Ahi Bundhnja

Ahi-Budhnja Ahirbudhnja lub Ahi Bundhnja - w sanskrycie: अहि बुध्न्य ang. Ahi Budhnya – w mitologii indyjskiej okresu wedyjskiego wąż z głębin oceanu, zrodzony w mrocznych wodach. Utożsamiony z chmurami burzowymi i demonem Wrytrą, najczęściej kojarzony z Lewiatanem, chociaż moralnie dwuznaczny. Śiwa Jogeśwara objaśniał okultystyczne zjawiska związane z aktywnością Ahi-budhnja mistrzowi Narada, co opisuje traktat pod tytułem Ahirbudhnja-Samhita z około V wieku e.ch. Wedle indyjskiej mitologii Ahi Budhnja to wężokształtny demon wodny przebywający na dnie rzek, jezior i oceanów. Uważany za jedną z form przejawiania się demona Wrytra. Bogowie Rudra oraz Śiwa zwani byli pogromcami demona Ahibudhnja.

Ahi oznacza smoka, węża, demona, demonicznego węża, chmurę lub wodę, słońce, pępek - stąd przekonania o wnikaniu Ahi-Budhnja przez pępek w czasie kąpieli, o uszkodzeniach pępka jako demonicznych znakach, o zasłanianiu wewnętrznego Słońca przez ten rodzaj demona, skojarzenia w burzowym Wrytrą w postaci ciemnej chmury, a także skojarzenie z czarnymi wężami wypełzającymi z osób opętanych przez demony smoko-wężowe. Budhnya to bycie na samym dole, na dużej głębokości, w głębinie, na dnie, na spodzie, na samym dole, co kojarzy się z utopcami wciągającymi topielców w wiry ściągające na samo dno rzeki czy jeziora. Symbolicznie, Ahi Budhnja to demony wężowe, czarne węże mroku z samego dna poniżej świata astralnych wód, a to największa głębina czy raczej czeluść otchłani, podpiekle, Tartar, Naraka Loka.

Ażi lub Ażi Dahaka - w mitologii irańskiej smok pochodzący z nasienia wielkiego demona Arymana. Walczył z Atarem o chwarenę po jej utracie przez Dżemszyda. Podobnie jak indyjski mityczny wąż Ahi żeńskie wcielenie Ażi bywa łączone ze słowiańską Babą Jagą, czarownicą.

Aži Dahaka, Zahhak ("wąż Dahak", śrper. Dahak, nwper. Zahak) – mityczny król-smok, który objął władzę nad Irańczykami po utracie przez Dżamszida (awest. Jima Chszaeta), z powodu popadnięcia w pychę, boskiego charyzmatu - chwareny (nwper. farr - "chwała"). W późniejszych źródłach przedstawiany jako król-tyran, któremu z ramion wyrastają czarne węże. Jego tyrańskie rządy to czas nieszczęść i suszy oraz chorób. Wziął do swego haremu siostry Dżemszyda. Dla węży Zahhaka w dworskiej kuchni przygotowywano pożywienie każdorazowo z mózgów dwóch chłopców. Lecz kucharze Ermail i Kermail każdorazowo ratowali jednego chłopca a zamiast jego mózgu dodawali mózg barani. Lud wspominał rządy Dżemszyda i marzył o wybawieniu od króla-tyrana. Aži Dahaka został pokonany przez Feriduna (lub, w wersji awestyjskiej, Traetona), który wyzwolił uwięzione przez smoka kobiety (w innych wersjach krowy) (powszechny motyw pojedynku kosmogonicznego). Feridun nie zabił demona, lecz przykuł go do góry Demawend (motyw znany również m.in. z mitologii nordyckiej i słowiańskiej: Loki, Fenrir, diabeł przykuty do słupa - osi świata). Ma on zostać zabity przez pierwszego człowieka, który zmartwychwstanie, herosa Garszaspa. Pomocnikiem Dahaka (nadzorcą jego haremu) był Kondrow, który po klęsce smoka przyłączył się do jego zwycięzcy - Feriduna. Aži Dahaka "przekazał" swoje imię południowosłowiańskim smokom - ażdachom. Południowi Słowianie przejęli je od Irańczyków za pośrednictwem tureckim (awarskim?) lub bezpośrednio od jakichś pozostałości ludów sarmackich, czy to na terenie stepów Wielkiej Niziny Węgierskiej, czy też jeszcze w trakcie wędrówki plemion słowiańskich przez stepy zachodniej Ukrainy.

Badnjak, Badniak (serb.-chorw. Badnjak, bułg. Bădnik) – zwyczaj ludowy praktykowany wśród Słowian południowych, polegający na paleniu w Wigilię Bożego Narodzenia pniaka lub gałęzi o cechach antropomorficznych, zwłaszcza z symbolizującymi brodę rozgałęzionymi korzeniami (tzw. polano bożonarodzeniowe). Z iskier płonącego Badnjaka wróży się urodzaj na następny rok. Obrzęd palenia kukły Badnjaka podczas przesilenia letniego lub zimowego pochodzi z czasów przedchrześcijańskich, przeciwstawienie go Bożiczowi sugeruje opozycję umierający – młody zmartwychwstający bóg[1]. Teonim Badnjak pochodzi z praindoeuropejskiego *budh-/*bheudh- „dół, dno” i wykazuje etymologiczne związki z indyjskim Ahi Bundhnją oraz greckim Pytonem, co pozwala dostrzec w Badnjaku symbol wężokształtnego bóstwa chtonicznego, którego śmierć oznaczała początek nowego roku wegetacyjnego.

Ciekawostka - staroperskie "aži", wbrew pozorom, nie wiąże się z polskim "wąż" (stsł. *ąžъ < PIE. *ang-u-is), lecz ze słowem "jeż", na którego przeniesiono PIE. nazwę żmii (stsł. ežjъ < PIE. *egh-y-os < *egh-is "żmija").