrupowania religijne, które odrzucały Torę ustną, np. saduceusze w starożytności, a we wczesnym średniowieczu (poprzez zakwestionowanie autorytetu Talmudu) Karaimi.