Śani
Śani w dewanagari शनि, शनिदेवता , dosłownie "Powolny", w braminizmie i hinduizmie to jedna z dziewięciu graha, planeta Saturn, a zarazem jej bóstwo czy archanioł, zsyłający niepowodzenie, jeśli nie został przebłagany, wedle rożnych źródeł dosiada żółwia, wronę lub sępa. Ostatnie dwa wierzchowce (wahana) symbolizują jego negatywną czyli astrologicznie maleficzną stronę. Ludzie pod wpływem planety Śani są generalnie powolni, działają powoli i z rozmysłem, bez pośpiechu.
Mantram dla zneutralizowania niekorzystnych uwarunkowań losu czyli złego karmana:
- Om Śanaye Namah (108x)
Mantram recytuje się najlepiej w godzinach panowania Saturna, np. w hora przez godzinę od wschodu słońca w soboty.
Nazwa europejska planety pochodzi od rzymskiego bóstwa Saturna, na cześć którego organizowano doroczne święto – Saturnalia, obchodzone w starożytnym Rzymie w okresie Przesilenia Zimowego. W hinduizmie planeta jest traktowana jako trzecie oko bóstwa Śani Dewa. Już w okresie starożytnym Saturn/Śani jest wykorzystywany w astrologii. Saturn (Kronos, Śani) rządzi zodiakalnymi znakami Koziorożca i Wodnika, i najbardziej wpływa na ludzki los przechodząc przez nie w swej wędrówce po niebie wzdłuż Ekliptyki. Symbolem Saturna jest rzymski boży sierp (Unicode: ♄). Analogicznie do innych z pięciu jasnych planet oraz Świateł czyli Słońca i Księżyca kojarzony jest patronem jednego z siedmiu znanych wówczas metali – w tym przypadku ołowiu. Ołów jest ciężki i dobrze oddaje wagę oraz obciążenia pochodzące od nagromadzń i aspektów Saturna. W klasycznej astronomii chińskiej Saturn jest uważany zgodnie z teorią pięciu elementów za planetę związaną z centrum świata i żywiołem ziemi, a jego kolorem jest żółty.
Saturn (po grecku: Kronos) jest planetą znaną od czasów prehistorycznych, a w dawnych czasach w Układzie Słonecznym poza Ziemią znanych było 5 planet (oprócz Ziemi), ich współczesne nazwy używane w świecie Zachodu pochodzą z mitologii rzymskiej, chociaż dawniej popularne były nazwy greckie. Babilońscy astronomowie systematycznie obserwowali i rejestrowali ruch Saturna na nieboskłonie, podobnie jak astrolodzy Iranu oraz Indii i Chin. W mitologii rzymskiej bóstwo Saturn, od którego bierze swoją nazwę planeta, był staroitalskim bogiem rolnictwa i zasiewów (karman rolniczy). Rzymskie bóstwo Saturn jest odpowiednikiem greckiego Kronosa. Grecy poświęcili najbardziej zewnętrzną znaną wówczas planetę Kronosowi, Władcy Czasu, Rzymianie utrzymali patrona, zmieniając nazwę na imię ze swojej mitologii.
Ptolemeusz, grecki matematyk mieszkający w Aleksandrii obserwował opozycję Saturna, która stała się podstawą określenia elementów jego orbity. W hinduskiej astrologii znajduje się dziewięć astrologicznych obiektów, nazywanych Nawagraha. Saturn jest znany jako Śani. W V wieku e.ch., hinduscy astronomowie w tekście Surya Siddhanta oszacowali średnicę Saturna na 118 902 km, obecnie (2014) przyjmowana średnica równikowa planety to 120 536 km. W astrologii chińskiej i japońskiej planeta Saturn jest określana jako gwiazda ziemi (土星), w elemencie czy żywiole ziemi. Określenie to pochodzi od pięciu elementów (Wu xing) chińskiej filozofii, przyporządkowanych żywiołom Natury, budulcowi energetycznemu Przyrody. W starożytnym języku hebrajskim Saturn nazywany jest '''Shabbathai''', co kojarzy się z dniem sobotnim, z kabalistycznym szabatem. Jego aniołem jest Kasjel. Jego inteligencją (dobroczynnym duchem) jest Agiel, a jego przeciwieństwem jest Zazel. W językach tureckim, urdu i malajskim, jego imię brzmi „Zuhal” i pochodzi od arabskiego زحل.
Saturn jest najbardziej odległą z pięciu planet łatwo dostrzegalnych gołym okiem (pozostałe cztery to: Merkury, Wenus, Mars i Jowisz; dodatkowo Uran i od czasu do czasu planetoida Westa mogą być widoczne gołym okiem, przy bardzo ciemnym niebie). Był najdalszą znaną planetą, aż do czasu odkrycia Urana w 1781, ale ciągle jest najdalszą z pięciu jasnych planet astrologii. Saturn widoczny jest gołym okiem na nocnym niebie jako jasny, żółtawy punkt światła, którego wielkość wynosi zwykle od +1 do 0 magnitudo. Do obserwacji pierścieni Saturna konieczne są przyrządy optyczne (duża lornetka lub teleskop) powiększające co najmniej dwudziestokrotnie. Saturn i jego pierścienie są najlepiej widoczne, gdy planeta jest w pobliżu opozycji, kiedy jej elongacja wynosi około 180°, to znaczy Saturn widoczny jest na niebie po przeciwnej stronie niż Słońce. W czasie opozycji 17 grudnia 2002 roku Saturn osiągnął najwyższą jasność, przy jednocześnie najlepszych warunkach obserwacji jego pierścieni. Saturn był jeszcze bliżej Ziemi i Słońca podczas opozycji 31 grudnia 2003 roku. Taka jasność pokazuje dla astrologów szczególnie silny wpływ energii saturnicznej na Ziemię i jej mieszkańców, gdyż to siła świecenia, magnitudo, jest wagą mocy wpływu obiektu na losy ludzkości i człowieka.
Śani w astrologii i astronomii
Saturn – gazowy olbrzym, szósta planeta Układu Słonecznego pod względem odległości od Słońca, druga po Jowiszu pod względem masy i wielkości. Charakterystyczną jego cechą są pierścienie, składające się głównie z lodu i w mniejszej ilości z odłamków skalnych; inne planety-olbrzymy także mają systemy pierścieni, ale żaden z nich nie jest tak rozległy ani tak jasny. Promień Saturna jest około 9 razy większy od promienia Ziemi. Chociaż jego gęstość to tylko jedna ósma część średniej gęstości Ziemi, ze względu na wielokrotnie większą objętość masa Saturna jest dziewięćdziesiąt pięć razy większa niż masa Ziemi. Obserwacje pierścieni Saturna wymagają teleskopu o średnicy co najmniej 15 mm, a sama planeta jest dobrze widoczna gołym okiem, chociaż najczęściej jako najsłabiej świecąca z pięciu jasnych planet astrologii.
Średnia odległość Saturna od Słońca wynosi ponad 1 400 000 000 km (9,5 au, 1 miliard 400 mld km). Przy średniej prędkości orbitalnej 9,68 km/s Saturn potrzebuje 10 tysięcy 759 dni ziemskich (29,5 roku) do wykonania jednego pełnego obiegu wokół Słońca. Orbita Saturna jest nachylona o 2,48° względem płaszczyzny orbity Ziemi. Ze względu na mimośród orbity równy 0,056 odległość Saturna od Słońca zmienia się o około 155 mln km między peryhelium i aphelium. Najnowsze wyznaczenie okresu obrotu Saturna wokół osi, w oparciu o zestawienie różnych pomiarów z sondy Cassini oraz sond Voyager i Pioneer, dokonane we wrześniu 2007 roku, określa długość doby na Saturnie na 10 godzin 32 minuty 35 sekund.
We wnętrzu Saturna panują wysokie ciśnienie i temperatura. Wnętrze gazowego olbrzyma najprawdopodobniej składa się z jądra z żelaza, niklu, krzemu i tlenu, otoczonego warstwą metalicznego wodoru, warstwy pośredniej ciekłego wodoru i ciekłego helu oraz zewnętrznej warstwy gazowej. Prąd elektryczny w warstwie metalicznej wodoru generuje pole magnetyczne Saturna, które jest nieco słabsze niż pole magnetyczne Ziemi i ma około jedną dwudziestą natężenia pola wokół Jowisza. Zewnętrzna warstwa atmosfery wydaje się na ogół spokojna, choć mogą się na niej utrzymywać długotrwałe układy burzowe. Na Saturnie wieją wiatry o prędkości do około 1800 km/h, zatem są one silniejsze niż huragany na Jowiszu.
Saturn ma najrozleglejszy i najlepiej znany system pierścieni planetarnych w Układzie Słonecznym. Pierścienie rozciągają się od 6630 km do 120 700 km ponad równikiem planety, mają średnio około 20 metrów grubości i składają się w 93% z cząstek lodu z zanieczyszczeniami oraz w 7% z amorficznego węgla. Cząstki tworzące pierścienie mają rozmiary od pyłku kurzu do małego samochodu. Poza głównymi pierścieniami w odległości 12 mln km od planety znajduje się bardzo rozrzedzony pierścień Febe, który jest nachylony o 27° do innych pierścieni i tak jak księżyc Febe, jego cząstki poruszają się ruchem wstecznym. Istnieją dwie główne teorie dotyczące pochodzenia pierścieni, z których jedna z teorii głosi, że pierścienie są resztkami zniszczonego księżyca Saturna, a druga stwierdza, że pierścienie są pozostałością pierwotnej mgławicy, z której powstał Saturn. Część lodu w głównych pierścieniach pochodzi z kriowulkanów Enceladusa.
Saturn ma 9 warstw pierścieni, składających się głównie z cząsteczek lodu, a także ze skał i pyłu kosmicznego. Do roku 2023 potwierdzono odkrycie 146 księżyców krążących wokół planety, spośród których 63 mają oficjalne nazwy, jednak tylko pięć ma średnice powyżej 1000 km, która jest potrzebna aby ludzie mogli na tych księżycach wylądować, tylko dwanaście ma średnicę powyżej 100 km, a tylko jeden, największy, Tytan, nadaje się do poważnej eksploracji, założenia baz na powierzchni, tak jak księżyc ziemski. Kolejnych 14-cie ma średnicę ponad 10 km do 100, zatem są to już bardzo malutkie obiekty, przechwycone przez Saturna asteroidy. Do tego dochodzą setki „księżyców karłowatych” w pierścieniach planetarnych. Tytan to drugi co do wielkości księżyc w Układzie Słonecznym (po księżycu Jowisza Ganimedesie), jest większy od planety Merkury i jest jedynym księżycem w Układzie Słonecznym posiadającym gęstą atmosferę. Tytan ma jasność wizualną 8 magnitudo, a jest najjaśniejszym księżycem Saturna, zatem jest zbyt słabo świecącym obiektem aby mieć wpływy na tyle silne, żeby być istotnym w analizach horoskopów astrologicznych.
Siedem największych księżyców lodowych (ponad 380 km średnicy) posiada wystarczająco silną grawitację, aby nadała im kształt zbliżony do kulistego. Kolejne sześć księżyców o nieregularnych kształtach ma średnicę większą od 50 km. Największy księżyc, Tytan, jest większy od planety Merkury, a jego masa stanowi ponad 90% całej masy znajdującej się na orbicie Saturna, licząc łącznie z pierścieniami. Inaczej mówiąc, tylko Tytan liczy się jako prawdziwy Księżyc dla Saturna.
Ze względu na małą gęstość, szybki obrót i płynny stan większości tworzącej go materii Saturn jest spłaszczony na biegunach i wybrzuszony na równiku. Jego równikowe i biegunowe promienie różnią się prawie o 10% (równikowy – 60 tysięcy 268 km, biegunowy – 54 tysiące 364 km). Pozostałe planety-olbrzymy są również spłaszczone, lecz w mniejszym stopniu. Saturn to jedyna planeta w Układzie Słonecznym o średniej gęstości mniejszej od gęstości wody. Chociaż jądro Saturna jest znacznie gęstsze od wody, to ze względu na gazową atmosferę średnia gęstość planety to zaledwie 0,69 g/cm³. Masa Saturna jest 95 razy większa niż masa Ziemi. Dla porównania Jowisz ma masę 318 razy większą niż Ziemia, choć jego średnica jest tylko o około 20% większa niż średnica Saturna.
Choć nie ma bezpośrednich sprawdzonych informacji o wewnętrznej strukturze Saturna, uważa się w formie hipotez, że jego wnętrze jest podobne do wnętrza Jowisza. Składa się z małego skalistego jądra otoczonego głównie przez wodór i hel. Skaliste jądro podobne jest w składzie do Ziemi, ale gęstsze. Jądro otacza grubsza warstwa płynnego metalicznego wodoru, następnie warstwa ciekłego wodoru i helu oraz zewnętrzna, gruba na 1000 km, gazowa atmosfera. W atmosferze obecne są również śladowe ilości różnych substancji lotnych. Masa jądra jest szacowana na 9–22 mas Ziemi. Saturn ma bardzo gorące wnętrze; temperatura w centrum osiąga 11 tysięcy 700 °C. Promieniuje on w przestrzeń kosmiczną 2,5 raza więcej energii, niż otrzymuje od Słońca. Większość dodatkowej energii jest generowana przez mechanizm Kelvina-Helmholtza (powolne zapadanie grawitacyjne), ale samo to może nie wystarczyć do wyjaśnienia wytwarzania ciepła przez Saturna. Być może dodatkowym źródłem ciepła jest opad kropel helu w głąb planety poprzez lżejszy wodór i rozpraszanie energii poprzez tarcie.