Kaiwalja

Kaiwalja (ang. Kaivalya) – termin z jogi i tantry oznaczający wyzwolenie od kołowrotu wcieleń, od wszelkich karmicznych uwarunkowań, stan całkowitego oddzielenia od świata i ostatecznego wyzwolenia poprzedzony osiągnięciem dharmameghasamadhi w systemach rozwoju duchowego jogi i sankhji. Najdoskonalszy z rodzajów samadhi czyli zanurzenia w Świetle Boga.

Stan kaiwalji charakteryzuje :

- nieobecność wiedzy intelektualnej (powstającej jako współprodukt kontaktu jaźni i umysłu) - osiągnięcie satćitanandy - brak kontaktu z jakimkolwiek rodzajem ciał subtelnych, co uniemożliwia np. percepcję jakości wypełniających niebiosa (loka) - brak możliwości powtórnej inkarnacji w oparciu o karmiczne uwarunkowania - pozostawanie w czystości duszy, wolności i niezróżnicowaniu

Joga objaśnia, że po nastaniu kaiwalji, śmierć wszystkich ciał subtelnych powoduje brak organów percepcji, w tym również percepcji niebios i ich właściwości. Nieśmiertelna Jaźń, Atman, oddzieliwszy się od prakryti i jej aktywności, pozostaje sama, a jej stan szczęśliwości wynika z pełnego kontaktu z Brahmanem wszechprzenikającym całość struktur wszechświata, będącego w tradycji wedyjskiej postacią Stwórcy.